Frazeologia i frazematyka współczesnej polszczyzny 2101-0DM4FFWP-OG

Wykład poświęcony jest analizie najwyrazistszych zjawisk współczesnej frazeologii i frazematyki. Wskazuje źródła jej wzbogacania (analizie zostają poddane tzw. neofrazeologizmy), przyczyny zaniku wielu jednostek frazeologicznych, złożoną i niejednoznaczną naturę zjawisk frazeologicznych, dających się ująć w kategoriach wypracowanych przez leksykologię, składnię, etymologię, teorię literatury. Ukazuje frazeologię jako dziedzinę interdyscyplinarną, mogącą zainteresować oprócz językoznawców także medioznawców, teoretyków literatury, politologów czy badaczy reklamy. Dziedzinę analizowaną przez wiele szkół lingwistycznych ze szczególnym uwzględnieniem metod wypracowanych przez kognitywizm. Wskazuje na pragmatyczne aspekty użycia frazeologizmów i frazemów w różnych stylach współczesnej polszczyzny, na recesywną, trwałą i ekspansywną frazeologię współczesnych tekstów. Zwraca uwagę na pragmatyczną i kulturową naturę frazeologizmów, na przechowywaną w zasobie frazeologicznym i paremiologicznym wiedzę o świecie, system wartości i wierzeń. Omawia cechy charakterystyczne frazeologii potocznej, publicystycznej, politycznej, urzędowej i artystycznej
Wskazuje na podstawowe funkcje frazeologizmów w tekstach tworzonych przez tzw. elity symboliczne.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Wiedza.
Po ukończeniu przedmiotu student zna:
najważniejsze terminy służące opisowi i analizie zasobu frazeologicznego współczesnej polszczyzny,
podstawowe mechanizmy rządzące zmianami tego zasobu,
najważniejsze kompendia gromadzące dawną i współczesną frazeologię.
Umiejętności.
Student umie:
klasyfikować jednostki frazeologiczne (tzn. wyodrębniać frazy, wyrażenia i zwroty),
wyjaśnić przyczyny zmian zachodzących w zasobie frazeologicznym współczesnej polszczyzny,
opracować podstawowe cechy jednostki frazeologicznej (tzn. jej znaczenie, zakres użycia, nacechowanie stylistyczno-emocjonalne).
Postawy.
Student rozumie:
rolę, jaką w tekście (w tym głownie dziennikarskim, urzędowym i artystycznym) odgrywają frazeologizmy i frazemy,
cel pragmatyczny i erystyczny modyfikacji utartych formuł słownych,
sens utrwalania i ochrony podstawowego zasobu frazeologicznego (w tym przysłów) współczesnej polszczyzny.

Kryteria oceniania

Egzamin pisemny dotyczący znajomości frazeologizmów omawianych na wykładzie i w literaturze przedmiotu.
Zaliczenie na stopień i zaliczenie na podstawie obecności na wykładzie i pracy polegającej na opracowaniu leksykograficznym odpowiedniej liczby najnowszych frazeologizmów i frazemów.

Literatura

Awdiejew A., Problemy wyodrębnienia i klasyfikacji frazemów, w: Frazeologia słowiańska. Księga pamiątkowa poświęcona prof.dr hab. Halinie A. Lilicz, red. Balowski M., Chlebda W. Opole 2001, s. 195-202
Bańko M. Słownik dobrego stylu, czyli wyrazy, które się lubią. Warszawa 2006
Bąba S., Liberek J., Kilka uwag o współczesnym uzusie frazeologicznym w: Norma językowa w polszczyźnie, red. Bugajski M., Zielona Góra 1995, s. 67- 79
Bogusławski A., Garnysz-KozłowskaT., Addenda do frazeologii polskiej, Warszawa 1979
Bogusławski A., Wawrzyńczyk J., Polszczyzna, jaką znany. Nowa sonda słownikowa. Warszawa 1993
Chlebda W., Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Opole 1991
Chlebda W., Frazeologia w międzyludzkiej przestrzeni komunikacyjnej, w: Problemy Frazeologii Europejskiej, red. Lewicki A.M. t. VI, Lublin 2004, s.11-20
Chlebda W., Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne. Opole 2005
Lewicki A.M., Pajdzińska A., Rejakowa B., Z zagadnień frazeologii. Problemy leksykograficzne, Warszawa 1987
Lewicki A.M., Studia z teorii frazeologii, Łask 2003
Lewicki A.M. Obraz samochodu w
Pajdzińska A, Głową muru nie przebijesz, czyli filozofia życia utrwalona w polskiej frazeologii, Przegląd Humanistyczny nr 2, Warszawa 1994
Nowakowska B., Nowe połączenia wyrazowe we współczesnej polszczyźnie, Kraków 2005

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2101-0DM4FFWP-OG w USOSweb