Samorząd terytorialny w praktyce 1900-5-N-STwP
Celem wykładu jest przekazanie podstawowej wiedzy na temat finansowania samorządu terytorialnego w Polsce. Zaprezentowane zostaną następujące tematy:
1. Znaczenie lokalnych finansów publicznych dla wykonywania zadań publicznych. Pojęcia dóbr publicznych, dóbr społecznych, monopoli naturalnych.
2. Ogólne zasady konstrukcji systemu finansów samorządowych: kategorie źródeł finansowania samorządów, cechy pożądanego systemu finansowania, podstawy prawne systemu finansowania samorządów w Polsce.
3. Dochody własne: typy dochodów własnych, dochody podatkowe samorządów w Polsce.
4. Subwencje i dotacje: typy transferów finansowych, konstrukcja systemu subwencji w Polsce, typy i kryteria przyznawania dotacji.
5. Zadłużenie i finansowanie inwestycji samorządowych: regulacje dotyczące zadłużania jst w Polsce, prawne i ekonomiczne kryteria bezpiecznego zadłużenia, polityka kredytowa polskich samorządów.
6. Planowanie budżetowe: regulacje prawne, kalendarz budżetowy, praktyka planowania w samorządach polskich.
Ćwiczenia – zarys harmonogramu zajęć:
1. Budżet zwierciadłem samorządu 1: wyszukiwanie i analiza sprawozdań budżetowych
2. Podstawowe pojęcia i miary sytuacji budżetowej: zakres swobody samorządów w formułowaniu budżetu, nadwyżka i deficyt operacyjny
3. Budżet zwierciadłem samorządu 2: porównanie gmin na bazie danych budżetowych
4. Czynniki kształtujące politykę w zakresie opłat za usługi
5. Zadłużenie samorządów
6. Budżet obywatelski w praktyce
7. Wieloletnia prognoza finansowa
Nakład pracy studenta(tki): 3 ECTS = 3 × 25h = 75h (w bezpośrednim kontakcie 30h)
(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem,
(S) – praca własna (samodzielna) studenta(tki).
Zajęcia (wykład) = 15h (N)
Zajęcia (ćwiczenia) = 15h (N)
Przygotowanie (samodzielne) do zaliczenia wykładu = 15h (S)
Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń – czytanie literatury – 5x3h = 15h (S)
Realizacja zadań na potrzeby ćwiczeń – poszukiwanie informacji, desk research, wykonywanie obliczeń, koordynacja pracy grupowej, wizualizacja danych – 15h (S)
Kierunek podstawowy MISMaP
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się: K_W01, K_W04, K_W08, K_W09, K_U01, K_U02, K_U05, K_U09, K_K01, K_K03, K_K05
Po ukończeniu przedmiotu student(ka):
WIEDZA
- zna podstawowe pojęcia odnoszące się do finansowania zadań samorządu takie jak: dochód własny, podatek lokalny, udziały w podatkach, subwencja, dotacja, kredyt, pożyczka, obligacja
- zna konstrukcję systemu finansów polskich samorządów
- zna podstawy prawne finansów samorządowych
- zna aktualne problemy dotyczące finansów z którymi zmagają się polskie samorządy
UMIEJĘTNOŚCI
- umie zidentyfikować różnice w systemie finansowania pomiędzy różnymi typami samorządów
- umie dotrzeć do podstawowych dokumentów finansowych JST, przeanalizować zawarte w nich dane i wyciągać z nich wnioski
- potrafi posługiwać się wskaźnikami oceny sytuacji finansowej samorządu, np. wskaźnikami zamożności, zadłużenia
- umie współpracować grupie
KOMPETENCJE
- jest gotów(owa) do oceny sytuacji finansowej samorządu
- jest gotów(owa) współdziałać i pracować w grupie
Kryteria oceniania
Wykład kończy się pisemnym zaliczeniem w formie testu. Test składa się z pytań zamkniętych, półotwartych i otwartych.
Ćwiczenia - metody pracy: analiza literatury i dokumentów, w tym w szczególności dokumentacji finansowej JST, desk research, elementy grywalizacji, praca warsztatowa, projekty badawcze. Ocena z ćwiczeń stanowi sumę ocen cząstkowych za realizowane na bieżąco zadania. Warunkiem zaliczenia jest realizacja wszystkich zadań indywidualnych i grupowych.
Końcowa ocena uwzględnia ocenę z zaliczenia wykładu i zaliczenia ćwiczeń w proporcji (50/50).
Do zaliczenia przedmiotu niezbędne jest zaliczenie zarówno wykładu jak i ćwiczeń.
Literatura
Swianiewicz P. (2011) Finanse samorządowe: koncepcje, realizacja, polityki lokalne, Warszawa: Municypium
Swianiewicz, P., Łukomska, J. (2016) System wyrównawczy sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce – propozycja usprawnienia, Samorząd Terytorialny, 2016/12, s. 29-50
Łukomska J., Swianiewicz P., (2015) Polityka podatkowa władz lokalnych w Polsce, Municypium SA, Warszawa
Bieżące rankingi Czasopisma samorządowego „Wspólnota”
Raporty Fundacji im. Stefana Batorego (np. Swianiewicz P., Łukomska J. (2023) „Sytuacja finansowa samorządów na koniec 2022 roku – niebezpieczne tendencje”; Swianiewicz P., Łukomska J. (2020) „Finanse samorządu w dobie pandemii")
Dodatkowa literatura w zależności od cyklu nauczania będzie uzupełniana na bieżąco.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: