Living Lab - Transformacja miast rybackich w Polsce 1900-3-LLTMRwP-WW
Polskie miasta i miejscowości rybackie od stuleci rozwijały się w oparciu o gospodarkę morską - przede wszystkim rybołówstwo i działalność portową. W ostatnich dekadach obserwujemy jednak głęboką transformację tego modelu rozwoju.
Zmiany te obejmują:
• restrukturyzację sektora rybackiego - systematyczne ograniczanie znaczenia tradycyjnego rybołówstwa w strukturze gospodarczej, wynikające z presji środowiskowej, regulacji unijnych oraz rosnącej konkurencji globalnej;
• nowe funkcje portów - odchodzenie od działalności stricte rybackiej na rzecz usług logistycznych, turystycznych i energetycznych;
• transformację energetyczną wybrzeża - rozwój projektów morskiej energetyki wiatrowej, które przekształcają infrastrukturę, rynek pracy i krajobraz społeczno-przestrzenny nadmorskich miejscowości.
Zmiany te mają charakter nie tylko gospodarczy, lecz także społeczny i kulturowy - wpływają na tożsamość lokalnych społeczności, relacje międzypokoleniowe i sposób postrzegania dziedzictwa morskiego. Rybacki styl życia, niegdyś fundament lokalnej tożsamości, ulega redefinicji, a w jego miejsce pojawiają się nowe wzorce pracy, mobilności i uczestnictwa w życiu wspólnotowym.
Celem kursu jest rozpoznanie i diagnoza przemian społeczno-gospodarczych w polskich miastach i miejscowościach rybackich w kontekście transformacji energetycznej oraz poszukiwanie innowacyjnych, zrównoważonych scenariuszy ich rozwoju.
Zajęcia mają charakter wdrożeniowy i projektowy - łączą elementy badań terenowych, warsztatów, tutoringu i współpracy z partnerami zewnętrznymi.
W trakcie realizacji przedmiotu studenci:
• poznają procesy restrukturyzacji gospodarki morskiej i społecznych konsekwencji transformacji energetycznej;
• przeprowadzą badania terenowe w wybranych miejscowościach rybackich;
• opracują diagnozy lokalne i mapy potencjałów rozwojowych (społecznych, kulturowych, gospodarczych, środowiskowych);
• zaprojektują scenariusze przyszłości miast rybackich, łączące ochronę dziedzictwa kulturowego i środowiska morskiego z rozwojem nowoczesnych branż, takich jak odnawialne źródła energii, turystyka morska, edukacja ekologiczna czy sektor usług kreatywnych.
Ważnym elementem kursu będzie współpraca z przedstawicielami branży rybackiej, władz lokalnych i regionalnych oraz inwestorów morskich farm wiatrowych (MFW), a także analiza społecznych i środowiskowych skutków inwestycji w kontekście lokalnych polityk klimatycznych.
Program rozwija kompetencje zielone i społeczne, ucząc zintegrowanego myślenia o środowisku, gospodarce i kulturze. Studenci nabędą umiejętności diagnozowania problemów i potencjałów rozwojowych w perspektywie zrównoważonego rozwoju, a także pracy w zespołach interdyscyplinarnych i projektowych - w bezpośrednim kontakcie z otoczeniem społecznym i instytucjonalnym.
Nakład pracy studenta:
175 godzin
Zajęcia w sali = 30h
Prace w terenie (wyjazd badawczy) = 25h
Konsultacje z tutorami = 15h
Samodzielne przygotowanie do zajęć = 30h
Prace analityczne = 30h
Prace projektowe zespołowe = 30h
Konsultacje z wykładowcami = 15h
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
mieszany: w sali i zdalnie
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student:
• zna i rozumie procesy transformacji energetycznej i ich wpływ na społeczności lokalne i środowisko;
• potrafi łączyć dziedzictwo kulturowe i ochronę środowiska z nowoczesnymi kierunkami rozwoju (OZE, turystyka zrównoważona, edukacja ekologiczna);
• zna i rozumie rolę i znaczenie zasobów przyrody dla funkcjonowania człowieka oraz wzajemne związki przyroda-społeczeństwo
• zna zaawansowane metody i techniki pozwalające wykorzystać i kształtować potencjał środowiska przyrodniczego
• zna i rozumie zasady zagospodarowania przestrzennego w skali lokalnej i regionalnej zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i rozwoju zrównoważonego
• zna i rozumie mechanizmy restrukturyzacji gospodarczej i transformacji społecznej oraz potrafi wskazać ich skutki dla wspólnot lokalnych;
• rozwija umiejętność pracy projektowej, negocjacji i współpracy międzysektorowej (uczelnia – samorząd – przedsiębiorcy – społeczność lokalna)
• potrafi prawidłowo interpretować i wyjaśniać wzajemne relacje między zjawiskami i procesami społecznymi i przyrodniczymi na różnych obszarach
• potrafi wykorzystywać narzędzia cyfrowe do gromadzenia, analizy i wizualizacji danych przestrzennych i społeczno-gospodarczych (np. GIS, narzędzia mapowania online, aplikacje terenowe);
• potrafi stosować technologie informacyjne w badaniach terenowych (np. rejestracja wywiadów, cyfrowe notatniki terenowe, dokumentacja fotograficzna, analiza danych jakościowych);
• potrafi korzystać z zasobów cyfrowych (bazy danych, repozytoria, otwarte dane administracyjne) w planowaniu projektów rozwojowych;
• posiada umiejętność projektowania oraz realizacji badań ankietowych
• posiada umiejętność analizy danych ilościowych i jakościowych
• potrafi wykorzystać wiedzę naukową do zaprojektowania projektu badawczego (w tym określenia założeń i metodyki badania)
• posiada umiejętność wypracowania rekomendacji na podstawie wyników samodzielnie przeprowadzonych badań
• posiada umiejętności komunikacyjne i interpersonalne: pracy zespołowej w projekcie i współpracy z otoczeniem
• rozwija postawę proaktywną i innowacyjną w myśleniu o rozwoju lokalnym (tworzenie scenariuszy rozwoju, projektowanie działań wdrożeniowych);
• potrafi prezentować efekty pracy w sposób komunikatywny i zrozumiały dla różnych grup interesariuszy (społeczność, władze, biznes).
Kryteria oceniania
Pre test oraz post test umożliwiające weryfikację przyrostu wiedzy i umiejętności.
Podstawa oceny to praca projektowa, uzupełniona o wynik weryfikacji ciągłej
tzn. ocenę: obecności na zajęciach w sali i w terenie, aktywności podczas zajęć, udziału w dyskusji, bieżącego wykonywania prac cząstkowych (etapy projektu).
Ocena końcowa wg skali akademickiej.
Praktyki zawodowe
Brak
Literatura
Barclay, K. M., Bush, S. R., Poos, J. J., Richter, A., van Zwieten, P. A., Hamon, K. G., ... & van Leeuwen, J. (2023). Social harvest control rules for sustainable fisheries. Fish and Fisheries, 24(5), 896-905.
Brookfield, K., Gray, T., & Hatchard, J. (2005). The concept of fisheries-dependent communities: a comparative analysis of four UK case studies: Shetland, Peterhead, North Shields and Lowestoft. Fisheries Research, 72(1), 55-69.
Energetyka wiatrowa 4.0 | Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (2022)
European Commission (2021–2024). Annual Economic Report on the EU Fishing Fleet.
Fabinyi, M., & Barclay, K. (2021). Fishing Livelihoods and Wellbeing. In Asia-Pacific Fishing Livelihoods (pp. 91-109). Cham: Springer International Publishing.
IPCC (2021–2023). Climate Change Assessment Reports.
Jażewicz, I. (2005). Przemiany społeczno-demograficzne i gospodarcze w małych miastach Pomorza Środkowego w okresie transformacji gospodarczej. Słupskie Prace Geograficzne, 2, 71-79.
Kwiatkowska, D., & Marks, E. (2016). Zagospodarowanie turystyczne terenów nadmorskich w Polsce–przykład Helu–Półwyspu Helskiego, Sopotu i Ustki. Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja, (1 (17), 239-252.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (2021–2024). Polityka energetyczna Polski do 2040 roku.
Nadel-Klein, J. (2020). Fishing for heritage: Modernity and loss along the Scottish coast. Routledge.
Oddziaływania morskich farm wiatrowych na ryby i rybołówstwo – doświadczenia zagraniczne |FNEZ (2013)
Offshore wind energy 2023 mid-year statistics | WindEurope (2023)
Pomeroy, R. S., & Andrew, N. (Eds.). (2011). Small-scale fisheries management: frameworks and approaches for the developing world. Cabi.
Potencjał morskiej energetyki wiatrowej w Polsce | Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (2022)
Program rozwoju morskiej energetyki i przemysłu morskiego w Polsce| FNEZ (aktualizacja 2018)
Przewodnik po procedurach lokalizacyjnych i środowiskowych dla farm wiatrowych na polskich obszarach morskich | FNEZ (2011)
Rozwój morskiej energetyki wiatrowej w Polsce | McKinsey (2016)
Rozwój przemysłu onshore i offshore wind w Polsce. Budowa łańcucha dostaw dla energetyki wiatrowej - plan działania | Wind Industry Hub oraz Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (2024)
Schubert, D. (2017). Ports and urban waterfronts. In The Routledge handbook of planning history (pp. 338-349). Routledge.
Sovacool, B. K., & Cooper, C. J. (2013). The governance of energy megaprojects: politics, hubris and energy security. Edward Elgar Publishing.
Symes, D., & Phillipson, J. (2009). Whatever became of social objectives in fisheries policy?. Fisheries research, 95(1), 1-5.
Szulecki, K., Overland, I. (2020). Energy democracy: Goals and policy instruments.
Wizja dla Bałtyku. Wizja dla Polski. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej w basenie Morza Bałtyckiego | PSEW/Wind Europe (2020)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: