Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych 2100-BW-L-Z3ZASK
Po ukończeniu przedmiotu studenci powinni posiadać wiedzę na temat norm i reguł dotyczących zarządzania w sytuacjach kryzysowych, a także o sytuacjach kryzysowych, ich przyczynach, prawdopodobieństwie wystąpienia i skutkach dla życia, zdrowia, mienia (w tym infrastruktury krytycznej) oraz środowiska. Ponadto powinni znać strukturę zarządzania kryzysowego (etapy, fazy), polegającą na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań (planowanie – plany zarządzania kryzysowego), reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych oraz usuwaniu ich skutków. Po ukończeniu zajęć studenci powinni posiadać umiejętność rozumienia przyczyn i przebiegu sytuacji kryzysowych, w tym zasad reagowania na nie, a także prognozowania i przewidywania ich rozwoju. Powinni także wykorzystywać wiedzę teoretyczną do opisu przebiegu zarządzania kryzysowego w sytuacjach kryzysowych, w szczególności związanych z nim zagrożeń oraz stosowanych rozwiązań organizacyjnych.
W trakcie wykładu i zajęć konwersatoryjnych omówione zostaną następujące zagadnienia.
1. Zarządzanie - podstawowe elementy i funkcje. Role i kompetencje menedżera. Zarządzanie przez kulturę organizacyjną. Organizacja a otoczenie. Strategie organizacji.
2. Zarządzanie kryzysowe i współczesne uwarunkowania zarządzania kryzysowego. Elementy historii zarządzania kryzysowego. Pojęcie kryzysu i płaszczyzny rozumienia kryzysu. Kryzys jako kategoria socjologiczna, politologiczna, psychologiczna i kategoria nauk o bezpieczeństwie. Definiowanie sytuacji kryzysowej. Taksonomia sytuacji kryzysowej. Dynamika sytuacji kryzysowej. Identyfikacja sytuacji kryzysowej. Pojęcie bezpieczeństwa i zagrożenia. Klasyfikacja zagrożeń. Dyskusje wokół pojęcia zarządzania kryzysowego.
3. Kryzys i niepewność w świetle współczesnych dyskusji socjologicznych. Koncepcja U. Becka. Ryzyko w zarządzaniu kryzysowym. Zarządzanie ryzykiem. Współczesne koncepcje zarządzania kryzysowego (koncepcja podatności, odporności, adaptacji). Podstawowe narzędzia analizy ryzyka. Podatność systemu na zagrożenia i wskaźniki podatności. Pojęcie odporności systemu. Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.
4. Struktury zarządzania kryzysowego: administracyjne i techniczne. Zarządzanie kryzysowe w ujęciu sekwencji procesu zarządzania (planowanie, organizowanie, kierowanie zespołami, kontrolowanie). Pomiar elementów sytuacji kryzysowej. Cykl zarządzania kryzysowego. Ramy prawne zarządzania kryzysowego. Kryzys w organizacji i jego rola w procesie rozwoju organizacji.
5. Konflikty jako źródło kryzysu. Strategie zarządzania konfliktem. Mediacja i inne techniki rozwiązywania konfliktów. Psychologiczne korelaty konfliktów.
6. Rola przywództwa w sytuacjach kryzysowych. Typy przywództwa. Cechy skutecznych przywódców - przegląd badań i koncepcji. Przywództwo charyzmatyczne w sytuacji kryzysowej.
7. Budowanie zespołów kryzysowych. Nabór. Motywowanie zespołu.
Prowadzenie spotkań – rozwiązywanie problemów. Techniki heurystyczne.
8. Reagowanie na kryzys: moduły gotowości, reakcji, likwidacji szkód. Uczenie się systemów organizacyjnych w sytuacjach kryzysowych.
9. Strategie komunikacyjne w zarządzaniu kryzysowym. Zasady budowy strategii komunikacyjnej. Formalna i nieformalna komunikacja – bariery i ich pokonywanie. Kryzys jako efekt załamania wizerunku organizacji. Funkcje komunikacji w sytuacji kryzysowej. Ogólne reguły komunikacji kryzysowej. Rola i reguły komunikacji wewnętrznej podczas kryzysu.
10. Człowiek w sytuacji kryzysowej. Zachowania w sytuacjach kryzysowych - badania. Syndrom stresu pourazowego. Zwalczanie skutków syndromu stresu pourazowego. Strategie radzenia sobie ze stresem. Osobowościowe determinanty funkcjonowania w sytuacjach trudnych. Podejmowanie decyzji w sytuacjach kryzysowych.
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
EK nr 1: posiada podstawową wiedzę na temat roli tych więzi społecznych, które mają istotne znaczenie dla bezpieczeństwa systemów społecznych i efektywnego zarządzania sytuacjami kryzysowymi (rola kapitału społecznego, kultury obywatelskiej itd.) [K_W02]
EK nr 2: posiada wiedzę o normach i regułach dotyczących zarządzania w sytuacjach kryzysowych, w szczególności o organizacji zarządzania kryzysowego na poziomie centralnym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym, uczestnikach realizujących zadania zarządzania kryzysowego i ich wzajemnych relacjach [K_W04]
EK nr 3: ma wiedzę o sytuacjach kryzysowych, ich przyczynach, prawdopodobieństwie wystąpienia i skutkach dla życia, zdrowia, mienia (w tym infrastruktury krytycznej) oraz środowiska [K_W05]
EK nr 4: posiada podstawową wiedzę na temat atrybutów i mechanizmów współczesnego państwa, które decydują o jakości zarządzania kryzysowego na poziomie państwa, a także wiedzę na temat narzędzi zarządzania organizacjami gospodarczymi, które wpływają na efektywność zarządzania w sytuacjach kryzysowych [K_W06]
EK nr 5: ma wiedzę o strukturze zarządzania kryzysowego (etapach, fazach), polegającą na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań (planowanie – plany zarządzania kryzysowego), reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych oraz usuwaniu ich skutków, jak również ma wiedzę na temat ochrony infrastruktury krytycznej [K_W07]
UMIEJĘTNOŚCI
EK nr 6: posiada umiejętność rozumienia przyczyn i przebiegu sytuacji kryzysowych, w tym zasad reagowania na nie, a także prognozowania i przewidywania ich rozwoju pod względem zasięgu terytorialnego oraz liczby zagrożonych osób, mienia i środowiska; potrafi wykorzystać tę umiejętność w ramach formalnych zespołów, powołanych w różnego rodzaju instytucjach w celu rozwiązywania problemów wynikających z sytuacji kryzysowych [K_U02]
EK nr 7: potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną do opisu przebiegu zarządzania kryzysowego w sytuacjach kryzysowych, w szczególności związanych z nim zagrożeń oraz stosowanych rozwiązań organizacyjnych, oraz wykorzystać tę wiedzę współpracując w zespołach zarządzania kryzysowego [K_U03]
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
EK nr 8: posiada kompetencje określania najważniejszych priorytetów – na poziomie państwa i społeczności lokalnej – służących przeciwdziałaniu zagrożeniom różnego typu, które stanowią przesłankę sytuacji kryzysowych i podstawowy element ryzyka funkcjonowania i rozwoju kluczowych struktur życia społecznego [K_K01]
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia kursu jest egzamin pisemny (test). Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie konwersatorium. Ocena końcowa z egzaminu może ulec podwyższeniu o jeden stopień (lub pół stopnia) w związku z:
a) przygotowaniem wysoko ocenionej prezentacji
b) szczególnej aktywności podczas zajęć.
Warunkiem zaliczenia konwersatorium jest spełnienie następujących warunków:
1. obecność na zajęciach i aktywny w nich udział (dopuszczalne trzy nieobecności);
2. przygotowanie i wygłoszenie prezentacji w związku z tematyką zajęć (po zatwierdzeniu przez wykładowcę tematu wystąpienia i zgodnie z zaleceniami przekazanymi na początku kursu).
Literatura
Literatura podstawowa:
J. Szczupaczyński, Zarządzanie kryzysowe. Zarys problematyki, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2024
R. Grocki, Zarządzanie kryzysowe. Dobre praktyki, Difin, Warszawa 2012
K. Sienkiewicz-Małyjurek, Skuteczne zarządzanie kryzysowe (wydanie poprawione), Difin, Warszawa 2015
Literatura uzupełniająca:
J. Walas-Trębacz, J. Ziarko, Podstawy zarządzania kryzysowego, Cz. 1: Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2010
J. Walas-Trębacz, J. Ziarko, Podstawy zarządzania kryzysowego, Cz. 2: Zarządzanie kryzysowe w przedsiębiorstwie, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2011
K. Sienkiewicz-Małyjurek, F.R. Krynojewski, Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej. Zarządzanie bezpieczeństwem, Difin, Warszawa 2010
J. Gołębiewski, Propedeutyka zarządzania kryzysowego, Difin, Warszawa 2015
G. Sobolewski (red.), Zagrożenia kryzysowe, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2011
J. Gryz, W. Kitler (red.), System reagowania kryzysowego, Toruń 2007;
W. Kitler (red.), Planowanie cywilne w zarządzaniu kryzysowym, Warszawa 2011;
A. Kurkiewicz (red.), Zarządzanie kryzysowe w samorządzie. Podstawy organizacyjno-prawne, Warszawa 2008;
E. Nowak i zespół, Zarządzanie kryzysowe w sytuacjach zagrożeń niemilitarnych, Warszawa 2007;
G. Sobolewski (red.), Organizacja i funkcjonowanie centrum zarządzanie kryzysowego, Warszawa 2011;
A. Stabryła (red.), Zarządzanie w kryzysie, Kraków 2010. Mfiles.pl
H. Skłodowski (red.): Człowiek w kryzysie – psychospołeczne aspekty kryzysu, Łódź 2010
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: