Historia miasta na dawnych planach Warszawy 1900-HMW-OG

1. Zagadnienia ogólne:
– wstęp do historii kartografii, w tym podstawowe pojęcia (m.in. pojęcia mapy dawnej i mapy historycznej), znaczenie dawnych map i planów w badaniach przestrzennych, zniekształcenia;
– przegląd literatury przedmiotu;
– rozproszenie zbiorów – varsaviana kartograficzne.

2. Dawne plany i wybrani twórcy w ujęciu chronologicznym, w charakterystycznych dla kartografii warszawskiej okresach. w kontekście dawnych rozwoju przestrzennego Warszawy oraz wydarzeń historycznych:
1641 – 1740 – plany opracowane przed planem P.R. Tirregaille’a,
1762 – 1790 – plan P.R. Tirregaille’a i jego filiacje,
1777 – 1809 – kartografia warszawska schyłku I Rzeczypospolitej i okresu księstwa Warszawskiego,
1815 – 1859 – plany urzędowe Królestwa Polskiego doby konstytucyjnej oraz Królestwa Polskiego po powstaniu listopadowym (Korpus Inżynierów Wojskowych i Sztab Generalny okupacyjnej armii rosysjkiej, Kwatermistrzostwo Generalne W.P., Służba Inżynierska Miasta),
1815 – 1914 – plany komercyjne, jako przykłady wykorzystania kartografii urzędowej
1883 – 1915 – tzw. plany Lindleyów,
1916 – 1939 – urzędowe i komercyjne plany dwudziestolecia międzywojennego,
1939 – 1947 – polskie i okupacyjne plany okresu II wojny światowej
oraz kartograficzny obraz zniszczonej Warszawy,
1946 – 1989 – plany okresu po II wojnie światowej, w tym okresu PRL,
2001 – 2014 – współczesne plany historyczne Warszawy.

3. Zakres omawianych analiz i zagadnień w odniesieniu do wymienionych w punkcie 2 okresów:
– wprowadzenie do dziejów miasta, jako kontekstu do zrozumienia opracowań kartograficznych
– wybrane główne elementy treści planów (ulice, zabudowa, nazewnictwo, wody, tereny zielone, rzeźba terenu), ich charakterystyka i zmienność z uwzględnieniem:
• generalizacji,
• problemu prawdy i fikcji,
• zniekształceń tematycznych, w tym wpływu cenzury na plany,
• stosowania konwencji kartograficznych,
• aktualności i przeaktualizowania treści,
• redundancji treści,
– orientacja,
– skale,
– filiacje planów,
– przeznaczenie planów,
– kierunki zmian dawnych planów Warszawy,
– współczesne i dawne wykorzystanie planów Warszawy jako materiałów źródłowych.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Paweł Weszpiński

Efekty kształcenia

Efekty kształcenia (umiejętności i kompetencje):
– znajomość najważniejszych dawnych planów Warszawy oraz ich autorów,
– znajomość zarysu dziejów Warszawy jako tła historycznego powstania dawnych planów miasta,
– umiejętność oceny mapy według wybranych kryteriów,
– umiejętność wykorzystania dawnych planów miasta, jako źródeł do prowadzonych badań,
– umiejętność wykorzystania języka mapy do prezentacji omawianych problemów,
– świadomość znaczenia kartograficznego przekazu o mieście, jako przekazu przestrzennego.

Kryteria oceniania

Zaliczenie na podstawie „wyjściówek” – krótkich refleksji i/lub odpowiedzi na temat przedmiotu poszczególnych zajęć pisanych pod koniec każdego wykładu. Możliwe podniesienie oceny przez przygotowanie pracy zaliczeniowej lub rozmowę z prowadzącym o treściach wykładu.

Literatura

Jankiewicz A., Weszpiński P.E., Witecki M., 1999, Atlas Historyczny Warszawy. Warszawa, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Miasto Stołeczne Warszawa, Wojewoda Mazowiecki.
Krassowski B., Majewska B., 1980, Plany Warszawy 1655-1814. Warszawa, Biblioteka Narodowa.
Krassowski B., Majewska B., 1982, Plany Warszawy 1815-1831. Warszawa, Biblioteka Narodowa.
Królikowski L., Szaniawska L., 1999, Plany i mapy Warszawy 1832-1944. Warszawa, Biblioteka Narodowa.
Weszpiński P.E., Żelichowski R., 2006, Inżynierowie bez granic. Lindleyowskie plany Warszawy przełomu XIX i XX wieku. Warszawa, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy.
Weszpiński P.E., 2007, Warszawa. Obrazy z dziejów, Warszawa. Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, Warszawskie Przedsiębiorstwo Geodezyjne.
Weszpiński P.E., Wagner K., 2014, 1768. G.L. le Rouge. Plan Warszawy, Warszawa, Muzeum Warszawy.
Weszpiński P.E., Trybuś J., 2015, 1939. Książnica Atlas. Plan Warszawy, Warszawa, Muzeum Warszawy.
Weszpiński P.E., Żelichowski R., 2016, 1912. William Heerlein Lindley. Plan Warszawy, Warszawa, Muzeum Warszawy.
Weszpiński P.E., Bartoszewicz H., 2017, 1825. Korpus Inżynierów Wojskowych. Plan Warszawy, Warszawa, Muzeum Warszawy.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1900-HMW-OG w USOSweb