Skuteczne pozyskiwanie, analiza i ocena wiarygodności informacji 2100-MON-SPIN-OG

Kurs stanowi autorski, praktyczny zbiór metod i sposobów pozyskiwania i ewaluacji informacji, wykorzystujących wybrane metody psychologii, kryminalistyki, statystyki i informatyki. Słuchacz zapoznaje się z jawnymi źródłami informacji oraz metodyką efektywnego korzystania z nich, uczy się oceniać wiarygodność pozyskanych informacji, a także zostaje zapoznany z technikami dezinformacyjnymi. Przedmiotem kursu jest także metodyka systematycznego pozyskiwania wiedzy i analizy informacji, w szczególności nacisk położony został na techniki ilościowe. Słuchacz zostanie również zapoznany z ryzykiem ulotu informacji. Kurs obejmuje udostępnienie i naukę autorskiego oprogramowania (przeglądarki OSINT) ułatwiającego wyszukiwanie, przetwarzanie i analizę informacji.

Tematyka:

1. Wprowadzenie do problematyki pozyskiwania i analizy danych…, czyli przestrogi przed uduszeniem się w cyfrowym smogu:
- pojęcia: infobroker/information broker, infobrokering, broker wiedzy (knowledge broker), cybrarian,
- pojęcia: dane, metadane, informacja, wiedza,
- pseudoinformacja, dezinformacja, parainformacja, metainformacja,
- bariery dostępu do źródeł danych,
- fenomen i problem Big Data: bomba megabitowa, smog informacyjny, infobesity/infoxication, paralysis analysis,
- wywiad jawnoźródłowy (OSINT),
- poza infobrokeringiem: szary i czarny wywiad (wprowadzenie do technik).

2. Źródła informacji w wywiadzie gospodarczym
- ujęcie przedmiotowe a podmiotowe źródeł danych,
- wywiad gospodarczy i paradygmat competitive intelligence.

3. Ocena wiarygodności informacji:
- źródła osobowe,
- paradoksy i meandry ludzkiej pamięci,
- wiarygodność świadków,
- sztuka skutecznego kłamstwa,
- wykrywanie kłamstwa,
- sposoby pozyskiwania prawdy,
- krytyka źródeł.

4. Gry informacyjne – zajęcia warsztatowe (wprowadzenie – dwukrotna gra + podsumowanie/dyskusja + debriefing). Przy zajęciach online wyłącznie jako omówienie.

5. Metodyka pozyskiwania wiedzy i analizy informacji:
- podejście ilościowe, jakościowe oraz mieszane,
- synektyka W. J. J. Gordona,
- metoda morfologiczna,
- techniki CERMA,
- metoda scenariuszowa,
- metody „analogowe”,

6. Ilościowe metody analizy informacji:
- wybór i ocena operatów losowania,
- typy reprezentatywności i metody jej zapewnienia,
- wielkość próby a rozkład normalny,
- obliczanie minimalnej wielkości próby,
- maksymalny standardowy błąd oszacowania,
- problem pseudoprzedziału ufności G. Lissowskiego,
- poziomy pomiaru – skala S. S. Stevensa,
- interpretacje danych tabelarycznych i miar statystyki opisowej,
- miary związku między zmiennymi: R, chi i inne,
- CATREG,
- metody „liczbowe” – reguła kciuka, reguła Pareto, kryterium Chauveneta, test Grafa, Prawo Benforda oraz inne metody praktyczne.

7. Środki i metody inwigilacji elektronicznej:
systematyczna prezentacja środków i sposobów naruszania prywatności.

8. Zagrożenia bezpieczeństwa informacyjnego:
- typologia stanów bezpieczeństwa informacyjnego i ryzyk utraty informacji,
- studia przypadków – szpiegostwo przemysłowe i polityczne,
- „ojciec” podsłuchów – „Złotousty” 1945/1952,
- polskie „afery podsłuchowe”,

9. Sztuka dezinformacji:
- egzemplifikacje akcji i instytucji dezinformacyjnych,
- metody wykrywania dezinformacji.

10. Jak się chronić przed zbieraniem informacji o sobie? Warsztat praktyczny.

11. Alternatywne źródła informacji politycznej/społecznej/ekonomicznej – czego możemy dowiedzieć się od ekstremistów?
- alternatywne źródła informacji: portale/blogi/kanały/grupy dyskusyjne lewicowej i prawicowej ekstremy (polskiej i zagranicznej),
- portale przeciekowe WikiLeaks i inne „leaks”, projekt Cryptome.org,
- portale dziennikarstwa obywatelskiego/oddolnego (polskie i zagraniczne).

12-15. Praktyczne zajęcia z oprogramowaniem Brave OSINT Browser

Kierunek podstawowy MISMaP

psychologia
informatyka

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie
fakultatywne

Tryb prowadzenia

lektura monograficzna
w sali
zdalnie

Założenia (opisowo)

Wokół działań związanych z pozyskiwaniem, ewaluacją i obróbką informacji ukształtował się w świecie zachodnim a w Polsce kształtuje się szereg zawodów: przede wszystkim infobrokera, analityka danych oraz doradcy politycznego. Zawody te mają charakter uniwersalny, istnieje realne zapotrzebowanie na nie przede wszystkim w obszarze I sektora (instytucje państwowe i samorządowe), ale także II sektora (przedsiębiorstw), jak również III sektora (stowarzyszenia i fundacje). Jest to duży i zróżnicowany obszar rynku pracy o ważnym znaczeniu dla rozwoju kraju, który potrzebuje wykwalifikowanych kadr. Szczególne znaczenie ma dynamiczny rozwój społeczeństwa informacyjnego oraz rosnące zapotrzebowanie na coraz lepszą jakość usług i produktów informacyjnych, co związane jest z komputeryzacją i informatyzacją niemal wszystkich dziedzin życia publicznego i prywatnego. Strategiczny wymiar prowadzonego kursu ujawnia się w kontekście narastającego zjawiska globalnej dezinformacji. Wytwarzanie i proliferacja informacji w Internecie zyskała kluczowe znaczenie we współczesnej polityce lokalnej, narodowej, regionalnej i globalnej. Jednocześnie obserwuje się intensyfikację negatywnych zjawisk w tym obszarze – pojęcia takie jak fake news, astroturfing, sockpuppet, troll stały się trwale obecne we współczesnym globalnym krajobrazie politycznym, dyskurs zaś w tej sferze coraz częściej można interpretować w kategoriach walk, a nawet wojen informacyjnych. Koszty fabrykowania fałszywych przekazów są znikome, a rozpowszechnianie informacji łatwe i tanie, co generuje pokusę dla rozmaitych podmiotów pragnących oddziaływać na procesy polityczne. Szczególne znaczenie ma to w reżimach, gdzie opinia publiczna stanowi podmiot gry politycznej władny oddziaływać na decyzje polityczne. Ziszcza się Tofflerowska wizja zmiany władzy – do klasycznej diady czynników konstytuujących władzę polityczną, to jest siły militarnej i ekonomicznej, dołącza trzeci – informacja. Obecność specjalistów w zakresie informacji politycznej na rynku pracy wydaje się w tym kontekście niezbędna.

Efekty kształcenia

Celem kursu jest przekazanie studentom usystematyzowanej wiedzy na temat możliwości, ograniczeń, uwarunkowań i podstaw merytorycznych nowopowstałego zawodu brokera informacji (infobrokera, brokera wiedzy). Szczegółowe cele kształcenia obejmują następujący zakres wiedzy i umiejętności: przyswojenie przez uczestników kursu podstawowej wiedzy o socjolekcie OSINT, klasyfikacji źródeł danych, rudymentach krytycznej oceny zgormadzonych informacji, barierach dostępu do informacji oraz współczesnych zjawiskach społecznych i trendach związanych coraz większą rolą jaką odgrywa informacja we wszystkich aspektach życia – publicznego i prywatnego. W części praktycznej kursu uczestnicy nabywają umiejętności i kompetencji posługiwaniem się ogólnodostępnym i darmowym oprogramowaniem służącym do pozyskiwania informacji z Internetu.

Kryteria oceniania

Student może podczas zajęć uzyskać maksymalnie 37 punktów. W toku podejmowania wymaganych, standardowych aktywności (obecność na zajęciach, aktywności merytorycznej oraz przygotowani i prezentacji projektu badawczego metodą studium przypadku (case study) – 32 punkty.

Praktyki zawodowe

Przewiduje się na życzenie.

Literatura

• Cisek, Sabina; Januszko-Szakiel, Aneta (red.) (2015). Zawód infobroker. Polski rynek informacji. Warszawa: Wolters Kluwer. ISBN: 978-83-264-8181-9.
• Kowalska, Małgorzata; Wojewódzki, Tadeusz (red.) (2015). Infobrokerstwo. Idee, koncepcje, rozwiązania praktyczne. Gdańsk: Ateneum Szkoła Wyższa w Gdańsku. ISBN 978-83-61079-32-3
• D Mider, Cyfrowy Panoptykon. Internet jako narzędzie nadzoru informacyjnego państwa nad społeczeństwem, [w:] Bezpieczeństwo współczesnego świata. Społeczeństwo, ekonomia, prawo, K. Wilczyńska, K. Adamek (red. nauk.), Instytut Wydawniczy „Maiuscula”, Poznań 2013, ISBN: 9788361449058, s. 79-106.
• D. Mider, Aneks 1. Klasyfikacja kanałów internetowej komunikacji, [w:] J. Garlicki (red.), Kultura polityczna Internautów w Polsce, „Studia Politologiczne”, t. 21, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 2011, s. 305-309.
• D. Mider, O. Borówka, Internet – medium bez cenzury?, [w:] E.A. Marciniak (red.), Komunikowanie polityczne. Wybrane zagadnienia, „Studia Politologiczne”, t. 25, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 2012, s. 141-176.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2100-MON-SPIN-OG w USOSweb