Polityka i społeczeństwo na Bliskim Wschodzie i w Afryce 2100-MON-PSBW-OG

Zakres tematyczny:
I. Relacje państwo a religia na Bliskim Wschodzie i w Afryce.

1. Islam a demokracja i społeczeństwo obywatelskie.
2. Panislamizm a postkolonialne państwa narodowe.
3. potencjał ideowo-polityczny elit chrześcijańskich.

II. Idea kalifatu: podstawy doktrynalne i tradycja historyczna.

1. Czy istnieje uniwersalny model współczesnego państwa opartego na islamie?
• Ewolucja idei kalifatu od czasu podbojów muzułmańskich przez Bagdad, Damaszek Istambuł, kalifaty europejskie np. Kordoba do czasów ISISL – „anty-kalifat”?
• Boski porządek na ziemi czy sprawne narzędzie legitymizacji władzy wśród wyznawców islamu?
• „Państwo doskonałe ”Al Farabiego a rzeczywistość pod rządami Daesh – aspekty: prawny i moralny. Doskonały naczelnik państwa – ideał kalifa.
2. Islam w konstytucji, prawodawstwie, szaria a prawo stanowione, specyfika policji obyczajowych.

III. Czynnik religijny w systemach niedemokratycznych, specyfika autorytaryzmu arabskiego.

Totalitaryzm a autorytaryzm: ujęcie bliskowschodnie, systemy libijski i iracki jako najbardziej zideologizowane.
Typy autorytaryzmów: podobieństwa i różnice. Monarchie a republiki.
1. Model Iranu, Arabii Saudyjskiej, Turcji – charakterystyka porównawcza.
2. Tradycyjne źródła legitymizacji władzy w kulturze arabskiej i afrykańskiej ich współczesne formy.
3. Hamas i Hezbollah jako współczesna realizacja idei Az-Zaim w kontekście instytucjonalno –społecznym.
4. „Arabska Wiosna”- diagnoza kondycji arabskich ustrojów – renesans religijności?
5. Stary i nowy autorytaryzm: zmiana natury związku reżimu z wojskiem i kapitałem; strategia populistyczna a strategia liberalna, społeczne zaplecze, struktura partii, legitymizacja reżimu.

IV. Elity bliskowschodnie i afrykańskie; problem przywództwa:

1. Postacie Saddama Husajna, Muammara Kadaffiego, Omara al-Bashira i ich wpływ na SM w regionie
2. Monarchie Zatoki.

V. Rola fundamentalizmów religijnych – fundamentalizm muzułmański – jego geneza i przejawy
1. Definicja, geneza terminu, typologia. Np. fundamentalizm państwowy, polityczny, etniczny religijny.
Fundamentalizm muzułmański – poęcia salafija, neosalafija
Słynni ideolodzy: Maududi- pojęcie hakamija, Hassan al Banna, Said Kutb.
2. Przykłady ugrupowań fundamentalistycznych: Stowarzyszenie Braci Muzułmanów, Hamas.
Organizacja Wyzwolenia Palestyny i Hamas-dwa oblicza nacjonalizmu palestyńskiego. Odmowa prawa do samostanowienia Palestyńczyków jako źródło eskalacji terroryzmu w regionie.
OWP- oficjalna reprezentantka interesów Palestyńczyków, wyrazicielka palestyńskiego nacjonalizmu, strażniczka tożsamości.
Społeczno- polityczne uwarunkowania sukcesu Hamasu, Karta Hamasu, „Antysemityzm” Hamasu.
3. Al-Ka’ida i jej emanacje
4. fundamentalizm szyicki (Hezbollah).
• Irańska strategia bezpieczeństwa – koncepcje: szyicki półksiężyc, strategiczna głębia, strategiczny łuk balistyczny – realne wpływy Republiki Islamskiej czy ich projekcja?
• Działalność Hezbollahu jako odpowiedz na implozję struktur państwowych w Libanie:
• list otwarty z 1985 r, rezolucje ONZ 1701, 1559.
• Relacje miedzy organizacjami: Hamas a Hezbollah, Al-Ka’ida a Bracia Muzułmanie.

VI. Problemy społeczno-gospodarcze.

1. Społeczna kontestacja ustalonego porządku, ruch protestów 2011-2020.
2. Religia a socjalizm arabski. Definicje, różnice, ujęcia- element ideowy.
3. Bliski Wschód i Afryka wobec globalizacji.
4. Islam globalny – wielonarodowy.
5. Fundamentalizm a globalizacji.

VII Wielokulturowy Izrael:

1. Podziały społeczno-polityczne społeczeństwa izraelskiego.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

zdalnie
w sali

Założenia (opisowo)

Celem zajęć jest analiza aksjologicznych podstaw ładu społeczno-politycznego na Bliskim Wschodzie i w Afryce, ich współczesnych przemian, przeobrażeń, reinterpretacji.

Koordynatorzy przedmiotu

Paulina Warsza

Efekty kształcenia

W01 posiada wiedzę na temat ewolucji systemów państwowych w regionie(w tym teoretyczne założenia i przykłady praktycznej realizacji
idei kalifatu), a także specyfiki państw narodowych na Bliskim Wschodzie i Afryce.
W02 ma pogłębioną wiedzę na temat teorii i praktyki podejmowania decyzji politycznych i gospodarczych.
W03 Zna swoiste dla regionu rozwiązaniach strukturach i instytucjach społeczno-politycznych.
U01 potrafi w sposób precyzyjny, klarowny i spójny wypowiadać się w mowie i piśmie na temat zjawisk społeczno-politycznych na Bliskim
Wschodzie i Afryce; przygotowuje prace pisemne spełniające podstawowe kryteria opracowania o charakterze naukowym w zakresie
szczegółowych zagadnień z zakresu nauki o stosunkach międzynarodowych i powiązanych z nią dyscyplin oraz potrafi w kompleksowy
sposób uzasadnić ustnie swoje poglądy.
U02 Krytycznie analizuje informacje, wiadomości i przekazy medialne dotyczące Bliskiego Wschodu i Afryki.
U03 Analizuje i interpretuje zjawiska społeczno-polityczne w regionie z perspektywy różnych paradygmatów, jak konstruktywizm,
postkolonializm.

Kryteria oceniania

Zasady zaliczenia:
50% merytoryczna aktywność poparta znajomością literatury (ocena ciągła)
50% pisemna praca zaliczeniowa
Dopuszczalna 1 nieusprawiedliwiona nieobecności, każdą kolejną trzeba oddzielnie zaliczać.
Wymagana znajomość języka angielskiego na poziomie pozwalającym na korzystanie z literatury fachowej (minimum B2).

Skala ocen:
Od 60 % dostateczny
Od 75% dobry
Od 80% dobry +
Od 90% bardzo dobry

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

Oz, Almog, Wielokulturowy Izrael, Warszawa 2011
Robert, Blackburn, Arab burden of corny capitalism, www.financialworld.co.uk, May 2011, s 28-29. (PDF. udostępniony mailowo).
Gunning, Jeroen, Hamas in Politics, Londyn 2007 (pdf)
Ramadan, Tarik, A curious historical shift, The need for an Arab Cultural Revolution, 2013. (Proszę przeczytać artykuł dostępny online: http://www.tariqramadan.com/spip.php?article12797&lang=fr
Upgrading Authoritarianism in the Arab World, ANALYSIS PAPER, Number 13, October 2007 ( PDF. udstępniony mailowo).
Karta Hamasu ( jest dostępna w Internecie, posiadam format word)
Abu Zaid, Nasr, Reformation of Islamic Thought: A Critical Historical Analysis, Scientific Council for Government Policy, Amsterdam University Press, Amsterdam 2006
Abu Zaid, Nasr, Rethinking of the Qur’an: Towards a Humanistic Hermeneutics, Humanistic University Press, Amsterdam 2004
Danecki, Janusz, Podstawowe wiadomości o islamie, tom 2., Dialog, Warszawa 1997 ( Zwłaszcza strony: 51-87, 119-150).
Danecki, Janusz, Polityczne funkcje islamu, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1991
Danecki, Janusz, Muzułmańscy fundamentaliści a Europa. Koncepcja islamu w dziele Mustafy As Siba’iego, [w:] Pochwała historii powszechnej, Warszawa 1996
Dziekan, Marek, Irak. Religia i Polityka, Warszawa 2007
Gunning, Jeroen, Hamas in Politics, London 2007 (pdf)
Gulf monarchies may update power structures, https://dailybrief.oxan.com/Analysis/DB227726/Gulf-monarchies-may-update-power-structures.
Harik , Hezbollah the changing face of terrorism, 2004 (pdf.)
Islamic Activism a social movement theory approach, Indiana Series in Middle East Studies, Indiana 2004 ( pdf)
Kirdar. M. J,. AL QAEDA IN IRAQ, 2011( pdf)
Litvak, Mehr, The Anti-Semitism of Hamas ( pdf.)
Landau, Jacob, The Politics of Pan-Islam: ideology and organization, Clarendon Press, Oksford 1992
Mrozek-Dumanowska, Anna, Religia a globalizacja, Warszawa 2014
Najjar, Fauzi, The Arabs, Islam and Globalization, Middle East Policy, Vol. XII, no. 3, jesień 2005, www.policyinnovations Islam and globalism
Norton, Angus Richard, Hezbollah a short story,2009, (pdf)
Ramadan, Tarik, Western Muslims and the Future of Islam, Oxford University Press, Londyn 2004
Ramadan, Tarik, A curious historical shift, The need for an Arab Cultural Revolution, 2013
http://www.tariqramadan.com/spip.php?article12797&lang=fr
Strindberg , Realities of Resistance Hizballah, the Palestinia, 2005 ( pdf)
Tibi, Bassam, Fundamentalizm religijny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997
Turner, Bryan, S., Orientalism. Postmodernism & Globalizm, Routledge 1997
Xavier, Raufer, Atlas radykalnego Islamu, Dialog, Warszawa 2011 ( Zwłaszcza Radykakny sunnizm: strony 19-30, radykalny szyizm: strony 377-451)
Mrozek-Dumanowska, Anna, Zdanowski, Jerzy (red.), Islam a globalizacja, Wydawnictwo Naukowe ASKON, Warszawa 2005
Zdanowski, Jerzy, Współczesna muzułmańska myśl społeczno-polityczna. Ruch Braci Muzułmanów, Warszawa 2009
Zdanowski, Jerzy, Bracia Muzułmanie i inni, Glob, Szczecin 1986
Literatura do zajęć dotyczących idei kalifatu:
Al-Farabi, Państwo doskonałe. Polityka, Biblioteka Klasyków Filozofii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967r.,s. 49-118 ( Ksero znajduje się w pokoju nauczycielskim, „w przegródce” Pani Doktor Solarz)
Przesyłam Państwu ponadto 3 artykuły naukowe dotyczące dzieła al Farabiego.
Proszę aby każda osoba przeczytała tekst oryginalny (ksero) lub 2 opracowania, w tym:
KATARZYNA WASILEWSKA – ZEMBRZUSKA, Teoria państwa doskonałego Al-Farabiego i jej greckie źródła.,
oraz,
Mirosław Sadowski, Ze studiów nad wczesnomuzułmańską doktryną państwa, w: Politeja, Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, nr 2, Kraków 2004, ss. 243-278.(tekst bardziej politologiczny),
lub
Stefaniuk T., Al-Farabi i początki filozofii politycznej w świecie islamu, [w:] Nowoczesność, Europa,
Islam. Religia a dylematy obywatelstwa i wykluczenia, (red.) Chazbijewicz S., Turowski M., Skarbek
K., Wrocław 2012, s. 21-36. ( szczególnie interesujący tekst o nachyleniu filozoficznym).
albo
anglojęzyczne artykuły prasowe umiejscawiające Isis na tle prawno-teologicznej tradycji muzułmańskiej: https://www.weforum.org/agenda/2015/11/12-ways-isis-gets-funding/
https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-04-15/caliphate-law
Trzeci tekst znajdą Państwo w mailu, w załączniku.
Proszę aby wybór tekstów do przeczytania był równomierny, najlepiej aby grupa podzieliła się na 3-4 osobowe zespoły.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2100-MON-PSBW-OG w USOSweb