Przestrzeń i rozwój 1900-5-N-PIR
Zagadnienia poruszane podczas wykładu będą koncentrowały się wokół następujących bloków tematycznych:
1) Różne oblicza gospodarki przestrzennej. Gospodarka przestrzenna jako dyscyplina nauki i jako kierunek kształcenia. Interdyscyplinarne podejście do gospodarki przestrzennej. Przedmiot badań gospodarki przestrzennej i stosowane metody badawcze. Geneza gospodarki przestrzennej. Gospodarka przestrzenna a pojęcia pokrewne – zagospodarowanie przestrzenne, planowanie przestrzenne itd. Gospodarka przestrzenna jako nauka i jako działalność praktyczna.
2) Wprowadzenie do tematyki przedmiotu. Czym jest przestrzeń? Główne atrybuty przestrzeni. Czym jest rozwój? Rozwój a wzrost.
3) Przestrzenne wymiary gospodarki – przestrzenne zróżnicowanie procesów gospodarczych. Przestrzenne aspekty funkcjonowania państwa i społeczeństwa. Gospodarowanie i zarządzanie przestrzenią z punktu widzenia różnych podmiotów – administracji publicznej, przedsiębiorców, mieszkańców.
4) Przegląd podstawowych teorii i modeli z zakresu gospodarki przestrzennej i teorii lokalizacji – podstawowe założenia, weryfikacja teorii i jej zastosowanie, krytyka teorii i współczesne badania inspirowane klasycznymi teoriami. W szczególności poruszone zostaną następujące zagadnienia: teoria lokalizacji produkcji rolnej (Johann von Thünen), teoria lokalizacji przemysłu (Alfred Weber), teorie przestrzennej substytucji (Andreas Predöhl), teoria ośrodków centralnych (Walter Christaller), ogólna teoria gospodarki przestrzennej i teoria lokalizacji (August Lösch), teoria biegunów wzrostu (François Perroux), nowe nurty w teorii lokalizacji – podejście behawioralne (Allan Richard Pred), teoria dystryktów przemysłowych (Alfred Marshall), teoria gron (Michael Porter), teoria cyklu życia produktu.
5) Gospodarka przestrzenna a sektor publiczny – prawne i instytucjonalne uwarunkowania gospodarki przestrzennej. Uwarunkowania, procesy i mechanizmy kształtowania przestrzeni na poziomie lokalnym. Rola samorządu terytorialnego w gospodarowaniu przestrzenią. Zadania i kompetencje samorządu a proces lokalizacyjny. Polityka przestrzenna – cele i instrumenty.
6) Problemy w gospodarowaniu przestrzenią. Przestrzeń jako dobro wspólne, przestrzeń jako dobro rzadkie. Konflikty lokalizacyjne. Interesy w walce o przestrzeń. Rola społeczności lokalnej w gospodarowaniu przestrzenią. NIMBY.
Tematyka ćwiczeń będzie korespondowała z tematyką wykładów, jednak nacisk zostanie położony na twórcze wykorzystanie poznanych zagadnień i zweryfikowanie ich przydatności w praktyce. Studenci będą próbowali samodzielnie zdiagnozować poziom znajomości pojęcia gospodarka przestrzenna wśród mieszkańców Warszawy, badać percepcję przestrzeni przez różnych jej użytkowników, badać czynniki lokalizacji działalności gospodarczej, szukać optymalnej lokalizacji dla inwestycji celu publicznego (np. lotniska czy elektrowni atomowej) oraz wcielać się w rolę samorządu lokalnego i projektować działania służące przyciąganiu inwestorów, rozwiązywaniu konfliktów lokalizacyjnych i przezwyciężania efektu NIMBY czy włączania społeczności lokalnej w procesy planowania przestrzennego. Będziemy także bacznie obserwować rzeczywistość, śledzić aktualne procesy, aby podejmować możliwie bieżące zagadnienia w kraju i za granicą dot. gospodarowania przestrzenią.
Nakład pracy studenta: 3 ECTS = 3 × 25h = 75h (w bezpośrednim kontakcie 2 ECTS)
(N) – praca w bezpośrednim kontakcie z nauczycielem,
(S) – praca własna (samodzielna) studenta.
Zajęcia (wykład) = 30h (N)
Zajęcia (ćwiczenia) =30h (N)
Przygotowanie do ćwiczeń (prace zaliczeniowe, czytanie literatury) = 13h (S)
Egzamin (wykład) = 2h (N)
Kierunek podstawowy MISMaP
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
w sali
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się: K_W01, K_W03, K_W05, K_W06, K_U02, K_U03, K_U04, K_K03, K_K01
Wiedza:
- student zna współczesne teorie i koncepcje dotyczące samorządu terytorialnego, zarządzania strategicznego oraz planowania przestrzennego, w szczególności teorie gospodarki przestrzennej oraz teorie lokalizacji, a także potrafi podać przykłady współczesnych badań nad tymi zagadnieniami;
- student posiada podstawową wiedzę w zakresie procesów zachodzących w przestrzeni, w tym w szczególności w przestrzeni miejskiej, a także rozumie ich konsekwencje dla zarządzania tymi obszarami, w szczególności w zakresie zagospodarowania przestrzeni;
- student rozumie procedury, zasady oraz sposoby prowadzenia negocjacji w obszarze planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego, w tym rozumie perspektywy różnych użytkowników przestrzeni.
Umiejętności:
-student potrafi prawidłowo interpretować zjawiska oraz procesy przestrzenne i społeczno-gospodarcze kształtowane przez samorząd terytorialny, ze szczególnym uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju oraz korzyści dla społecznych;
- student potrafi wskazać optymalną lokalizację działalności gospodarczej, a także zamierzeń inwestycyjnych celu publicznego, z poszanowaniem dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, a także krytycznie ocenić podejmowane w praktyce decyzji o lokalizacji inwestycji;
- student potrafi rozważyć argumenty podmiotów i grup o zróżnicowanych oczekiwaniach wobec przestrzeni i zaproponować najkorzystniejsze z punktu widzenia interesu ogólnospołecznego rozwiązanie w skali lokalnej i regionalnej.
Kompetencje społeczne:
- student jest gotów do podejmowania odpowiedzialności związanej z realizacją zadań zarządczych oraz planistycznych, w szczególności w zakresie gospodarowania przestrzenią;
- student jest gotów do pracy w instytucjach publicznych, organizacjach gospodarczych, prywatnych oraz non profit, które realizują cele publiczne.
Kryteria oceniania
Wykład będzie się składał z części podawczej oraz interaktywnej - na końcu każdych zajęć będzie krótki quiz z wiedzy zdobytej na zajęciach (dla najlepszych przewidziane bonusy).
Podczas ćwiczeń wykorzystywane będą metody pracy interaktywnej, w szczególności: analiza literatury i materiałów zastanych, dyskusja, burza mózgów, praca warsztatowa, praca w terenie, debata, przeprowadzanie wywiadu.
Na egzamin końcowy składa się zaliczenie:
1) ćwiczeń – uzyskanie wymaganej liczby punktów (określanej przez
prowadzących zajęcia);
2) wykładu – egzamin pisemny z zagadnień omawianych na zajęciach.
Na ostateczną ocenę z przedmiotu składa się ocena z ćwiczeń oraz z wykładu, każda z nich o wadze 50%.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Poniższy spis literatury obejmuje klasyczne pozycje z zakresu omawianej tematyki, ale szczegółowy spis literatury będzie podawany na początku każdego cyklu zajęć.
1. Dmochowska-Dudek K., 2013, Syndrom NIMBY w kontekście teorii konfliktów społeczno-przestrzennych [w:] K. Dmochowska-Dudek, Syndrom NIMBY w przestrzeni wielkomiejskiej. Przykład Łodzi, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
2. Domański, R. 2013, Gospodarka przestrzenna;. Podstawy teoretyczne, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
3. Dziemianowicz, W. (red.) 2021, Konkurencyjność gospodarcza gmin - koncepcje, instrumenty, praktyka, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków.
4. Jewtuchowicz, A. 2005, Terytorium i współczesne dylematy jego rozwoju, Wydawnictwo UŁ Łódź.
5. Szymańska, A. I., Płaziak, M. 2014, Klasyczne czynniki w procesie lokalizacji przedsiębiorstwa na wybranych przykładach, "Przedsiębiorczość - edukacj", nr. 10, s. 71-84.
6. Wilk W. 2001, Czynniki lokalizacji i rozmieszczenie wybranych usług w Warszawie,, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
7. Janiszewska A. 2009, Gospodarka przestrzenna – definicje i powiązania z innymi naukami, Space – Society –Economy 9, s. 11-21.
8. Suliborski A. 2018, Geografia versus gospodarka przestrzenna, Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej, Studia KPZK PAN, tom CLXXXIII, s. 17-26.
9. Domański R. 2013, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Rozdział 1. Tradycje gospodarki przestrzennej. Ku nowemu paradygmatowi, s. 13-20.
10. Stryjakiewicz T. 2020, Kształtowanie się geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej jako dyscypliny naukowej w nowej klasyfikacji nauk w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, t. 65.2., s. 21-32.
11. Lechowska E. 2022, Cześć I. Teoretyczne podstawy planowania przestrzennego, Planowanie Przestrzenne na poziomie lokalnym – powiązanie teorii z praktyką, PAN KPZK, s. 11-57.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: