Humanistyczne aspekty edukacji geograficznej 1900-5-HAE-WH
Dążyć będziemy do tego, by podczas wykładów interaktywnych studenci poznali istotę, cele i wartości oraz specyfikę:
a) tradycyjnej szkolnej i akademickiej geografii oraz
b) szkolnej i akademickiej edukacji geograficznej w ujęciu humanistycznym.
Ważne jest, by rozumieli, czym są podejścia (ujęcia) geograficzno-humanistyczne na podstawie:
a) przedstawionych przykładów badań naukowych, ich celów, wyników, refleksji, czy też
b) najczęściej stosowanej terminologii (słów kluczowych: jak np. miejsce i przestrzeń, “oswajanie” przestrzeni, sacrum i profanum, genius loci itp. → patrz poniżej: zakres tematów) i innych ważnych wyróżników, w tym - specyficznego języka (stylu) wypowiedzi.
Uzmysłowimy studentom istnienie “luki”/braku równowagi pod tym względem w edukacji geograficznej i potrzebę jej uzupełnienia. Przygotujemy ich i zachęcimy (m.in poprzez nasze świadectwa oraz doświadczenia) do równoważenia wspomnianych podejść we własnej edukacji i geograficznym poznawaniu świata (zwłaszcza tego najbliższego), ale równocześnie - w edukacji (formalnej i mniej formalnej) innych osób.
Umożliwimy im poznanie różnych idei i koncepcji geografii humanistycznej (jej twórców i kontynuatorów; wybranych prac) oraz “uruchomimy“ dialog na ten temat.
Ukierunkujemy studentów na istotę i proces poznawania - odkrywania zarówno miejsc własnego życia, jak i miejsc związanych z życiem innych ludzi (np. twórców dzieł m.in. artystycznych, literackich). Zwrócimy uwagę na efekty końcowe takiego procesu, podamy ich przykłady.
Przedstawimy i uświadomimy różnorodność metod, środków dydaktycznych i form pracy, umożliwiających odsłonę humanistycznego oblicza geografii i edukacji geograficznej; szczególną uwagę zwrócimy na eseje geograficzno-humanistyczne jako formę prac literacko-naukowych, łączących elementy prozy artystycznej, naukowej i publicystycznej.
Zainspirujemy studentów do stosowania ujęć geograficzno-humanistycznych we własnych poszukiwaniach, pracach naukowo badawczych, a także w różnych przedsięwzięciach dydaktycznych.
Umożliwimy im dostrzeżenie istoty i wartości edukacji regionalnej prowadzonej w takim ujęciu, w tym jej efektów nie tylko poznawczych, ale i wzmacniających pozytywne związki człowieka z miejscem/miejscami swojego życia; zwrócimy uwagę na wartość dzielenia się świadectwami dotyczącymi takich związków, opowiadania ich historii, tworzenia się, przebiegu, etapów, jak też i ich konsekwencji.
Uświadomimy studentom wartości akademickich i uczniowskich zajęć terenowych odnoszących się do takiego poznawania, odczuwania i wielozmysłowego doświadczania i “oswajania” miejsc, szczególnie miejsc swojego życia, małej ojczyzny, własnego regionu - ich uwarunkowania i obopólne konsekwencje.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student:
• oceni refleksyjnie współczesną edukację geograficzną w kontekście widocznych w niej ujęć humanistycznych,
• przedstawi i scharakteryzuje rozmaite wartości (w tym poznawcze, dydaktyczne) ujęć humanistycznych stosowanych w edukacji geograficznej szkolnej i akademickiej,
• przedstawi przykłady celów, założeń, treści i wyników badań geograficznych w ujęciu humanistycznym oraz możliwości (potrzeby) ich wykorzystania w szkolnej i akademickiej edukacji geograficznej,
• wyjaśni, czym jest rozumienie, odczuwanie, wielozmysłowe doświadczanie oraz oswajanie miejsc życia, jakie są ich uwarunkowania i szeroko pojęte obopólne konsekwencje,
• opisze “genius loci” wybranego miejsca, określa uwarunkowania jego “tworzenia się” oraz ich pozytywne skutki dla miejsca i dla człowieka,
• określi i wyjaśni rolę i znaczenie edukacji regionalnej w stosowaniu ujęć humanistycznych w edukacji geograficznej,
• przedstawi założenia, cechy (charakterystykę) esejów geograficznych oraz uzasadni ich wartość i potrzebę stosowania w edukacji geograficznej w ujęciu humanistycznym,
• poda przykłady oraz opisze możliwości wykorzystania wybranych dzieł sztuki jako źródeł wiedzy geograficznej,
• uzasadni potrzebę włączania w edukację geograficzną - szkolną oraz akademicką - założeń i celów edukacji wielo- i międzykulturowej
• wymieni i opisze cele edukacji między- i wielokulturowej,
• wyjaśni znaczenie antydyskryminacyjnej roli edukacji geograficznej,
• wyjaśni potrzebę (znaczenie) prowadzenia geograficznych szkolnych i akademickich zajęć terenowych z zastosowaniem/wykorzystaniem ujęć geograficzno-humanistycznych,
• uzasadni potrzebę i znaczenie interdyscyplinarnego podejścia do edukacji geograficznej w ujęciu humanistycznym.
Kryteria oceniania
Praca pisemna - esej geograficzny dotyczący tematyki wykładów.
Uwaga: studenci podczas wykładu zostaną poinformowani, na czym polega istota i jak należy napisać esej (jego struktura, układ, język, jakie elementy powinien on zawierać, na jakie inne aspekty należy zwrócić w nim uwagę).
Kryteria ogólne oceniania:
zgodność eseju z tematyką/ problematyką wykładów, zgodność z planem pracy przedstawionym na wstępie,
odniesienia w tekście do literatury (spis literatury na końcu pracy),
poprawność: merytoryczna i językowa (w tym stylistyczna); krytycyzm, refleksyjność; spójność i zwięzłość tekstu, podsumowanie końcowe i konkluzje.
a) poprawność merytoryczna(w sumie 8 pkt):
- zgodność z tematyką/ problematyką wykładów, zgodność z planem pracy przedstawionym na wstępie (1 pkt),
- odniesienia w tekście do literatury, spis literatury na końcu pracy (2 pkt),
- poprawny układ: wprowadzenie, rozwinięcie, podsumowanie końcowe, logiczny i spójny wywód (3 pkt),
- własne (tj. studenta) opinie, krytyczne spojrzenie na omawiany problem/zagadnienie,
własne refleksje i konkluzje (2 pkt),
b) poprawność językowa (w sumie 4 pkt)
- styl, jasne i precyzyjne sformułowania (2 pkt),
- poprawność gramatyczna i interpunkcyjna (2 pkt)
Łącznie 12 pkt
Literatura
Literatura podstawowa
• Angiel J., Hibszer A., Szkurłat E., 2019, Zajęcia terenowe w kształceniu geograficznym. od teorii i idei dydaktycznych do praktyki szkolnej (rozdz. 5, a szczególnie podrozdz. 5.3., 5.4 i 5.5), Bogucki Wydawnictwo Naukowe,Poznań, ss.213-235. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/Zajecia_terenowe_2020.pdf
• Angiel J., 2019, O potrzebie edukacji geograficznej na rzecz odnajdywania tożsamości miejsc i tworzenia ładu przestrzennego. “Czytanie” i “pisanie” miasta (w:) Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym, red.: Angiel J., Szkurłat E., Prace Monograficzne KEG PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Warszawa, ss.33-47. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
• Bański J., 2011, Dzieło sztuki jako źródło wiedzy w badaniach geograficznych, Przegląd Geograficzny, 83, 2, ss.233-250.
• Madurowicz M., 2002, Sfera sacrum w przestrzeni miejskiej Warszawy rozdz. 2, s.89–156, szczególnie podrozdz. 2.1, s. 91-110 oraz 134-135.
• Pulinowa, M.Z., 2012, Esej geograficzny. Próba ukazania wartości dydaktycznej. Geografia w Szkole, nr 5, ss.11-13.
• Sadoń-Osowiecka T., 2019, Dydaktyczne możliwości humanistycznych ujęć geografii (w:) Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym, red.: Angiel J., Szkurłat E., Prace Monograficzne KEG PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Warszawa, ss.23-31. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
• Szkurłat E., Hibszer A., 2019, W stronę ujęć humanistycznych w edukacji geograficznej (w:) Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym red.: Angiel J., Szkurłat E., Prace Monograficzne KEG PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Warszawa, ss.11-22. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
• Tuan Yi Fu., 1987, Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa. do pobrania w pdf w: https://docer.pl/doc/se5eevv
• Zatorski M., 2016, Antydyskryminacyjna rola edukacji geograficznej w kształtowaniu postaw tolerancji wobec mniejszości narodowych i etnicznych, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia, VOL. LXXI, z. 1, ss.93-106.
Literatura uzupełniająca:
• Abramowicz D., 2019, Treści humanistyczne w geograficznych ścieżkach dydaktycznych - wybrane przykłady (w:) Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym, red.: Angiel J., Szkurłat E., Prace Monograficzne Komisji Edukacji Geograficznej PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Warszawa, ss. 97-108. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
• Angiel J., 2020, Uczenie się przez bycie w drodze - refleksje geograficzno-humanistyczne (w:) Edukacja geograficzna - ku kształceniu poszukującemu, Prace Monograficzne KEG PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań - Warszawa, ss.117-131. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
• Angiel J.,2010, Eseje geograficzne - wykorzystanie w edukacji regionalnej, Geografia w Szkole, nr 5, ss.12-18.
• Jędrzejczyk D., 2004, Geografia humanistyczna miasta: rozdz. 4 (fragment): Przestrzeń i miejsce w miastach polskich, ss.114-121.
• Jałowiecki B., (bez roku wyd.), Miejsce, przestrzeń, obszar, ss.9-29 (pdf)
• Jałowiecki B., 2010, Społeczne wytwarzanie przestrzeni, Wyd. Nauk. SCHOLAR, Warszawa, ss.27-36.
• Madurowicz M., 2012, “Za siedmioma górami…”. Geografia i literatura - świadoma przyjaźń czy intuicyjny romanas (w:) “Geografia Słowackiego”, red., D.Siwicka, M.Zielińska, Fund. Akademia Humanistyczna, IBL, Warszawa, ss. 36-1382.
• Piotrowska I., 2020, Infraza w poszukującym kształceniu geograficznym (w:) I. Dybska-Jakóbkiewicz, E. Szkurłat (red.), Edukacja geograficzna – ku kształceniu poszukującemu, Prace Monograficzne Komisji Edukacji Geograficznej PTG, tom 10 Poznań-Warszawa, ss.133-147 (pdf). http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/Prace_KEG_PTG_10_web
• Połomski K., 2010, Miejsce i przestrzeń. Krajobraz w doświadczeniu mieszkańców Bieszczadzkiego PN., Wyd. Nauk. “Scholar”, Warszawa.
• Rybicka E., Geopoetyka – miejsca wspólne geografii i literatury (w:) Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym, red.: Angiel J., Szkurłat E., Prace Monograficzne Komisji Edukacji Geograficznej PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Warszawa. ss.51-63. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
• Sadoń-Osowiecka T., 2010, Holistyczne i humanistyczne ujęcie geografii w szkole (w:) Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym, red.: Angiel J., Szkurłat E., Prace Monograficzne Komisji Edukacji Geograficznej PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Warszawa, ss.23-31. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
• Sagan I., 2008, Miasto jako przedmiot badań geografii (w:) Miasto jako przedmiot badań naukowych w pocz. XXI w., red. B. Jałowiecki, , Wyd. Nauk. Scholar, Warszawa, ss.114-115
• Siemiątkowska A., 2004, Od kontemplacji do konsumpcji - postrzeganie przestrzeni miejskiej, (w:).Humanistyczne oblicze miasta (pr. zb pod red. D. Jędrzejczyka), Warszawa, ss.158-173, w tym szczególnie ss.163-173.
• Suliborski A. (red)., 2013, Geografia w ujęciu humanistycznym. Wybór prac Krystyny Rembowskiej, Wyd. UŁ, Łódź, (wybrane podrozdziały, ss.136-143).
• Wyka E., 2019, Aplikacje mapowe jako przykłady wykorzystania systemów informacji geograficznej w edukacji geograficznej w ujęciu humanistycznym (w:) Edukacja geograficzna w ujęciu humanistycznym, red.: Angiel J., Szkurłat E., Prace Monograficzne Komisji Edukacji Geograficznej PTG, t. 9, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Warszawa. ss. 109-117. http://www.kegptg.geo.uni.lodz.pl/uploads/KEG_prace_9.pdf
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: