#EcoTok czy #EkoFejk? - Storytelling i manipulacje wokół ekologii, czyli o popkulturze, klimacie i markach, które chcą być zielone 1900-EESME(KZ)-OG

Ćwiczenia mają formę interaktywną: obejmują studia przypadków (np.: Patagonia vs. H&M; TikTokowe eko-trendy), warsztaty analizy przekazów medialnych, identyfikowanie greenwashingu, dyskusje oraz tworzenie własnych narracji proekologicznych.

Zakres tematyczny zajęć:
1. Zielony storytelling – czym jest i dlaczego działa? Definicje i geneza narracji ekologicznej – np. ruch Earth Day i jego narracyjne fundamenty. Elementy skutecznej opowieści proekologicznej – archetypy bohatera, metafory natury. Przykład: kampania National Geographic „Planet or Plastic?” i jej wizualna siła przekazu.
2. Eko-trendy na TikToku i Instagramie. Format short video jako nośnik eko-edukacji – #zerowaste, #sustainablefashion. Mikroinfluencerzy i ich rola w zmianie nawyków – np. @ecotok_pl, @venilakostis, @sustainably_vegan. Przykłady viralowych filmów edukacyjnych z TikToka, które zainspirowały młodzież do zmiany zachowań.
3. Greenwashing – definicje, formy i strategie
Grzechy greenwashingu wg raportu TerraChoice – np. „nieweryfikowalne deklaracje”. Analiza kampanii: H&M Conscious Collection, Shell „net zero by 2050”. Konsekwencje prawne i wizerunkowe greenwashingu – sprawa Ryanaira i „ekologicznej floty”.
4. Katastrofizm vs. eko-optymizm – narracje o przyszłości. Apokaliptyczne wizje klimatu – np. „Years of Living Dangerously”, „Don’t Look Up”. Kontrnarracje: eko-technologia, zielona urbanistyka, ruchy „hopepunk”. Porównanie retoryki: Greta Thunberg vs. Bill Gates („How to Avoid a Climate Disaster”).
5. Netflix i filmy ekologiczne – rozrywka czy edukacja? Analiza dokumentów: „Cowspiracy”, „Seaspiracy”, „Our Planet”.Efekty społeczne kampanii Netflixa – wzrost popularności diet roślinnych. Rola emocji i estetyki obrazu w budowaniu świadomości (case study: „Okja”).
6. Marki i moda ekologiczna: Patagonia vs. H&M.
Patagonia jako przykład autentyczności – polityka „Don’t buy this jacket”. H&M i kontrowersje wokół eko-linii – zarzuty o greenwashing. Analiza wizualna kampanii obu marek: język obrazu, kolorystyka, slogany.
7. Memiczność i ironia w przekazach eko – siła czy zagrożenie? Mem jako nośnik treści środowiskowej – analiza popularnych formatów (np. „Nature is healing”). Ironia jako strategia obronna – czy zmniejsza skuteczność przekazu? Przykłady memów i komentarzy z Twittera oraz ich wpływ na debatę publiczną.
8. Zrównoważony rozwój – moda, ideologia, konieczność. Pojęcie sustainable development w ujęciu ONZ i jego krytycy (Redclift). Ruchy konsumenckie a realne zmiany systemowe – np. minimalizm, „degrowth”. Analiza języka korporacyjnych raportów CSR. Recepcja raportowania ESG w organizacjach i wśród konsumentów.
9. Polityka klimatyczna w popkulturze – bohaterowie, złoczyńcy, utopie. Postacie „eko-złoczyńców” – Thanos, Lex Luthor (motywy przeludnienia, kontroli). Filmy i seriale o świecie po katastrofie – „Wall-E”, „Snowpiercer”, „Black Mirror”. Popkulturowe narracje utopijne – „Tomorrowland”, „Avatar”, „Nausicaa z Doliny Wiatru”.
10. Eko-konsumpcja i jej paradoksy. Czy można konsumować etycznie? Analiza idei „conscious capitalism”. Produkty z certyfikatami – realna zmiana czy zabieg marketingowy? Przykład: kampania Starbucks „Ekokubki” i jej krytyka.
11. Krytyka alarmizmu klimatycznego – Lomborg, Tol, Shellenberger i Nordhaus. Główne tezy książki Lomborga – reinterpretacja danych o katastrofie klimatycznej. Emocje kontra dane – podejście Shellenbergera, analiza Tola. Reakcje środowisk naukowych i alternatywne scenariusze Nordhausa.
12. Polityka klimatyczna pod lupą – False Alarm i analizy Copenhagen Consensus. Koszty vs. efekty – czy obecne działania są racjonalne ekonomicznie? Co rekomenduje Copenhagen Consensus – priorytety globalnych inwestycji. Technologiczne i edukacyjne ścieżki adaptacji jako alternatywa dla redukcji emisji.
13. Algorytmy i ekologia – co promują media społecznościowe? Jak działają algorytmy TikToka i Instagrama w kontekście eko-treści. Przykłady banowania treści klimatycznych lub ich promowania. Analiza danych z raportów Meta/Facebook Climate Science Center.
14. Eko-edukacja czy eko-propaganda? Programy edukacyjne w szkołach – przykłady z Polski i Europy. NGO’s i ich materiały edukacyjne – analiza materiałów WWF, Greenpeace. Kiedy edukacja przestaje być neutralna? Przykłady kontrowersji i debat.
15. Warsztaty: Analiza kampanii i marek – studia przypadków. Praca w grupach - wybór marki (np. Ikea, BP, Coca-Cola, TooGoodToGo) i analiza ich strategii. Przygotowanie analizy narracji, obrazów, haseł i kanałów dystrybucji.

Podstawowe pozycje:
• Tkaczyk, M. (2019). Narratologia: Teoria narracji dla mediów i praktyki komunikacji. Warszawa: PWN.
• Górska, A. (2020). Visual storytelling: Sztuka opowiadania obrazem w komunikacji marketingowej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu SWPS.
• Shellenberger, M. (2021). Apokalipsy nie będzie! Dlaczego klimatyczny alarmizm szkodzi nam wszystkim. Warszawa: Wydawnictwo CiS

Pozycje uzupełniające:
• Redclift, M. (2005). Sustainable development (1987–2005): An oxymoron comes of age. Sustainable Development, 13(4), 212–227.
• Hall, S. (2019). Potęga opowieści. Jak wykorzystać storytelling w komunikacji, marketingu i relacjach. Warszawa: MT Biznes.
• Lomborg, B. (2001). The skeptical environmentalist: Measuring the real state of the world. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lomborg, B. (2020). False alarm: How climate change panic costs us trillions, hurts the poor, and fails to fix the planet. New York: Basic Books.
• Soper, K. (2008). Alternative hedonism: Ethical consumption and the politics of pleasure. Soundings, 38, 12–23
• Roguski, A. (2020) Zrozumieć social media. Warszawa: Wydawnictwo Onepress
• Mazurek, K. (2020) Facebook. Od portalu społecznościowego do narzędzia polityki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu i. Marii Skłodowskiej-Curie.