Klasyczne teorie w studiach miejskich 1900-SM-1-TSMK
Przedmiot ma na celu zapoznanie uczestniczących w nim osób z klasycznymi teoriami, charakterystycznymi dla interdyscyplinarnych studiów miejskich, pokazującymi ewolucję historyczną refleksji nad procesami urbanizacyjnymi w XX wieku. W ramach kursu przybliżone zostaną zagadnienia właściwe w tym zakresie dla dyscyplin takich jak socjologia i antropologia miasta, urbanistyka, geografia społeczno-ekonomiczna, filozofia czy kulturoznawstwo. Część wykładowa złożona jest z zajęć poświęconych wybranym kilkunastu obszarom tematycznym. Część wykładową uzupełniają praktyczne prace nad tekstami kultury, opracowywanymi przez osoby uczestniczące w kursie w ramach jego części ćwiczeniowej.
Kurs obejmuje następujące bloki tematyczne:
1. Zajęcia organizacyjne
2. Społeczne wytwarzanie przestrzeni
3. Główne nurty i korzenie urbanistyki
4. Klasyczne teorie w socjologii miasta
5. Podstawy psychologii środowiskowej
6. Modernizm i postmodernizm
7. Historia rewitalizacji i krytyka idei odnowy miejskiej
8. Miasto socjalistyczne i postsocjalistyczne
9. Prawo do miasta i historyczne korzenie municypalizmu
10. Klasyczne koncepcje zrównoważonej urbanizacji
11. Miasto fenomenologiczne
12. Gentryfikacja i segregacja przestrzenna
13. Zaliczenie
Wskazane wyżej bloki tematyczne są omawiane zarówno w trakcie części wykładowej, jak i ćwiczeniowej.
Przedmiot ma na celu zapoznanie uczestniczących w nim osób z klasycznymi teoriami, charakterystycznymi dla interdyscyplinarnych studiów miejskich, pokazującymi ewolucję historyczną refleksji nad procesami urbanizacyjnymi w XX wieku. W ramach kursu przybliżone zostaną zagadnienia właściwe w tym zakresie dla dyscyplin takich jak socjologia i antropologia miasta, urbanistyka, geografia społeczno-ekonomiczna, filozofia czy kulturoznawstwo. Część wykładowa złożona jest z zajęć poświęconych wybranym kilkunastu obszarom tematycznym. Część wykładową uzupełniają praktyczne prace nad tekstami kultury, opracowywanymi przez osoby uczestniczące w kursie w ramach jego części ćwiczeniowej.
Nakład pracy studenta: 5 ECTS = 5 × 25h = 125h
(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem,
(S) – praca własna (samodzielna) studenta.
Zajęcia (wykład) = 30h (N)
Zajęcia (ćwiczenia) = 30h (N)
· Kolokwium w formie pisemnej na wykładzie, konsultacja i omówienie pracy zaliczeniowej na ćwiczeniach = 5h (N)
· Przygotowanie (samodzielne) do kolokwium = 15h (S)
· Przygotowanie pracy zaliczeniowej na ćwiczenia = 15h (S)
· Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń – 2h/tyg. = 30h (S)
RAZEM = ok. 125h
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Osoba, która ukończyła kurs:
w sferze wiedzy
- Zna najważniejsze klasyczne teorie charakterystyczne dla studiów miejskich.
w sferze umiejętności
- Potrafi wykorzystywać posiadaną interdyscyplinarną wiedzę teoretyczną do praktycznej analizy procesów urbanizacyjnych.
w sferze kompetencji społecznych
- Przyjmuje krytyczne uwagi oraz konstruktywnie reaguje na opinie wyrażane w ramach debaty akademickiej.
Kryteria oceniania
Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowi zaliczenie jego dwóch części: wykładowej i ćwiczeniowej.
Zaliczenie wykładu odbywa się na podstawie egzaminu pisemnego (50% oceny końcowej).
Zaliczenie ćwiczeń odbywa się na podstawie pracy zaliczeniowej oraz weryfikacji udziału w dyskusji. (50% oceny końcowej).
Dodatkowe kryteria zaliczenia stanowią obecność w czasie wymaganej liczby zajęć, a także systematyczna praca w trakcie semestru. Umożliwia to osobom uczestniczącym w zajęciach podwyższenie oceny końcowej z całego przedmiotu.
Literatura
Część wykładowa:
• Castells M., Kwestia miejska, przeł. B. Jałowiecki, J. Piątkowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.
• Drozda Ł., Urbanistyka oddolna: Koszmar partycypacji a wytwarzanie przestrzeni, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019.
• Drozda Ł., Uszlachetniając przestrzeń. Jak działa gentryfikacja i jak się ją mierzy, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2017.
• Gehl J., Svarre B., Jak studiować życie w przestrzeni publicznej, przeł. M.A. Urbańska, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Warszawa 2021.
• Howard E., Miasta-ogrody jutra, przeł. M. Trykozko, Centrum Architektury, Warszawa 2015.
• Jacobs J., Życie i śmierć wielkich miast Ameryki, przeł. Ł. Mojsak, Centrum Architektury, Warszawa 2014.
• Jałowiecki B., Szczepański M.S., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
• Jałowiecki B., Społeczne wytwarzanie przestrzeni, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.
• Lewicka M., Psychologia miejsca, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012.
• Le Corbusier, W stronę architektury, przeł. T. Swoboda, Centrum Architektury, Warszawa 2012.
• Norberg-Schulz Ch., Architektura jako obraz świata, przeł. M. Kurkowska [w:] B.J. Gawryszewska, J.T. Królikowski, Społeczno-kulturowe podstawy gospodarowania przestrzenią. Wybór tekstów, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2010.
Część ćwiczeniowa:
1. Społeczne wytwarzanie przestrzeni
• Italo Calvino, Niewidzialne miasta, przeł. Alina Kreisberg, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2013.
2. Główne nurty i korzenie urbanistyki
• Charles Baudelaire, Paryski splin, przeł. R. Engelking, Wydawnictwo Słowo/obraz Terytoria, Gdańsk 2008.
• The Human Scale (2013), reż. Andreas Dalsgaard
3. Klasyczne teorie w socjologii miasta
• Call Northside 777 (1947), reż. Henry Hathaway
• Los Angeles Plays Itself (2003), reż. Thom Andersen
4. Podstawy psychologii środowiskowej
• opowieść/rozmowa o postrzeganiu przestrzeni Warszawy, okolice domu, okolice UW, dziecięce mapy wyobrażone (ew. rysunek)
• Tomasz Bodnar, Postrzeganie przestrzeni miejskiej przez uczniów – przypadek Darłowa”, „Prace Geograficzne”, 2025, nr 177, s. 7–27.
• M. H. Matthews, Environmental Cognition of Young Children: Images of Journey to School and Home Area, „Transactions of the Institute of British Geographers”, 1984, t. 9, nr 1, s. 89–105.
5. Modernizm i postmodernizm
• Superjednostka (2014), reż. Teresa Czepiec
• Lidia Klein, Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka. [1]. Antologia tekstów. Stowarzyszenie 40 000 Malarzy, Warszawa 2013.
• Lidia Klein, Alicja Gzowska, Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka. [2]. Z architektami rozmawiają Alicja Gzowska i Lidia Klein, Stowarzyszenie 40 000 Malarzy, Warszawa 2013.
6. Historia rewitalizacji i krytyka idei odnowy miejskiej
• Projekt z kanału Youtube Joshuy Charowa dotyczący nowojorskich loftów dzisiaj
• Bartosz Józefiak i Wojciech Górecki, Łódź. Miasto po przejściach, Czarne, Wołowiec 2020.
7. Miasto socjalistyczne i postsocjalistyczne
• Panelstory aneb Jak se rodí sídliste (1979), reż. Věra Chytilová
• Za żelazną bramą (2009), reż. Heidrun Holzfeind
• Bloki (2017), reż. Konrad Królikowski
8. Prawo do miasta i historyczne korzenie municypalizmu
Rotes Wien
• The Red Vienna Sourcebook, red. Robert B. McFarland, Georg Spitaler i Ingo Zechner, Camden House, Rochester, New York 2020.
Partycypacja dzieci w planowaniu miast
• Terese Wilhelmsen, Steinar Øvreås, Hege Roll-Hansen, Anne-Line Bjerknes i Simen Thorrud, Developing child-friendly cities: Young children’s participation in urban planning, „Journal of Childhood Education & Society”, nr 4, 2023, s. 274–290.
9. Klasyczne koncepcje zrównoważonej urbanizacji
• The City (1939), reż. Ralph Steiner, Willard Van Dyke
• Wybrane numery pisma Działkowiec. Miesięcznik ilustrowany poświęcony pracowniczym ogrodom działkowym z różnych dekad
• Wybrany odcinek serialu dokumentalnego Działkowcy (2021)
• Olivia Laing, Ogród poza czasem. W poszukiwaniu wspólnego raju, przeł. Dominika Cieśla-Szymańska, Wołowiec 2025.
10. Miasto fenomenologiczne
• wybrane pamiętniki z tomu Pamiętniki bezrobotnych. Nr 1-57, przedm. L. Krzywicki, Warszawa 1933.
• Stephanie Weismann, The Smellscape of Jewish Lublin––and its Afterlife w: The afterlife of the Shoah in Central and Eastern European cultures: concepts, problems, and the aesthetics of postcatastrophic narration, red. Anna Artwińska i Anja Tippner, Routledge, Abingdon, Oxon 2022, s. 115–131.
11. Gentryfikacja i segregacja przestrzenna na przestrzeni dekad
• Bruce Norris, Clybourne Park, Bloomsbury, London 2015.
• Listy z Wilczej (2025), reż. Arjun Talwar / Aquarius (2016), reż. Kleber Mendonça Filho
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: