Odkrywając Azję Centralną – kultury, języki, miejsca 2100-MON-OAZC-OG

Plan tematyczny kursu:

1. Wprowadzenie do przedmiotu.
Omówienie celów kursu, założeń programowych oraz zasad zaliczenia. Krótkie
wprowadzenie do regionu Azji Centralnej i jego znaczenia we współczesnym świecie.
2. Pismo i język w Azji Centralnej – przegląd historyczny i współczesny:
a) Starożytne pismo runiczne ludów turkijskich
b) Alfabet arabski jako nośnik religii i kultury
c) Janalif – „Nowy Alfabet” dla narodów turkijskich w okresie międzywojennym
d) Współczesne systemy pisma w Kazachstanie, Kirgistanie, Tadżykistanie,
Turkmenistanie i Uzbekistanie.
3. Historia i społeczeństwo Kazachstanu i Kirgistanu.
Zarys przemian historycznych i społecznych po rozpadzie ZSRR. Budowanie
tożsamości narodowej, procesy demokratyzacji i modernizacji, współczesne
wyzwania społeczne.
4. Komunikacja codzienna w językach regionu.
Wprowadzenie do podstawowych form porozumiewania się w językach kazachskim, kirgiskim, turkmeńskim i uzbeckim. Zwroty grzecznościowe, powitania, podstawowe pytania i odpowiedzi w kontekście codziennej komunikacji.
5. Uzbekistan, Tadżykistan i Turkmenistan – między tradycją a modernizacją.
Przemiany społeczne i polityczne, rola islamu, autorytaryzm i kontrola informacji, modernizacja oraz odmienne ścieżki transformacji ustrojowej i gospodarczej.
6. Święta i zwyczaje w Azji Centralnej.
Podobieństwa i różnice między narodami regionu. Nauka podstawowego słownictwa w poszczególnych językach.
7. Polityka językowa państw Azji Centralnej i relacje międzynarodowe państw Azji Centralnej.
Status języków w poszczególnych państwach, zmiany alfabetów, języki mniejszości narodowych, wpływy zewnętrzne.
Układ sił w regionie, współpraca i napięcia między państwami Azji Centralnej.
Wpływ Rosji, Chin, Turcji, Iranu i państw Zachodu. Inicjatywy regionalne i
ponadregionalne.
8. Ornamenty, jurty i symbolika – przestrzeń kulturowa Azji Centralnej
Pogląd świata poprzez jurtę jako tradycyjną formę zamieszkania i symbol ładu
społecznego. Ornamenty i kolory w sztuce kazachskiej, kirgiskiej, turkmeńskiej i uzbeckiej jako nośniki znaczeń kulturowych. Nauka czytania prostych tekstów w językach regionu, związanych z przedmiotami codziennego użytku i przestrzenią domową.
9. Podróżowanie po Kazachstanie i Kirgistanie.
Najciekawsze miejsca i przyroda regionu. Infrastruktura, porady praktyczne,
konteksty kulturowe podróży.
10. Kuchnia jako język kultury i gościnności.
Najważniejsze potrawy narodowe, zwyczaje kulinarne i znaczenie jedzenia w
relacjach społecznych. Nauka słownictwa związanego z jedzeniem oraz przydatnych zwrotów w podróży.
11. Podróżowanie po Uzbekistanie.
Zabytki Jedwabnego Szlaku, miasta o znaczeniu kulturowym i religijnym,
Karakałpacja. Infrastruktura, porady praktyczne, konteksty kulturowe podróży.
12. Muzyka, kino i teksty kultury.
Rola muzyki ludowej i współczesnej w kulturze krajów Azji Centralnej – omówienie tradycyjnych pieśni oraz ich znaczenia społecznego i symbolicznego. Wprowadzenie do wybranych filmów regionu. Powtórzenie wybranych zagadnień językowych z wcześniejszych spotkań.
13. Podróżowanie po Tadżykistanie i Turkmenistanie.
Specyfika regionów, najciekawsze miejsca i trasy, porady praktyczne. Konteksty kulturowe i formalne aspekty podróży.
14. Wpływy językowe i utrwalanie umiejętności.
Wybrane zapożyczenia turkijskie w języku polskim. Powtórzenie i rozszerzenie
słownictwa z poprzednich zajęć. Praca z krótkimi tekstami.
15. Podsumowanie i prezentacje studentów.
Analiza możliwości zastosowania zdobytej wiedzy językowo-kulturowej w kontekście wyjazdów badawczych, zawodowych i turystycznych. Prezentacje studentów dotyczące wybranych zagadnień językowych, kulturowych lub społeczno-politycznych tematycznie związanych z regionem Azji Centralnej.

Kolejność i zakres tematyczny mogą ulec nieznacznym modyfikacjom. O ewentualnych zmianach studenci będą informowani z wyprzedzeniem.

Plan tematyczny kursu:

1. Wprowadzenie do przedmiotu.
Omówienie celów kursu, założeń programowych oraz zasad zaliczenia. Krótkie
wprowadzenie do regionu Azji Centralnej i jego znaczenia we współczesnym świecie.
2. Pismo i język w Azji Centralnej – przegląd historyczny i współczesny:
a) Starożytne pismo runiczne ludów turkijskich
b) Alfabet arabski jako nośnik religii i kultury
c) Janalif – „Nowy Alfabet” dla narodów turkijskich w okresie międzywojennym
d) Współczesne systemy pisma w Kazachstanie, Kirgistanie, Tadżykistanie,
Turkmenistanie i Uzbekistanie.
3. Historia i społeczeństwo Kazachstanu i Kirgistanu.
Zarys przemian historycznych i społecznych po rozpadzie ZSRR. Budowanie
tożsamości narodowej, procesy demokratyzacji i modernizacji, współczesne
wyzwania społeczne.
4. Komunikacja codzienna w językach regionu.
Wprowadzenie do podstawowych form porozumiewania się w językach kazachskim, kirgiskim, turkmeńskim i uzbeckim. Zwroty grzecznościowe, powitania, podstawowe pytania i odpowiedzi w kontekście codziennej komunikacji.
5. Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan – modele sprawowania władzy i kierunki rozwoju.
Przemiany społeczne i polityczne, rola islamu, autorytarne formy sprawowania władzy, polityka informacyjna państwa, procesy modernizacyjne oraz odmienne ścieżki transformacji ustrojowej i gospodarczej.
6. Święta i zwyczaje w Azji Centralnej.
Podobieństwa i różnice między narodami regionu. Nauka podstawowego słownictwa w poszczególnych językach.
7. Polityka językowa państw Azji Centralnej. Relacje międzynarodowe państw Azji Centralnej.
Status języków w poszczególnych państwach, zmiany alfabetów, języki mniejszości narodowych oraz wpływy zewnętrzne.
Układ sił w regionie, współpraca i rywalizacja między państwami Azji Centralnej.
Wpływ Rosji, Chin, Turcji, Afganistanu, Iranu i państw Zachodu. Inicjatywy regionalne i ponadregionalne.
8. Ornamenty, jurty i symbolika – przestrzeń kulturowa Azji Centralnej
Pogląd świata poprzez jurtę jako tradycyjną formę zamieszkania i symbol ładu
społecznego. Ornamenty i kolory w sztuce kazachskiej, kirgiskiej, turkmeńskiej i uzbeckiej jako nośniki znaczeń kulturowych. Nauka czytania prostych tekstów w językach regionu, związanych z przedmiotami codziennego użytku i przestrzenią domową.
9. Podróżowanie po Kazachstanie i Kirgistanie.
Kazachstan - rozległe przestrzenie stepowe, nowoczesne miasta i zróżnicowane regiony przyrodnicze. Kirgistan - górskie krajobrazy, tradycje kultury nomadycznej.
Infrastruktura, porady praktyczne, konteksty kulturowe podróży.
10. Kuchnia jako język kultury i gościnności.
Najważniejsze potrawy narodowe, zwyczaje kulinarne i znaczenie jedzenia w
relacjach społecznych. Nauka słownictwa związanego z jedzeniem oraz przydatnych zwrotów w podróży.
11. Podróżowanie po Uzbekistanie.
Zabytki Jedwabnego Szlaku, miasta o znaczeniu kulturowym i religijnym, Karakałpacja, Kotlina Fergańska.
Infrastruktura, porady praktyczne, konteksty kulturowe podróży.
12. Muzyka, kino i teksty kultury.
Rola muzyki ludowej i współczesnej w kulturze krajów Azji Centralnej – omówienie tradycyjnych pieśni oraz ich znaczenia społecznego i symbolicznego. Wprowadzenie do wybranych filmów regionu. Powtórzenie wybranych zagadnień językowych z wcześniejszych spotkań.
13. Podróżowanie po Tadżykistanie i Turkmenistanie.
Turkmenistan jako państwo o ograniczonej dostępności. Tadżykistan – region Pamiru i górskie krajobrazy.
Infrastruktura, porady praktyczne, konteksty kulturowe oraz formalne aspekty podróży.
14. Wpływy językowe i utrwalanie umiejętności.
Wybrane zapożyczenia turkijskie w języku polskim. Powtórzenie i rozszerzenie
słownictwa z poprzednich zajęć. Praca z krótkimi tekstami.
15. Podsumowanie i prezentacje studentów.
Analiza możliwości zastosowania zdobytej wiedzy językowo-kulturowej w kontekście wyjazdów badawczych, zawodowych i turystycznych. Prezentacje studentów dotyczące wybranych zagadnień językowych, kulturowych lub społeczno-politycznych tematycznie związanych z regionem Azji Centralnej.

Kolejność i zakres tematyczny mogą ulec nieznacznym modyfikacjom. O ewentualnych zmianach studenci będą informowani z wyprzedzeniem.