Teoria polityki 2102-1DM9TEPO
Status i funkcje poznawcze teorii polityki.
Kryteria politycznego charakteru zjawisk. Polityczna geneza i natura a wtórne polityczne uwikłanie zjawisk. Nietożsamość formy i treści w stosunkach i działaniach politycznych.
Polityka jako działalność i gra polityczna (walka o władzę, sztuka rządzenia, dyplomacja) a polityki szczegółowe (gospodarcza, społeczna, wyznaniowa itd.). Metapolityka (ustalanie i egzekwowanie reguł gry politycznej, społeczna kontrola nad polityką). Refleksja metapolityczna, instytucje metapolityczne, obywatelska aktywność metapolityczna.
Współzależność polityki oraz techniki, gospodarki, kultury, nauki, prawa, moralności, religii: determinacja polityki przez zjawiska i procesy technologiczne, ekonomiczne, ideologiczne; wpływ polityki (funkcjonalny i dysfunkcjonalny) na gospodarkę, kulturę, życie religijne itd. Polityka jako regulator funkcjonowania poszczególnych sfer życia społecznego i współzależności między nimi (np. między gospodarką a kulturą, między prawem a moralnością itp.). Polityka jako skoncentrowany wyraz ekonomiki. Prawo jako metapolityczny ogranicznik celów, kierunków i form działania politycznego, bariera dla "samowoli" polityków, woluntaryzmu politycznego. Polityczna instrumentalizacja prawa i jej koszty społeczne. Polityka jako metaregulator - homeostat systemu społecznego.
Potrzeby społeczne i interesy jako obiektywna determinanta polityki. Typy potrzeb i interesów występujących w działalności politycznej. Agregacja, artykulacja, reprezentacja, selekcja i koordynacja interesów społecznych.
Wartości, normy i sankcje polityczne. Ideologia, doktryna, program polityczny.
Moralność a polityka. Podłoże i przejawy konfliktu między normami moralnymi a pragmatycznymi wymogami skuteczności polityki. Postawy wobec dylematów moralnych i kolizji norm politycznych z moralnymi: moralistyka, klerkizm, realizm - pragmatyzm, cynizm. Makiawelizm i jego formy.
Odpowiedzialność polityków: odpowiedzialny sposób myślenia i działania (w poczuciu odpowiedzialności); poczuwanie się do odpowiedzialności (za skutki własnych i cudzych działań); przyjmowanie na siebie odpowiedzialności; pociąganie do odpowiedzialności. Moralny, prawny i stricte polityczny wymiar odpowiedzialności. Etyka przekonań a etyka odpowiedzialności - w ujęciu Maxa Webera; znaczenie tego rozróżnienia dla etyki zawodowej polityków i dla społeczeństwa.
Decyzje i działania polityczne. Rodzaje działań politycznych. Racjonalność, irracjonalność i błędy w decyzjach politycznych.
Procesy polityczne - jako procesy integracji, dezintegracji i reintegracji wielkich wspólnot. Mechanizm wielkich przemian ustrojowych. Typy działań zmierzających do zmian ustrojowych: rewolty (bunty, powstania); zamach stanu (policyjny, wojskowy, parlamentarny i in.); przewrót (pałacowy, wojskowy, uliczny); pucz. Różnica między zmianą w układzie władzy a głębokim, jakościowym przeobrażeniem ustrojowym, ideologicznym i cywilizacyjnym. Ewolucyjne (reformatorskie) i rewolucyjne strategie zmian ustrojowych. Rewolucja jako proces społecznohistoryczny, a nie akt. Przesłanki rewolucji: sytuacja rewolucyjna, świadomość rewolucyjna.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
C. Schmitt. O pojęciu tego, co polityczne; [w:] C. Schmitt. Teologia polityczna i inne pisma. Kraków 2000; M. Karwat. Cecha polityczności i dziedzina teorii polityki, [w:] R. Skarzyński. Carl Schmitt i współczesna myśl polityczna. Warszawa 1996; B. Kaczmarek. Polityka a władza. Kryzys paradygmatu?, [w:] T. Klementewicz (red.). Współczesne teorie polityki - od logiki do retoryki. Studia Politologiczne, vol. 8, Warszawa 2004.
F. Ryszka. O pojęciu polityki. Warszawa 1992 lub: F. Ryszka. O tym, co jest "polityczne". Przyczynek do rozważań z semantyki politycznej, [w:] Prawo i polityka. Warszawa 1988; T. Klementewicz. Pojęcie tego, co polityczne Carla Schmitta a współczesne teorie polityki, [w:] R. Skarzyński. Carl Schmitt i współczesna myśl polityczna. Warszawa 1996; R. Skarzyński. Od chaosu do ładu. Carl Schmitt i problem tego, co polityczne. Warszawa 1992, część III.
K. Opałek. Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki. Warszawa 1986, rozdz. XIII. Prawo a polityka; Karwat. Polityka rzeczowa, stronnicza i metapolityka, p. 1.-4.; [w:] T. Klementewicz (red.). Współczesne teorie polityki - od logiki do retoryki. Studia Politologiczne, vol. 8, Warszawa 2004.
O. Cetwiński, M. Karwat. Polityka jako homeostat systemu społecznego; [w:] B. Kaczmarek (red.) Metafory polityki. Warszawa 2001; B. Kaczmarek. Polityka jako proces organizacji życia społecznego, [w:] B. Kaczmarek (red.). Metafory polityki (2). Warszawa 2003; M. Karwat. Polityka jako skoncentrowany wyraz ekonomiki; [w:] B. Kaczmarek (red.) Metafory polityki, cyt. wyd.; K. Opałek. Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki. Warszawa 1986, rozdz. XIII. Prawo a polityka; T. Zieliński. Czas prawa i bezprawia. Warszawa 1999, rozdz. IV, V; T. Zieliński. Labirynt praw i obyczajów. Zapiski z końca XX wieku. Warszawa2001, rozdz. VI. Łamanie prawa polityką.
J. P. Gieorgica. Potrzeby i interesy jako czynniki determinujące działania polityczne, [w:] K. Opałek (red.) Elementy teorii polityki. Warszawa 1989; B. Kaczmarek. Polityka jako artykulacja interesów, [w:] B. Kaczmarek (red.) Metafory polityki. Warszawa 2001.
St. Ehrlich. Norma, grupa, organizacja. Warszawa 1998; St. Ehrlich. Wiążące wzory zachowania. Rzecz o wielości systemów norm. Warszawa 1995.[fragmenty]; O. Cetwiński. Aksjologiczne elementy polityki, [w:] K. Opałek (red.). Z zagadnień teorii polityki, Warszawa 1978; M. Karwat. Sankcjonowanie woli politycznej, [w:] Prawo i polityka (praca zbiorowa), Warszawa 1988.
O. Cetwiński. U podstaw teorii polityki, Warszawa 1978, rozdz. VI. Ideologia jako metasystem norm społecznych; J. Skrzypek. Z zagadnień nauki o doktrynach politycznych, [w:] K. Opałek (red.). Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych. Warszawa 1975; W. Kostecki. Ideologia polityczna jako forma świadomości społecznej, [w:] K. Opałek (red.) Elementy teorii polityki. Warszawa 1989.
J. J. Wiatr. Socjologia zaangażowana. Szkice o socjologii i polityce. Warszawa 1965, rozdz. III. Moralność a polityka; P. Łukomski. Polityka jako powołanie do odpowiedzialności; [w:] B. Kaczmarek (red.) Metafory polityki; E. Marciniak, T. Mołdawa, K. A. Wojtaszczyk (red.) Etyka i polityka. Warszawa 2001; R. Ingarden, Książeczka o człowieku [dowolne wydanie], rozprawa O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych.
Z. J. Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa-Kraków 2000; M. Karwat, W. Milanowski. Działania polityczne jako składnik systemu praktyki społecznej, [w:] K. Opałek (red.) Elementy teorii polityki. Warszawa 1989; T. Klementewicz. Systematyzacja racjonalnego wyjaśniania działań politycznych, [w:] K. Opałek (red.) Elementy teorii polityki. Warszawa 1989; T. Bodio. Świadomość a zachowania polityczne: ograniczenia racjonalności działań politycznych, [w:] K. Opałek (red.) Elementy teorii polityki. Warszawa 1989.
O. Cetwiński. Zjawisko polityczne i proces polityczny, [w:] K. Opałek (red.). Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, Warszawa 1975;
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: