Ustrój polityczny RP 2100-BW-L-Z2UPRP
Przedmiot poświęcony jest następującej problematyce:
1. Podstawowe pojęcia związane z funkcjonowaniem systemu politycznego współczesnej Polski: 1) Pojęcie systemu politycznego, ustroju politycznego, systemu rządów.2) Pojęcie, rodzaje i funkcje konstytucji. 3) Prawo konstytucyjne i jego źródła. 4) Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu.
2. Ewolucja ustrojowa Polski od 1918 roku
3. Źródła transformacji ustrojowej w latach 80. Znaczenie ustrojowe Obrad Okrągłego Stołu. Transformacja ustrojowa w Polsce po roku 1989.
3.Porządek konstytucyjny lat 1989 - 1997. Proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP.
4. Wartości i zasady konstytucyjne (ustrojowe) w RP: 1) Pojęcie wartości i zasad ustrojowych. 2) Rzeczpospolita jako dobro wspólne. 3) RP demokratycznym państwem prawnym: zasady konstytucjonalizmu, legalizmu, suwerenności narodu, pluralizmu politycznego, podziału władz. 4) Godność, wolność i równość jako podstawy katalogu praw i wolności człowieka i obywatela.
5. System źródeł prawa w Konstytucji RP i jego kontrola: 1) Pojęcie systemu źródeł prawa, 2) Źródła prawa powszechnie obowiązującego: umowa międzynarodowa, ustawa, rozporządzenie, 3) Prawo krajowe a prawo wspólnotowe, 4) Trybunał Konstytucyjny: geneza, funkcje i kompetencje, skutki orzeczeń.
6. Prawo wyborcze: wybory do Sejmu, Senatu i prezydenckie oraz do Parlamentu Europejskiego: 1) Ustrojowo – polityczna rola wyborów parlamentarnych i prezydenckich w III Rzeczypospolitej. 2) Organizacja wyborów. 3) Zgłaszanie kandydatów. 4) Ustalanie wyników głosowania. 5) Ważność wyborów. 6) Kampania wyborcza. 7) Finansowanie wyborów.
7. Sejm i Senat: 1) Struktura i tryb funkcjonowania parlamentu. 2) Status prawny posła i senatora. 3) Funkcje Sejmu i Senatu. 4) Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu. 5) Tryb ustawodawczy. 6) Zgromadzenie Narodowe.
8. Prezydent Rzeczypospolitej: 1) Geneza przywrócenia instytucji Prezydenta RP. 2) Ustrojowa pozycja Prezydenta RP. 3) Kompetencje Prezydenta RP. 4) Odpowiedzialność konstytucyjna głowy państwa.
9. Rada Ministrów: 1) Ustrojowa pozycja Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów. 2) Sposób powoływania Rady Ministrów. 3) Struktura rządu. 4) Tryb działania Rady Ministrów. 5) Kompetencje Rady Ministrów. 6) Administracja rządowa.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
EK1. Zna i rozumie kluczowe zagadnienia oraz pojęcia dotyczące ustroju RP (K_W01)
EK2. Zna pojęcie i treść standardów konstytucyjnych funkcjonujących w Polsce i innych państwach demokratycznych (K_W01)
EK3. Zna i rozumie ustrojowe uwarunkowania bezpieczeństwa wewnętrznego (K_W02)
EK4. Zna i rozumie rolę konstytucji i innych źródeł prawa w zakresie bezpieczeństwa państwa (K_W04)
EK5. Zna tryb przyjęcia i zmiany konstytucji, jej systematykę (budowę i treść) i znaczenie w ustroju politycznym RP (K_W06)
EK6. Zna podstawowe wartości i zasady ustrojowe RP oraz rozumie ich wpływ na stabilizację życia politycznego w państwie (K_W06)
EK7. Zna zasady wyboru i powoływania naczelnych organów władzy państwowej RP (K_W06)
EK8. Rozpoznaje katalog funkcji i kompetencji naczelnych organów władzy państwowej RP oraz prawidłowości w zakresie ich relacji wzajemnych (K_W06)
EK9. Posiada wiedzę o kluczowych zagrożeniach dla bezpieczeństwa ustrojowego i porządku konstytucyjnego państwa, a także zna ustrojowo-konstytucyjne mechanizmy przeciwdziałania im (K_W07)
KOMPETENCJE
EK10. Jest przygotowany do pracy indywidualnej i grupowej w zakresie realizacji projektów o tematyce ustrojoznawczej, tak w zakresie aktywności obywatelskiej, jak i partycypacji lokalnej. Potrafi analizować propozycje reform w zakresie systemu politycznego, ze szczególnym uwzględnieniem wymiaru bezpieczeństwa wewnętrznego (K_K02)
Kryteria oceniania
Weryfikacja efektów kształcenia odbywa się w oparciu o egzamin pisemny (testowo-opisowy).
Praktyki zawodowe
Nie są wymagane.
Literatura
1. Antoszewski A., System polityczny RP, Warszawa 2012
2. Banaszak B., Egzekutywa w Polsce – stan obecny i uwagi de lege fundamentali ferenda, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 3
3. Complak K., Normy pierwszego rozdziału Konstytucji RP, Wrocław 2007
4. Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2016 i nast. wyd.
5. Jakubowski W., Słomka T., Konstytucyjne organy władzy RP w latach 1989-2011 na tle polskich tradycji ustrojowych XIX i XX wieku, Warszawa 2012
6. Kuca G., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w systemie podzielonych władz (zarys problemu), [w:] T. Mołdawa, J. Szymanek (red.), Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń polskich oraz wybranych państw obcych, Warszawa 2010
7. Kuciński J., Demokracja przedstawicielska i bezpośrednia w Trzeciej Rzeczypospolitej, Warszawa 2007
8. Kuciński J., Ustrój konstytucyjny RP, Warszawa 2013
9. Kuciński J., W.J. Wołpiuk, Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012
10. Materska-Sosnowska A., Słomka T. (red.), Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku: tradycja, instytucje, praktyka ustrojowa, Warszawa 2015
11. Mołdawa T., Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu w perspektywie minionej dekady, [w:] W. Jakubowski, T. Słomka (red.), Porządek konstytucyjny w Polsce, Warszawa-Pułtusk 2008
12. Mołdawa T., Konstytucje polskie 1918-1998, Warszawa 1999 i nast. wyd.
13. Piechowiak M., Służebność państwa wobec człowieka i jego praw jako naczelna idea Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 – osiągnięcie czy zadanie?, „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 4 (81)
14. Rachwał M., Demokracja bezpośrednia w procesie kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Warszawa 2010
15. Rachwał M., Funkcjonowanie obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w Polsce. Podstawy prawne – praktyka – perspektywy rozwoju, Poznań 2016
16. Sarnecki P., Idee przewodnie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., „Przegląd Sejmowy” 1997, nr 5(22)
17. Skrzydło W. (red.), Sądy i trybunały w konstytucji i praktyce, Warszawa 2005 (rozdz. 1, 2, 3, 4)
18. Słomka T., Tożsamość konstytucyjna Polski Ludowej (zarys problematyki), „Prawo i polityka. Rocznik naukowy” 2012, t. 4
19. Słomka T., Ustrojowe cechy polskiej kohabitacji, „Rocznik Nauk Politycznych” 2008, nr 11
20. Szczegielniak M., Więckiewicz R., Społeczeństwo obywatelskie w systemie politycznym państwa Przykład polski na tle rozwiązań europejskich, Warszawa 2018
21. Tomaszewski W., Proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku w aspekcie doświadczeń ustrojowych oraz prac nad nową konstytucją, Olsztyn 2018
22. Trzciński J., Rzeczpospolita Polska dobrem wspólnym wszystkich obywateli, [w:] J. Góral, R. Hausner, J. Trzciński (red.), Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich, Warszawa 2005
23. Więckiewicz R., Konstytucja jako homeostat systemu politycznego państwa, "e-Politikon 2016", nr 19
24. Więckiewicz R., Засідання Круглого Столу в Польщі як прояв примирливого громадянського суспільства, (Obrady Okrągłego Stołu w Polsce jako przejaw koncyliacyjnego społeczeństwa obywatelskiego), „Wisnyk Mariupolskiego Państwowego Uniwersytetu. Seria: Historia. Politologia” 2015, nr 12
25. Zwierzchowski E. (red.), Podstawowe pojęcia pierwszego rozdziału Konstytucji RP. Materiały Ogólnopolskiej Sesji Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego (Wisła, 3 – 5 czerwca 1999 rok), Katowice 2000
26. R. Więckiewicz, Instytucje społeczeństwa obywatelskiego w polskim dyskursie konstytucyjnym, Warszawa 2023.
Obowiązuje znajomość Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
Inne akty prawne (wedle aktualnego ich stanu):
• Ustawa o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli z 24 czerwca 1999 r.
• Ustawa o referendum ogólnokrajowym z 14 marca 2003 r.
• Ustawa – kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 r.
• Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora z 9 maja 1996 r.
• Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z 20 lipca 2000 r.
• Ustawa o sejmowej komisji śledczej z 21 stycznia 1999 r.
• Ustawa o Radzie Ministrów z 8 sierpnia 1996 r.
• Ustawa o działach administracji rządowej z 4 września 1997 r.
• Uchwała Sejmu RP – Regulamin Sejmu RP z 30 lipca 1992 r.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: