Polityka antydyskryminacyjna (DO WYBORU) 2100-PP-M-D2POAN
1. Wprowadzenie do przedmiotu
Moduł I. Zagadnienia teoretyczne
2. Spór o rozumienie równości w demokratycznym porządku społecznym - perspektywa filozoficzna, polityczna i normatywna. Obszary konfliktu pomiędzy równością a wolnością i sprawiedliwością. Instrumenty budowy porządku społecznego respektującego zasadę równości. Wyłączenia równego traktowania w prawie – kryteria uzasadniające nierówne traktowanie. Dyskryminacja jako naruszenie zasady równego traktowania – definicja, rodzaje dyskryminacji, cechy podmiotowe jednostek jako czynniki ryzyka dyskryminacji, subiektywne doświadczenie i rozumienie dyskryminacji w świetle prawa. Równe prawa, równe szanse, równe wyniki jako elementy „triady antydyskryminacyjnej”
3. Percepcja społeczna „Inności” a skuteczność wdrażania zasady równości w porządku społecznym, ekonomicznym i politycznym . Kim jest Inny?: perspektywa psychologiczna, społeczna i kulturowa. „Inny” versus „obcy”. Podział na „swoich” i „obcych”, Charakterystyka zachowań społecznych związanych z postrzeganiem „inności” i „obcości”: akceptacja, tolerancja, tolerancja represywna, dystans społeczny, obojętność, uprzedzenia, piętnowanie, stereotypizacja, ksenofobia, dyskryminacja. Strategie osłabienia/likwidacji podziału na „swoich” i „obcych”: integracja (więź, współdziałanie) asymilacja, akulturacja – granice działania publicznego
4. Polityka antydyskryminacyjna jako idea i praktyka polityczna
Sfery porządku społecznego generujące ryzyko dyskryminacji – polityka, ekonomia, struktura społeczna, demografia, kultura, dewiacja. Dyskryminacja i niedyskryminacja w polskim dyskursie publicznym; dyskurs polityczny i opinia publiczna. Polityka antydyskryminacyjna; interpretacje pojęcia na gruncie doktryn politycznych i prawa międzynarodowego. Założenia strategiczne polskiej polityki antydyskryminacyjnej w dokumentach urzędowych. Dziedziny polityki publicznej odpowiedzialne za wdrażanie polityki antydyskryminacyjnej.
Moduł II. Ryzyko dyskryminacji ze względu na cechy demograficzne i społeczne
5. Płeć jako czynnik ryzyka dyskryminacji
Uwarunkowania i przeciwdziałanie nierówności ze względu na płeć; prawo, filozofia, kultura wobec różnicy biologicznej i równości z perspektywy ewolucyjnej. Polityka na rzecz równości płci; obszary, prawo, instytucje (aspekty międzynarodowe, regionalne i krajowe) - równość, równe szanse, równe rezultaty. Kontrowersje wokół „uprzywilejowania wyrównawczego. Recepcja równego traktowania/ dyskryminacji ze względu na płeć w polskim społeczeństwie w świetle badań (pokoleniowa zmiana postaw)?
6. Segregacja zatrudnienia ze względu na płeć: Równe traktowanie i niedyskryminacja kobiet i mężczyzn w pracy zawodowej w świetle prawa. Aktywność zawodowa kobiet i mężczyzn w Polsce oraz zróżnicowanie cech zatrudnienia wg płci; dostęp do pracy, rodzaje zatrudnienia, horyzontalna i wertykalna segregacja w zatrudnieniu, dyskryminacja płacowa. Konsekwencje nierówności ze względu na płeć w świecie pracy dla statusu ekonomicznego i społecznego kobiet i mężczyzn.
7. Mężczyźni i kobiety w świecie władzy politycznej; analiza porównawcza udziału kobiet w instytucjach politycznych w krajach UE i Polski. Uwarunkowania kulturowe, instytucjonalne i ekonomiczne nierównego dostępu kobiet do władzy politycznej. Argumenty na rzecz zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w strukturach politycznych współczesnych demokracji. Parytety jako instrument zrównoważonej partycypacji politycznej
8. Ryzyko dyskryminacji ze względu na wiek w organizacji jako skutek współczesnego postrzegania ageizmu: Wiek jako kryterium kategoryzacji populacji (zbiorowości) ludzkiej. Istota dyskryminacji ze względu na wiek. Zmienność postrzegania praw dziecka i ludzi starych z perspektywy historycznej. Czynniki osłabienia statusu ludzi starych w cywilizacji zachodniej na przełomie XX i XXI stulecia. „Ageizm” jako synonim dyskryminacji ludzi starych. Ustawodawstwo i dokumenty określające zasady polityki antydyskryminacyjnej wobec ryzyka dyskryminacji ludzi starych (międzynarodowe, regionalne, krajowe),
9. Ryzyko dyskryminacji osób z niepełnosprawnością w Polsce w świetle oceny procesu wdrażania do praktyki politycznej i społecznej Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnością: Modele rozumienia niepełnosprawności a ryzyko dyskryminacji. Postrzeganie niepełnosprawności z perspektywy praw człowieka; zadania dla polityk publicznych – możliwości i ograniczenia. Implementacja zapisów Konwencji do polskiego systemu prawnego i ich wdrażanie do systemu działań publicznych wobec osób z niepełnosprawnością. Społeczne, kulturowe, ekonomiczne obszary nierównego traktowania ze względu na niepełnosprawność w Polce- próba diagnozy
10. Bieda i wykluczenie społeczne jako czynnik stygmatyzacji i dyskryminacji; o symboliczno-relacyjnych skutkach bycia biednym. Doświadczanie dyskryminacji przez ludzi biednych; dyskurs biedy, dyskryminacja instytucjonalna, wykluczenie z aktywności obywatelskiej. Nieobecność głosu ludzi biednych w dyskursie publicznym. Słabość polityk publicznych w przeciwdziałaniu marginalizacji i wykluczeniu osób biednych; organizacje międzynarodowe, UE, Polska.
Moduł III. Narodowość i etniczność jako potencjalne i rzeczywiste ryzyko dyskryminacji; instytucjonalne i normatywne instrumenty ochrony praw mniejszości narodowych
11. Struktura mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce i wybrane konteksty statusu mniejszości w społeczeństwie polskim. Czynniki ryzyka nierównego statusu mniejszości w społeczeństwie większościowym. Stosunek Polaków do narodów, mniejszości etnicznych i imigrantów w świetle badań; uwarunkowania historyczne, kulturowe, ekonomiczne. Tolerancja i jej granice w relacjach międzykulturowych.
12. Realizacja praw mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce; klasyfikacja uprawnień, źródła finansowania, działania systemowe i projekty. Zintegrowani i zdezintegrowani: o charakterze relacji międzyetnicznych w świetle badań
13. Imigranci jako potencjalna grupa ryzyka dyskryminacja. Statystyczny obraz imigrantów, uwarunkowania napływu do Polski, kategorie imigrantów (zarobkowi, edukacyjni, poszukujący ochrony) i ich prawa (Urząd ds. Cudzoziemców). Integracja/dezintegracja; nierówny dostęp do wiedzy o zamkniętych enklawach imigracyjnych. Ambiwalencja postaw Polaków wobec różnych grup imigrantów. Uchodźcy jako specyficzna kategoria imigrantów; fenomen reakcji Polaków wobec uchodźców z Ukrainy w pierwszych miesiącach wojny – polska opinia publiczna wobec udzielania pomocy uchodźcom w okresie maj 2015-maj 2017,
14. Podsumowanie: Polityka antydyskryminacyjna; mocne i słabe strony polskiej polityki antydyskryminacyjnej, zagrożenia i szanse.
15. Zaliczenie
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student posiada:
Wiedzę:
- o rodzajach, przejawach, strukturze i dynamice dyskryminacji w skali krajowej, lokalnej, globalnej oraz jej strukturalnych uwarunkowaniach (K¬_W02)
- o źródłach informacji o dyskryminacji i sposobach pozyskiwania i opracowywania danych o obszarach dyskryminacji i kategoriach osób jej
doświadczających ( K_W03)
- o potrzebie wdrażania idei równego traktowania w demokratycznym porządku społecznym (K_W06)
Umiejętności:
- rozumie czynniki ryzyka nierównego traktowania ludzi i ich związek z praktykami dyskryminacyjnymi (K_W14)
- potrafi krytycznie analizować programy społeczne i działania polityki społecznej w różnych skalach i dziedzinach z perspektywy ryzyka dyskryminacji(K_U03 )
- potrafi wskazać instrumenty normatywne i procedury dochodzenia roszczeń w zwiazku z dyskryminacją (K_U10)
-rozumie kulturową różnorodność oraz znaczenie niedyskryminującego języka (K_K07)
kompetencje:
Krytycznego podejścia do wszelkich przejawów dyskryminacji w środowisku pracy i w zyciu publicznym
Inspirowanie działań wyjaśniających czynniki ryzyka dyskryminacji
Kształtowanie postaw poszanowania różnorodności w społeczeństwie, polityce, miejscu pracy
Kryteria oceniania
Metody i kryteria oceniania:
1. obecność i aktywność na zajęciach (student ma przywilej jednej nieusprawiedliwionej obecności)
2. co najmniej jedna prezentacja tematycznie związana z tematyka zajęć
3. wyniki ustnego sprawdzianu wiedzy
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
1. Adamczyk, M. D, Wizja starości w opiniach Polaków. Studium socjologiczne, Rocznik Nauk Społecznych Tom 8(44), nr 2, 2016.
2. Broda-Wysocki P., Dylus, A., Pawlus, M., Dyskryminacja seniorów w Polsce. Diagnoza i przeciwdziałanie, Warszawa 2016, Wydawnictwo Naukowe UKSW.
3. Bourdieu, P., Męska Dominacja, Oficyna Naukowa, Warszawa 2004 s. 8-94
4. Cyfrowe Usługi finansowe a seniorzy, Raport z badań, Instytut Polityki Senioralnej, 2021,
5. Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków 2020, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2020, ( część Wykluczenie społeczne)
6. Firlit-Fesnak, G., Wspólnotowa polityka na rzecz równości kobiet i mężczyzn. Ewolucja celów i instrumentów działania, , Warszawa 2005, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
7. Firlit-Fesnak, Bieda i płeć. Sfery podziału kreujące ubóstwo kobiet w krajach Unii Europejskiej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2015, s. 157-220.
8. Firlit-Fesnak, G., Ł. Łotocki (red). Europejskie polityki imigracyjne. Stare dylematy, nowe wyzwania, Warszawa 2016, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
9. Firlit-Fesnak, G., Równe traktowanie i praktyki dyskryminacyjne w świecie pracy, w: Polityka społeczna, G. Firlit-Fesnak, J. Męcina (red.) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
10. Grażyna Firlit-Fesnak, Budowanie systemu pomocy dla uchodźców wojennych z Ukrainy w Polsce z perspektywy doświadczeń uczestników tego procesu, Studia politologiczne 2/2023
11. Glinkowski, Witold P., Bliźni, obcy, inny – w perspektywie dialogicznej, Uniwersytet Łódzki ETYKA 58, NR 1/2019, https://doi.org/10.14394/etyka.1265
12. Goffman, E., Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2003
13. Huntington, S., Zderzenie cywilizacji, Warszawa 1996,Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA.
14. Integracja imigrantów spoza UE. Dokument analityczny 2018, https://www.eco.europa.eu
15. Kłos, B., Szymańczak, J., Zasada równości i zasada niedyskryminacji, Studia BASF nr 2/2011.
16. Kobiety w polityce krajowej. Strategie partii politycznych w wyborach parlamentarnych w 2019 roku, raport Kancelaria Senatu, W-wa 2019, https://www.senat.gov.pl
17. Kudlińska, I., Wykluczenie społeczne i stygmatyzacja biednych kobiet [w:] Grotowska-Leder (red.) Samorządy lokalne wobec problemów biedy i wykluczenia społecznego, Łódź 2013.
18. Kudlińska-Chróscicka, B. Kudlińska-Wodo, Praca socjalna i mediacje wobec opresji – teoria praxis i etyka z perspektywy krytycznej, https://wladzasadzenia.pl
19. Łotocki Ł., Obcość etniczna w perspektywie socjologiczno-politologicznej, Wydawnictwo ASPRA –JR Warszawa 2009.
20. Listner, R., Bieda, Wydawnictwo Sic!. Warszawa 2007.
21. Machul-Telus, B., Łemkowie. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2013.
22. Machul-Telus, B., Karaimi. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2012.
23. Olszewska, M, Romowie; dyskryminowana mniejszość, http://www.etnologia.pl
24. Progress Report of the employment of the European Disability Strategii 2010-2020
25. Report on Gender Equality in the EU, 2021, Instytut ds. równości kobiet i mężczyzn (EIGE), https://ec.europa.eu/info/files/2021-report-on-gnder-equality-in-the-eu-pl
26. Rogowska, A., Rola trenera pracy w procesie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, Bydgoszcz 2020
27. Społeczna percepcja dyskryminacji, w: Jakość życia i kapitał społeczny w Polsce. Wyniki Badania Spójności Społecznej 2018, GUS, W-wa 2020
28. Szatur-Jaworska, B., Polityka społeczna wobec starzenia się ludności w latach 1971-2013, Dom wydawniczy Elipsa, Warszawa 2013.
29. Szukalski, P., Ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek, [w:] Piotr Szukalski, Solidarność pokoleń. Dylematy relacji międzypokoleniowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
30. Sztompka, P. Sprawiedliwość, w: Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości, M. Boguni-Borkowska (red.), Wyd. Znak, Kraków 2015, s. 232-350.
31. Skąd hejt na korzystających z 500+? Zawiść, niechęć, której nie potrafią wytłumaczyć https://dziecko.trojmiasto.p (2017)
32. 500+ stało się skrzynką z narzędziami. Różne klasy wyciągają argumenty , żeby się wzajemnie atakować, Gazeta Prawna 19 czerwca 2019 (wywiad z Marią Theiss)
33. Świątkowski, A., Równość i sprawiedliwość w prawie pracy, prawie socjalnym
i polityce społecznej , Lublin, 2015, (dostępny w Internecie)
34. Trafiałek, E., Między ageizmem, bezpieczeństwem socjalnym a active ageing, Toruń 2016
35. Zielińska, A., Tatarzy – polscy muzułmanie, http:// przegląd powszechny.pl/2009/11/04
36. Żołędowski C, Wielokulturowość – ideologizacja dyskursu i perspektywa polityki społecznej [w;} Imigranci w polskim dyskursie publicznym (red.) G. Firlit-Fesnak, Ł. Łotocki, Warszawa 2014
37. Udział kobiet we władzach spółek wciąż na niskim poziomie, FINTEK, https://fintek.pl 23 stycznia 2023
38. Uchodźcy w Polsce; sytuacja prawna, skala napływu i integracja w społeczeństwie polskim oraz rekomendacje, A. Górny, H. Grzymała-Moszczyńska, W. Klaus, S. Łoziński, Ekspertyza Komitetu Badań nad Migracjami PAN, Warszawa 2017.
39. Unijne ramy dotyczące krajowych strategii integracji Romów do 2020 r. eur-lex-europa.eu
40. Wierzbicka, E., Seniorzy na rynku usług finansowych, „Finanse i Prawo Finansowe”, marzec 2022
41. Wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów ws. niedostatecznego udział kobiet we władzach spółek, (Rzecznik Praw Obywatelskich), 2019-06-06 https://bip.brpo.gov.pl
Raporty z badań:
1. Inwazja Rosji na Ukrainę. Społeczeństwo i polityka wobec kryzysu uchodźczego w pierwszym miesiącu wojny, Raport Pracowników Katedry Polityki Społecznej marzec 2022, Autorzy: Grażyna Firlit-Fesnak, Emilia Jaroszewska, Łukasz Łotocki, Justyna Łukaszewska-Bezulska, Małgorzata Ołdak, Piotr Zawadzki, Cezary Żołędowski, Tomasz Żukowski, Warszawa, marzec 2022, wnpism.uw.edu.pl
2. Polacy wobec wojny na Ukrainie i ukraińskich uchodźców, CBOS nr.2023
3. Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców, komunikat z badań, CBOS, styczeń 2017
4. 8.Stosunek Polaków do nierówności społecznych, CBOS nr. 85/2017
5. 9. Stosunek do innych narodów , CBOS, nr 30/2021
6. 10.Nauczanie języków regionalnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych w szkołach w Europie, Komisja Europejska 2019 (eurydice.org.pl)
7. 11. VI Raport dotyczący sytuacji mniejszości narodowych i etnicznych, MSWiA, 2017 (dostępny w Internecie)
8. Realizacja konwencji ONZ o prawach Osób Niepełnosprawnych na poziomie lokalnym, Raport Rzecznika Praw Obywatelskich , Warszawa 2016.
Dokumenty normatywne:
Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie stosowania zasady równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz. U. L 180 z 19.07.2000, art. 5);
Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne ramy równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. U. L 3003 z 02.12.2002, art. 7).
Ustawa z dniach 13 czerwca o cudzoziemcach ( Dz. U z 2011 nr 264 poz. 1573),
Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym z dn. 6.01. 2005 r. ( Dz U nr 17, poz. 141/2005 z późniejszymi zmianami)
Ustawa z dn. 13.06. 2003 r. o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP (Dz. U. z 2006, nr. 234 , poz. 1695 z późniejszymi zmianami)
Ustawa z dn. 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do senatu etc. (Dz. U 20111 nr 34 poz. 172).
Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 roku o wdrożeniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania, Dz. U. 2010 nr 254 poz. 1700
Konwencja ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, (1966).DZ. U. z dnia 6 września 1969.
Kodeks pracy (Dz. U z 2018 roku, poz. 108).
Przygotowanie administracji publicznej do obsługi cudzoziemców, Informacja o wynikach kontroli, NIK, Warszawa 2019, LWR.430.2019
Polityka migracyjna Polski – diagnoza stanu wyjściowego, Zespół ds. Migracji, Departament Analiz i Polityki Migracyjnej MSWiA , Warszawa 2020, file:///C:/Users/UYTKOW1/APPData/Local/Temp/polityka_migracyjna_Polski_diagnoza_stanu wyjsciowego.pdf
Polityka migracyjna Polski – kierunki działań 2021-2022, Projekt uchwały MSWiA 2021, https://www.gov.pl/web/mswia/projekt-uchwaly-rady-ministrow-w-sprawie-przyjecia-dokumentu-polityka-migracyjna-polski
Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, Dz.U. 2022 poz. 583
•
|
W cyklu 2024L:
1. Adamczyk, M. D, Wizja starości w opiniach Polaków. Studium socjologiczne, Rocznik Nauk Społecznych Tom 8(44), nr 2, 2016. Polityka migracyjna Polski – diagnoza stanu wyjściowego, Zespół ds. Migracji, Departament Analiz i Polityki Migracyjnej MSWiA , Warszawa 2020, file:///C:/Users/UYTKOW1/APPData/Local/Temp/polityka_migracyjna_Polski_diagnoza_stanu wyjsciowego.pdf • |
Uwagi
|
W cyklu 2024L:
brak |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: