Przyrodniczo-przestrzenne uwarunkowania rozwoju miast 1900-SM-1-URMPR
Celem kursu jest zapoznanie uczestników z czynnikami przyrodniczymi i przestrzennymi wpływającymi na rozwój miast oraz ich struktury funkcjonalno-przestrzenne. Studenci poznają, w jaki sposób warunki geograficzne, klimat, zasoby naturalne oraz procesy środowiskowe wpływają na dynamikę urbanizacji, organizację przestrzeni miejskiej i podejmowanie decyzji planistycznych. Zakres tematyczny kursu obejmuje m.in. czynniki przyrodnicze wpływające na lokalizację i rozwój miast; zmieniające się wyzwania środowiskowe dla funkcjonowania i rozwoju miast, zagadnienia zielonej transformacji. mawiając zmieniające się metody adaptacji miast do zmian klimatu poprzez zrównoważone gospodarowanie zasobami, rozwój błękitno-zielonej infrastruktury oraz wdrażanie strategii niskoemisyjnych w planowaniu przestrzennym. Kurs łączy teorię z analizą przypadków, pokazując, jak integrować aspekty środowiskowe w polityce miejskiej i planowaniu przestrzennym.
Pierwsza część kursu poświęcona będzie uwarunkowaniom środowiskowym historycznego rozwoju miast oraz metodom ich rekonstrukcji. Uczestnicy zapoznają się z tym, jak zmiany klimatyczne, działalność człowieka i procesy geomorfologiczne wpływały na lokalizację i rozwój osadnictwa miejskiego – na przykład przesuwanie zabudowy na tereny wyżej położone w odpowiedzi na wzrost ryzyka powodzi. Omówione zostaną metody badawcze wykorzystywane do odtwarzania dawnych faz aktywności człowieka w krajobrazie miejskim, takie jak analizy geomorfologiczne, palinologiczne, archeologiczne czy paleomagnetyczne. Przedstawione zostaną także studia przypadków miast o dobrze rozpoznanej paleogeografii osadów (Warszawa, Radom, Nasielsk), ilustrujące związki między osadami i nawarstwieniami a działalnością człowieka oraz zmianami klimatu – od średniowiecznego ocieplenia, przez Małą Epokę Lodową, po współczesne zmiany klimatyczne.
Druga część kursu koncentrować się będzie na współczesnym i przyszłościowym wpływie klimatu na rozwój miast oraz na rosnącym znaczeniu zagrożeń klimatycznych w planowaniu przestrzennym. Uczestnicy przeanalizują, jak zmiany klimatu – w tym wzrost częstotliwości ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów, intensywne opady, susze czy powodzie – wpływają na funkcjonowanie miast i jakość życia ich mieszkańców. Omówione zostaną kluczowe zagrożenia wynikające z przegrzewania się centrów miejskich (efekt miejskiej wyspy ciepła), ryzyka powodziowe w obszarach silnie zurbanizowanych oraz wpływ deficytu zieleni i zanieczyszczeń na zdrowie publiczne.
Zajęcia obejmą także przegląd strategii adaptacyjnych i mitygacyjnych stosowanych w politykach miejskich, takich jak rozwój błękitno-zielonej infrastruktury, zwiększanie retencji wody, tworzenie terenów zieleni funkcjonalnej, zarządzanie przestrzenią zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz wdrażanie strategii niskoemisyjnych. Szczególna uwaga zostanie poświęcona roli planowania przestrzennego jako narzędzia przeciwdziałania skutkom zmian klimatu oraz integrowaniu aspektów środowiskowych z politykami urbanistycznymi. Kurs umożliwi studentom zrozumienie, w jaki sposób miasta mogą stać się bardziej odporne (resilient) na zmiany klimatyczne oraz jak budować modele urbanizacji uwzględniające odpowiedzialność klimatyczną i środowiskową.
Nakład pracy studenta: 2 ECTS = 2× 25h = 50h (w bezpośrednim kontakcie 1 ECTS)
Zajęcia (konwersatorium) = 20h (N)
Konsultacje = 5 (N)
Przygotowanie (samodzielne) do zajęć = 15 (S)
Przygotowanie (samodzielne) do zaliczenia = 10 (S)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się (kody): K_W02, K_W03, K_U01, K_U05, K_K01
Po ukończeniu przedmiotu student:
WIEDZA
1. zna i rozumie w pogłębionym stopniu główne tendencje rozwojowe geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, w zakresie, w jakim dyscyplina ta związana jest ze studiami miejskimi;
2. zna i rozumie fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji w zakresie rozwoju miast
UMIEJĘTNOŚCI
1. umie formułować i rozwiązywać złożone i nietypowe problemy oraz innowacyjnie wykonywać zadania z zakresu studiów miejskich w nieprzewidywalnych warunkach przez właściwy dobór źródeł i informacji z nich pochodzących, dokonywanie oceny, krytycznej analizy, syntezy, twórczej interpretacji i prezentacji tych informacji;
2. potrafi prowadzić debatę z zakresu rozwoju miejskiego
KOMPETENCJE
1. jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści z zakresu studiów miejskich;
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę: praca zaliczeniowa, kolokwium
Literatura
Anderson D.E., Goudie A.S., Parker A.G. (2007). Global environments through the Quaternary, Oxford University Press, 1-359.
Budziszewska, M., Kardaś, A., Bohdanowicz, Z., & Warszawski, U. (2023). Klima-tyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Goudie A. (2006). The human impact on the natural environment, Blackwell Pub-lishing, 1-357.
Leal, W.F., Nagy, G., Borga, M., Chavez, D., Magnuszewski, A. (2020) Climate Change, Hazards and Adaptation Options. Springer Nature Switzerland AG
Maher B.A., Thompson R.(eds.) (1999). Quaternary climates, Environ-ments and Magnetism, Cambridge University Press, 1-390.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska: Przyrodniczo-klimatyczne wskaźniki zrówno-ważonego rozwoju miast. Przewodnik dla miast. (2022). Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
Nature Positive: Guidelines for the Transition in Cities. INSIGHT REPORT. (2024). World Economic Forum,
Śliwa, M. (2021). Uwarunkowania przyrodnicze w planowaniu i zagospodarowa-niu przestrzennym miast (No. 615). Uniwersytet Opolski.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: