Komunikowanie międzykulturowe 2100-MON-KOMI-OG

Zagadnienia, które będą poruszane na zajęciach*
• Typy komunikacji, model komunikacji i jego elementy jako potencjalny obszar wystąpienia barier.
• Kultura i jej źródła oraz dziedziczenie, normy i wartości, kultura a język i percepcja świata, rozkład normalny.
• Edward Hall – kultura a stosunek do czasu i przestrzeni
• Geert Hofstede - sześć wymiarów kultury
• Fons Trompenaars i Charles Hampden-Turner – siedem wymiarów kultury
• Różnice kulturowe – inne teorie (np. Florence Kluckhohn, Fred Strodbeck, Richard D. Lewis, Richard Harry Triandis, Samuel Huntington, Richard E. Nisbett, Erin Meyer).
• Kompetencje socjokulturowe, standardy kulturowe, hot spoty, incydenty krytyczne, konflikty – identyfikacja kłopotliwych obszarów.
• Różnice w zakresie komunikowania werbalnego – np. kompetencje lingwistyczne, słowa nieprzetłumaczalne, „fałszywi przyjaciele”, zakres znaczeniowy i konotacja, tabu, kontekst kulturowy.
• Różnice w zakresie komunikowania parawerbalnego - styl prowadzenia rozmowy i prozodia.
• Różnice w zakresie komunikowania niewerbalnego – mimika i okulestyka, gesty i haptyka, proksemika, chronemika, aparycja, olfaktyka.
• Style komunikowania – Edward Hall (wysoko- i niskokontekstowy), Richard Gesteland (czas, ceremonialność, ekspresyjność, pro transakcyjność/partnerskość)
• Migracja jako sytuacja szczególnego kontaktu międzykulturowego - szok kulturowy, adaptacja, asymilacja, integracja, separacja, marginalizacja, wielokulturowość; globalizacja a lokalność, dystans społeczny, wyzwania integracyjne – np. edukacja.
• Postawy wobec różnic kulturowych jako bariery w kontaktach - stereotypy, uprzedzenia, megalomania, etnocentryzm, ksenofobia, rasizm, język a kwestia wielokulturowości/obcości.

*Lista zagadnień nie jest tożsama z terminami zajęć, bo niektóre z tematów zajmą mniej, a niektóre więcej niż 2h dydaktyczne.

LITERATURA PODSTAWOWA
1. Boski P. (2009), Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, Warszawa: PWN
2. Gesteland, Richard R. (2000) Różnice kulturowe a zachowania w biznesie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. Głażewska E., Kusio U. (2012), Komunikacja niewerbalna - płeć i kultura. Wybór zagadnień, Lublin: UMCS
4. Głodowski, Włodzimierz (2001), Komunikowanie interpersonalne, Warszawa: Hansa Comunikation.
5. Hall Edward T. (1984) Poza kulturą. Warszawa: PWN.
6. Hall Edward T. (1987) Bezgłośny język. Warszawa: PIW.
7. Hall, Edward T. (1978) Ukryty wymiar. Warszawa: PIW.
8. Hofstede, Geert i in. (2011) Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu. Warszawa: PWE.
9. Isański Jakub (red.) Komunikowanie międzykulturowe – szanse i wyzwania. Poznań: Wyd. Naukowe UAM; 41–59.
10. Kapciak A., Korporowicz L., Tyszka A (1996)., Komunikacja międzykulturowa, Warszawa, Warszawa: Instytut Kultury
11. Kubitsky, Jacek (2012) Psychologia migracji. Warszawa: Difin.
12. Matsumoto, David; Juang, Linda (2007) Psychologia międzykulturowa, Gdańsk: GWP.
13. Mikułowski-Pomorski, Jerzy (2003) Komunikacja międzykulturowa – wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
14. Nisbett R. E., Geografia myślenia, Sopot: Smak Słowa 2009.
15. Reynolds S., Valentine D (2009). Komunikacja międzykulturowa. Warszawa: Wydaw. Wolters Kluwer
16. Szopski, Marek (2005) Komunikowanie międzykulturowe. Warszawa: WSiP.
17. Trompenaars, Fons, Hampden-Turner, Charles (2012) Siedem wymiarów kultury. Znaczenie różnic kulturowych z działalności gospodarczej. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
18. Wołowik, Wadim (1998), Język ciała międzynarodowy, Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
• Gawarkiewicz, Roman (2020) „Polsko-, niemiecko- i rosyjskojęzyczny obraz innego i obcego. Analiza porównawcza pól asocjacyjnych”. Studia Rossica Posnaniensia, 45 (2); 147–161.
• Giryn-Boudy, Maria (2021) „Różnice komunikacji niewerbalnej w Polsce i Chinach”. Gdańskie Studia Azji Wschodniej, 19; 84–96.
• Golka M., Imiona wielokulturowości, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2010.
• Gomez-Tutor, Claudia (1995) Bikulturelle Ehen in Deutschland. Frankfurt: IKO-Verl. f. Interkulturelle Kommunikation.
• Halik, Teresa (2006) Migrancka społeczność Wietnamczyków w Polsce w świetle polityki państwa i ocen społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Hebal-Jezierska, Milena (2019) „Komunikacja interkulturowa czesko-polska – zarys problematyki”. Prace Filologiczne, 74; 341–350.
• Heringer, Hans Jürgen (2017) Interkulturelle Komunikation – Grundlagen und Konzepte. Tübingen/Bern: A.Francke Verlag.
• Hiller, Gundula Gwenn i in. (2016) Leitfaden – Interkulturelle Kommunikation und Kompetenz, Deutsch-Französische Hochschule. https://www.dfh-ufa.org/app/uploads/2018/06/DFH_Leitfaden_deutsch_web1.pdf
• Jaroszewska, Emilia (2003) Małżeństwa polsko-niemieckie w RFN. Warszawa: Aspra-JR.
• Liu, Meina (2016) „Verbal Communication Styles and Culture“ [w:] Oxford Research Encyclopedia – Communication. New York, Oxford: University Press USA; 1-16 https://www.studocu.com/en-us/document/graceland-university/human-relations-for-educators/acrefore-9780190228613-e-162/4848636
• Machut-Mendecka, Ewa (2016) „Mowa ciała: od jawnej do ukrytej” [W:] Katarzyna Pachniak, Magdalena Nowaczek-Walczak (red.) Ciało w kulturze muzułmańskiej. Warszawa: Katedra Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego; 11–25.
• Marek, Rafał (2015) „Zapożyczenia a konotacja wyrazu – analiza na podstawie wybranych germanizmów we współczesnej polszczyźnie”. [W:] Katarzyna Jachimowska, Barbara Kudra, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz (red.) Słowo we współczesnych dyskursach. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego; 405–410. http://dx.doi.org/10.18778/7969-107-4.35
• Migdał, Anna Maria (2020) „Postrzeganie czasu”. [W:] Obszary wrażliwe. Solvinc, Uniwersytet Johana Gutenberga w Moguncji; 31–33. http://solvinc.eu/wp-content/uploads/2021/01/Reader-on-Sensitive-Zones_PL.pdf
• Morcinek-Abramczyk, Barbara (2013) „Adaptacja kodu pozawerbalnego w akwizycji języka polskiego jako obcego”. [W:] Wioletta Hajduk-Gawron, Agnieszka Madeja (red.) Adaptacje I. Język - Literatura – Sztuka. Katowice: Gnome; 383–397.
• Nowicka, Ewa, Winiarska, Aleksandra (2010) „Polska w doświadczeniach długoletnich imigrantów”. [W:] Witold Klaus (red.) Sąsiedzi czy intruzi o dyskryminacji cudzoziemców w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej–Instytut Spraw Publicznych.
• Resch, Katharina (2020) „Komunikacja”. [W:] Obszary wrażliwe. Solvinic, Uniwersytet Johana Gutenberga w Moguncji; 14–20. http://solvinc.eu/wp-content/uploads/2021/01/Reader-on-Sensitive-Zones_PL.pdf
• Skulski, Przemysław (2008) „Uwarunkowania komunikacji werbalnej i niewerbalnej w marketingu międzynarodowym”. [W:] Andrzej Matysiak, Tadeusz Borys, Jan Lichtarski, Adam Nowick i in. (red.) Kultura jako wyzwanie i uwarunkowanie procesu komunikacji. Wrocław: Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu; 193–106.
• Wierzbicka, Anna (2007) Słowa klucze. Różne języki – różne kultury. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Zawrotna, Magdalena (2016) „Tabu ciała i seksualności w Egipcie. Analiza pragmatyczna nazw intymnych części ciała w dialekcie kairskim”. [W:] Katarzyna Pachniak, Magdalena Nowaczek-Walczak (red.) Ciało w kulturze muzułmańskiej. Warszawa: Katedra Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego; 25–35.
• Żurek, Anna (2008) Grzeczność językowa w polszczyźnie cudzoziemców. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.