Socjologia sfery publicznej 2100-PP-M-D1SSPU

Po ukończeniu przedmiotu studenci:
-znają i rozumieją podstawowe pojęcia z zakresu socjologii sfery publicznej,
-potrafią na bieżąco monitorować informacje o sytuacji gospodarczej, społecznej i politycznej (także tej międzynarodowej); dostrzegać ich wpływ na stan sfery publicznej,
-potrafią analizować procesy powstawania i rozwiązywania problemów w sferze publicznej,
-znają wybrane polityki publiczne,
-posiadają umiejętność krytycznej oceny debaty naukowej i społecznej w obszarze polityki publicznej,
-potrafią dostrzec znaczenie dowodów naukowych i roli ekspertów w procesie tworzenia i implementacji tejże polityki.

Zajęcia posłużą realizacji następujących efektów uczenia się określonych w programach studiów:

(Wiedza)
*student w pogłębionym stopniu zna i rozumie zasady i metody diagnozowania i definiowania problemów w sferze publicznej (KW_02)
*student w pogłębionym stopniu zna i rozumie metodologię badań nad polityką publiczną oraz miejsce polityki publicznej w systemie nauk społecznych (KW_05)
*student zna i rozumie zarządzanie i współrządzenie procesem polityki publicznej oraz mechanizmy podejmowania decyzji publicznych (KW_08)
*student zna i rozumie czynniki i uwarunkowania wpływające na proces polityki publicznej (KW_09)
(Umiejętności)
*student umie krytycznie analizować procesy powstawania i rozwiązywania problemów w sferze publicznej (KU_01)
(Kompetencje społeczne)
*student posiada umiejętność krytycznej oceny debaty naukowej i społecznej w obszarze polityki publicznej, a także swego w niej udziału, w tym uznania znaczenia dowodów naukowych i roli ekspertów w procesie tworzenia i implementacji polityki publicznej (KK_01)
*student posiada umiejętność prawidłowego identyfikowania i rozstrzygania dylematów związanych z pracą w obszarze polityki publicznej, zarówno jako działalności naukowej, jak i praktycznej; jest gotów do odpowiedzialnego pełnienia roli zawodowej, w tym rozwijania dorobku z obszaru polityki publicznej (KK_03)
*student posiada umiejętność bieżącego monitorowania informacji o sytuacji gospodarczej, społecznej i politycznej wpływających na sferę publiczną, a także uzupełniania na bieżąco wiedzy z obszaru polityki publicznej bezpośrednio i pośrednio powiązanej z jego profilem zawodowym, w tym uwzględniając zmieniające się okoliczności społecznopolityczne, gospodarcze oraz instytucjonalno-prawne - przyczyniając się w ten sposób do rozwoju zawodu (KK_04)

Studenci mogą mieć dwie nieobecności na konserwatoriach.
Na konserwatoriach będzie sprawdzana znajomość obowiązującej na danych zajęciach literatury.
Nadwyżkowe nieobecności i niewystarczające przygotowanie do zajęć należy zaliczać na dyżurach przed końcem semestru.
Ostateczna ocena z przedmiotu składa się:
*w trzech piątych (60%) z oceny z egzaminu pisemnego, na którym sprawdzane będą zamierzone efekty uczenia się (szerzej o wymaganych kompetencjach, wiedzy i umiejętnościach w punkcie „Efekty uczenia się”), częścią egzaminu będzie sprawdzenie znajomości podstawowych lektur z zakresu nauki o sferze publicznej ,
*w dwóch piątych (40%) z oceny aktywnego udziału studenta w zajęciach; w ten sposób – prócz jego wiedzy i umiejętności - zostaną sprawdzone jego kompetencje społeczne (patrz punkt "Efekty uczenia się").

Korzystanie ze Sztucznej Inteligencji

Ten kurs stosuje podejście Skali Oceny AI (AIAS) Poziom 2: Generowanie pomysłów i tworzenie struktury przez SI. Sztuczna inteligencja może być wykorzystana do przeprowadzenia burzy mózgów, stworzenia struktury i generowania pomysłów na udoskonalenie pracy, a także do podstawowej pomocy badawczej (wyszukiwanie źródeł, sprawdzanie faktów) i wsparcia technicznego (formatowanie, cytowanie, korekta). W ostatecznej wersji pracy nie mogą się znaleźć żadne treści wygenerowane przez sztuczną inteligencję. Wszystkie argumenty, analizy, refleksje i wnioski muszą być oryginalnym myśleniem studenta i wykazywać własne zrozumienie zagadnień obywatelskich i politycznych.

nie ma

Literatura podstawowa
Habermas, J. (2007). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Studium kategorii społeczeństwa obywatelskiego. PWN.
Benhabib, S. (1992). Models of public space: Hannah Arendt, the liberal tradition and Jürgen Habermas. In Situating the self: Gender, community and postmodernism in contemporary ethics (pp. 89-120). Polity Press.
Castells, M. (2013). Communication power. OUP Oxford.
Fraser, N. (1992). Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of actually existing democracy. In C. J. Calhoun (Ed.), Habermas and the public sphere (pp. 109-142). MIT Press.
Howlett, M., Ramesh, M., & Perl, A. (2009). Studying public policy: Policy cycles and policy subsystems (3rd ed.). Oxford University Press.
Szatur-Jaworska, B. (Red.). (2018). Polityki publiczne. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodologiczne. Warszawa.
Zybała, A. (2012). Polityki publiczne. Doświadczenia w tworzeniu i wykonywaniu programów publicznych w Polsce. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej.

Literatura uzupełniająca
Literatura naukowa i krytyczno-analityczna
Bończak-Kucharczyk, E. (2024). Polityka mieszkaniowa państwa. Wydawnictwo PWN.
Castells, M. (2023). The network society revisited. American Behavioral Scientist, 67(4), 532-548.
Duszczyk, M. (2015). Kryzys migracyjny czy kryzys Unii Europejskiej? Biuletyn Instytutu Zachodniego, 205.
Fraser, N. (1990). Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of actually existing democracy. Social Text, 25/26, 56-80.
Grabowska, M. (2018). Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Harvey, D. (2012). Buntownicze miasta: prawo do miasta a rewolucja miejska (A. Kowalczyk, Tłum.). Książka i Praxis.
Chądrzyński, M., Gruziel, K., Kacperska, E., Klusek, T., & Utzig, M. (2021). Polska w dobie cyfryzacji. Instytut Ekonomii i Finansów SGGW.
Gadowska, K., & Winczorek, J. (2013). Sfera publiczna – funkcje, dysfunkcje, normy oficjalne i nieoficjalne. Studia Socjologiczne, 1.
Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka: W drodze do innej nowoczesności (S. Cieśla, Tłum.). Wydawnictwo Naukowe Scholar. (Oryginalna praca opublikowana w 1986)
Sunstein, C. R. (2017). #Republic: Divided democracy in the age of social media. Princeton University Press.
Grabowska, M., & Rawłuszko, M. (2021). Jest opresja – jest opór. Fundusz Feministyczny.
Łotocki, Ł. (2019). Kryzys imigracyjny w Europie w polskim dyskursie publicznym w latach 2015-2018. Warszawa.
Van Dijk, J. A. G. M. (2020). The Digital Divide. Polity Press.
Graff, A., & Korolczuk, E. (2021). Kto się boi gender? Prawica, populizm i feministyczne strategie oporu. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Eubanks, V. (2018). Automating inequality: How high-tech tools profile, police, and punish the poor. St. Martin's Press.
Maj, D., & Marczewska-Rytko, M. (2017). Nowe ruchy społeczne. Wydawnictwo UMCS.
Pietrzyk-Reeves, D. (2004). Sfera publiczna, czyli o publicznym używaniu rozumu. Politeja, 1.
Golinowska, S. (2018). Modele polityki społecznej w Polsce i Europie na początku XXI wieku.
Castells, M. (2015). Networks of outrage and hope: Social movements in the internet age (2nd ed.). Polity Press.
Rogatka, K. (2019). Rewitalizacja i gentryfikacja w wymiarze społecznym. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grzymała-Kazłowska, A. (2007). Konstruowanie innego. Wizerunki imigrantów w Polsce. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Śledziewska, K., & Włoch, R. (2020). Gospodarka cyfrowa. Jak nowe technologie zmieniają świat [E-book]. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Miessen, M. (2013). Koszmar partycypacji (M. Choptiany, Tłum.). Bęc Zmiana.
Jacobsson, K., & Korolczuk, E. (2017). Civil society revisited: Lessons from Poland. Berghahn Books.
Warner, M. (2002). Publics and counterpublics. Zone Books.
Misztal, W. (2014). Sfera publiczna w Polsce. Nadzieje, oczekiwania i rozczarowania. Roczniki Nauk Społecznych, 6.
Gutmann, A., & Thompson, D. (1996). Democracy and disagreement. Harvard University Press.
Żołędowski, C., & Żukowski, T. (2021). Główne wyzwania i problemy społeczne współczesności. W J. Męcina & K. Szewior (Red.), Współczesne społeczne wyzwania. Warszawa.

Dokumenty i raporty
Górska, P. (2019). Polityczna polaryzacja w Polsce – jak bardzo jesteśmy podzieleni. Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW. http://cbu.psychologia.pl/wp-content/uploads/sites/410/2021/02/Polaryzacja-polityczna-2.pdf
Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. (2024). Pacjent w polskim systemie zdrowia – 2024. Raport z XVIII Forum Organizacji Pacjentów. https://ippez.pl/raport-pacjent-w-polskim-systemie-zdrowia-2024
Federowicz, M., Biedrzycki, K., Karpiński, M., Rycielska, L., Sitek, M., & Walczak, D. (2015). Dynamika przemian w edukacji i diagnoza problemów do rozwiązania. Instytut Badań Edukacyjnych.
Federowicz, M. (Red.). (2015). Raport podsumowujący projekt „Entuzjaści edukacji". Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego. Instytut Badań Edukacyjnych.
Figlerowicz, M., Czapliński, P., Górny, A., Grzeszczak, R., Harciarek, M., Jura, J., Węgrzyn, G., Wojciuk, A. (2025). Nauka dla przyszłości. Fundament silnej Polski. Propozycja długoterminowej strategii rozwoju badań naukowych w Polsce. https://pan.pl/app/uploads/2025/06/Strategia-zatwierdzona-przez-Zespol-i-podpisana.pdf
Fundacja Centrum Strategii Rozwojowych. (2025, luty). Niewypłacalny płatnik – kryzys finansowy ochrony zdrowia na przykładzie 2024 r. https://wydawnictwomedyczne.pl/artykul/destabilizacja-finansowa-narodowego-funduszu-zdrowia-raport-fundacji-centrum-strategii-rozwojowych
Zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego PAN. (2024). Komunikaty dotyczące kryzysu klimatycznego [Serie komunikatów]. https://klimat.pan.pl
IMGW-PIB. (2024). Raporty klimatyczne dla Polski [Raport naukowy]. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy.
Komunikaty CBOS dostępne na: www.cbos.pl
Sadura, P. (2021, 12 listopada). The migration crisis as a strategy of struggle for political power. The case of Law and Justice. Heinrich Böll Stiftung. https://pl.boell.org/en/2021/11/12/kryzys-migracyjny-jako-strategia-zdobywania-wladzy-przypadek-polski
Sadura, P., & Urbańska, S. (2023, 16 marca). Tam, gdzie ich zbierają i „gonią" z powrotem. Krytyka Polityczna. https://krytykapolityczna.pl/kraj/reportaz-badawczy-sadura-urbanska-granica-uchodzcy-wojsko-polisja-straz-graniczna/
Stenogramy z posiedzeń Sejmu dostępne na: sejm.gov.pl
PwC Polska. (2025, marzec). Cyfryzacja, inwestycje i długofalowe planowanie – jak naprawić polski system ochrony zdrowia? Strategy& Polska. https://www.pwc.pl/pl/media/2025/jak-naprawic-polski-system-ochrony-zdrowia.html
NIK. (2023). Systemowe błędy w prywatyzacji mieszkań komunalnych [Raport z kontroli].
Komisja Weryfikacyjna ds. reprywatyzacji nieruchomości warszawskich. (2018). Raport o stratach Warszawy w wyniku reprywatyzacji. Ministerstwo Sprawiedliwości.
European Commission. (2023). Digital inclusion and skills in Europe: Progress report 2023. Publications Office of the European Union.
Miasto Jest Nasze. (2016). Mapa reprywatyzacji 2.0: System reprywatyzacji w Warszawie.
Fundacja Digital Poland. (2024). Dezinformacja oczami Polaków (2. ed.). Koalicja "Razem Przeciw Dezinformacji".
Raporty CBOS
Raporty IPCC
Raporty eksperckie dot. polityki równościowej
Analizy medioznawcze
Raporty o cyfryzacji: Ministerstwo Cyfryzacji
Dokumenty polityki klimatycznej
Raporty o cyfryzacji: EY Polska, PwC Polska
Raporty Fundacji im. Stefana Batorego
Raporty Instytutu Spraw Publicznych
Raporty Fundacji Kultury Liberalnej
Raporty KOBiZE - Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami
Raporty Obserwatorium Polityki Miejskiej
Raporty Instytutu Rozwoju Miast i Regionów
Raporty Digital Poland Foundation
Raporty Głównego Urzędu Statystycznego (GUS)
Dokumenty MEN i raporty eksperckie

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 2100-PP-M-D1SSPU w USOSweb