Współczesne teorie w studiach miejskich 1900-SM-1-TSMW

Zajęcia realizowane w ramach projektu „Zintegrowany Program Rozwoju Dydaktyki – ZIP 2.0”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Program Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS) (nr umowy: FERS.01.05-IP.08-0365/23-00).

Wykład: W 1950 roku na świecie były tylko dwa mega-miasta: Nowy Jork i Tokio. Dziś mamy ich kilkadziesiąt i to właśnie one: od Meksyku, po Lagos, Karaczi aż po Pekin, wyznaczają horyzont tego, czym staje się miasto i miejskość w XXI wieku. Teoria w studiach miejskich przez większość XX-wieku była silnie okcydentalna: to na bazie zachodnich miast tworzono ogólne prawidłowości. Co jeśli spojrzymy na proces urbanizacji w ogóle nie przez pryzmat Nowego Jorku czy Paryża, ale Bogoty, Kinszasy czy Jakarty? Jaka teoria miasta wyłania się, gdy odrzucimy okcydentalne okulary?
Niniejszy kurs pozwoli studentom i studentkom zapoznać się z podstawowymi cechami zjawiska nazywanego „planetarną urbanizacją”. Miasto i miejskość jakimi je znaliśmy przechodzą dziś fundamentalną redefinicję. Stoimy intelektualnie bezradni wobec owej transformacji, gdyż cały aparat pojęciowy, którym dysponujemy, został stworzony na bazie zachodniego doświadczenia historycznego. Dlatego punktem wyjścia na niniejszych zajęciach będą procesy przestrzenne zachodzące obecnie w (mega)-miastach każdego (niemal) kontynentu. Będziemy zastanawiać się jak bardzo radykalne jest obecne przewartościowanie. Czy faktycznie, jak twierdzą niektórzy, na naszych oczach dokonuje się fundamentalna transformacja niemalże każdej sfery działalności człowieka?
To właśnie megamiasta stanowią swoiste „laboratorium” w którym generowane są nowe teorie i pojęcia używane przez współczesnych badaczy i badaczki miejskie. W ramach ćwiczeń do tego wykładu studenci będą mogli zaznajomić się z nimi w bardziej szczegółowy sposób oraz je przedyskutować. Celem wykładu jest zarysowanie kontekstu, w którym owe teorie się narodziły. Ocenimy, czy projekt badawczy Rema Koolhaasa w Lagos – pierwsza poważna próba ukucia teorii na bazie niezachodniego doświadczenia urbanizacji – był porażką czy sukcesem wartym naśladowania. Będziemy szukać tego, co za Davidem Harveyem możn nazwać „spójnością przestrzenną miasta” (structured urban coherence). Jakich metod używać w badaniu aglomeracji, w których mieszka 40 milionów osób? Czy skazani jesteśmy jedynie na opisywanie fragmentów czy można pokusić się na próbę syntezy? Teorie i badania omawiane podczas wykładu pokażą, jak szukać też klucza do zrozumienia wyjątkowości poszczególnych miejsc – nawet jeśli są to wielomilionowe i ciągle zmieniające się megamiasta – oraz współczesnej, planetarnej urbanizacji.

Ćwiczenia: Kurs oparty jest na bliskiej lekturze i dyskusji nad najważniejszymi tekstami dla współczesnych studiów miejskich. Przykładowe zagadnienia, teorie i pojęcia które będą omawiane w oparciu o najnowsze teksty i badania to: międzymieście (T. Sieverts), kwestia skali i polityka skali (N. Brenner, N. Smith), spójność przestrzenna miasta (D. Harvey), miasto jako idea polityczna (K. Nawratek), obywatelstwo miejskie (J. Holston), planetarna urbanizacja i jej krytyka (N. Brenner i Ch. Schmid), metabolizm miasta (M. Gandy), ekologia polityczna urbanizacji (E. Swyngedouw), płeć a miasto (F. Tonkiss), klasa kreatywna i jej krytyka (R. Florida), nowy urbanizm i jego krytyka (J. Gehl), pułapki partycypacji (M. Miessen), fenomen ruchów miejskich, nowy metropolitalny mainstream (INURA) placemaking.
Praktycznym elementem zajęć będzie zapoznanie studentów ze sztuką argumentacji akademickiej, zasadami budowania polemiki i uzasadniania argumentów.

Nakład pracy studenta: 5 ECTS = 5 × 25h = 125h (w bezpośrednim kontakcie 2,5 ECTS)
(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem,
(S) – praca własna (samodzielna) studenta.
Zajęcia (wykład) 2 ECTS = 2x 25 = 50h (w bezpośrednim kontakcie 1,5 ECTS = 1,5x25h = 37,5h) (N)
• Przygotowanie (samodzielne) do zaliczenia końcowego = 12,5h (S)

Zajęcia (ćwiczenia) 3 ECTS = 3x25h = 75h (w bezpośrednim kontakcie 2 ECTS = 2x25h = 50h) (N)
• Krytyczne omawianie lektur podczas zajęć = 50h (N)
• Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń – 1h/tyg. = 15h (S)
• Przygotowanie prezentacji wybranego tekstu = 7,5h (S)
• Przygotowanie krótkiej polemiki = 2,5h (S)
RAZEM = ok. 125h