Dydaktyka geografii II (blok pedagogiczny) 1900-1ADG2
Celem przedmiotu jest wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności niezbędne do:
- planowania dydaktycznego procesu nauczania/uczenia się geografii i przyrody, zwłaszcza planowania kierunkowego, wynikowego i dydaktycznego lekcji.
- realizacji przygotowanych planów, zwłaszcza w zakresie metod nauczania/uczenia się geografii i przyrody, form i typów pracy na lekcji, pomocy dydaktycznych,
- ewaluacji realizowanych planów, zwłaszcza w zakresie sprawdzania i oceniania zdobytej przez uczniów wiedzy, umiejętności i postaw.
Zakłada się, że studenci zdobędą wiedzę i umiejętności niezbędne do planowania celów, wymagań i materiału do zajęć z geografii i przyrody, dobierania odpowiednich metod podających, poszukujących, waloryzacyjnych i praktycznych do realizacji założonych celów, sprawdzania i oceniania zasobu wiadomości, umiejętności i postaw za pomocą różnorodnych metod, przede wszystkim testów sprawdzających.
1. Metody poszukujące w nauczaniu geografii. Opracowanie konspektu lekcji geografii prowadzonej metodą problemową.(4)
2. Metody waloryzacyjne w nauczaniu geografii. Opracowanie konspektów lekcji prowadzonych metodą waloryzacyjną, ekspresyjną i grą dydaktyczną. (2)
3. Zajęcia terenowe w nauczaniu geografii. Opracowanie scenariuszy zajęć terenowych. (2)
4. Obserwacje meteorologiczne, astronomiczne w procesie kształcenia geograficznego. (2)
5. Projekty jako metoda realizacji zadań szkoły. Opracowanie projektu do realizacji zagadnień związanych ze środowiskiem geograficznym najbliższego otoczenia. (2)
6. Wyniki kształcenia. Sytuacje sprawdzania, jakość sprawdzania (rzetelność, trafność, obiektywizm). Sprawdzanie osiągnięć w sferze motywacyjnej. Sprawdzanie osiągnięć i ocena uczniów. Zasady oceniania, przedmiot, rodzaje i metody kontroli. Funkcje oceniania. (2)
7. Wynikowy rozkład treści kształcenia (wykonanie wynikowego rozkładu treści kształcenia).(4)
8. Planowanie i standaryzacja testów dydaktycznych (wykonanie planu testu, konstruowanie testu, standaryzacja testu). (2)
9. Ewaluacja programów nauczania geografii w gimnazjum i liceum profilowanym. Cele i procedury ewaluacji (przygotowanie narzędzi ewaluacyjnych). (2)
10. Cechy nauczyciela geografii. Rola społeczna, funkcje, wiedza, dylematy. Modelowy obraz nauczyciela geografii - opis postaci. Drogi awansu zawodowego nauczyciela geografii. Podstawy prawa oświatowego. Plan rozwoju zawodowego nauczyciela.(2)
11. Warsztat pracy nauczyciela; pracownia, klaso - pracownia, ogródek geograficzny. Plan pracowni geograficznej „moich marzeń”.(2)
12. Zajęcia pozalekcyjne; SKKT, kółko geograficzne, zajęcia fakultatywne, olimpiady i konkursy geograficzne. Wykonanie planu pracy SKKT lub kółka geograficznego. (2)
13. Praca domowa uczniów; jej cele i funkcje. Zaplanowanie pracy domowej ucznia do dowolnej lekcji geografii. (2)
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Studenci po ukończeniu kursu potrafią:
określić przedmiot oraz metody badań dydaktyki geografii jako nauki, opisać rozwój dydaktyki geografii w Polsce, scharakteryzować literaturę przedmiotu, opisać teorie i główne zasady kształcenia geograficznego, wyjaśnić termin program nauczania geografii, przyrody, wskazać cechy poprawnego programu nauczania geografii i przyrody, scharakteryzować treści zamieszczone w podstawach programowych przyrody i geografii w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej, podać przykłady korelacji międzyprzedmiotowej i wewnątrzprzedmiotowej w procesie nauczania - uczenia się geografii i przyrody, opisać wady i zalety celów ogólnych i operacyjnych, wyjaśnić terminy: cele, materiał nauczania, wymagania dydaktyczne, plan kierunkowy, wynikowy, metodyczny, opisać metody, formy i typy lekcji geografii i przyrody, dokonać podziału i określić funkcje pomocy dydaktycznych, scharakteryzować cechy dobrego podręcznika do geografii i przyrody, opisać techniki ułatwiające prowadzenie lekcji geografii i przyrody, wyjaśnić różnice między rozmaitymi stylami nauczania geografii, określić cele hospitacji lekcji, wskazać różnice miedzy procesem ewaluacji a procesem sprawdzania i oceniania, wymienić i scharakteryzować metody stosowane w ewaluacji procesu nauczania/uczenia się geografii, określić zasady i funkcje oceniania uczniów na lekcjach geografii i przyrody, scharakteryzować różne rodzaje pomiaru dydaktycznego, scharakteryzować typy zadań testowych, wskazać cechy jakimi powinien charakteryzować się nauczyciel geografii i przyrody.
Umiejętności:
Studenci po ukończeniu kursu potrafią:
dokonać analizy podstaw programowych do geografii na poziomie szkoły podstawowej (elementy treści przyrody), gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, zaplanować materiał do lekcji, w której nastąpi nauczanie zintegrowane, dokonać operacjonalizacji celu ogólnego do wybranej lekcji geografii i przyrody, określić ich poziomy taksonomiczne, dokonać analizy materiału i wymagań do wybranej lekcji geografii, dobrać odpowiednie środki dydaktyczne, określić ich funkcje w wybranej lekcji geografii i przyrody, dobrać odpowiednią metodę nauczania - uczenia się do wybranej lekcji geografii i przyrody, zaplanować przebieg lekcji, skonstruować jej scenariusz, wykonać plan kierunkowy i wynikowy procesu nauczania/uczenia się geografii i przyrody do wybranego etapu kształcenia, dobrać odpowiednią strategię, metodę, technikę nauczania-uczenia się do określonych tematów lekcji geografii, dobrać do metody odpowiadające im pomoce dydaktyczne, zaplanować scenariusze lekcji prowadzonych różnymi metodami; poszukującymi, podającymi, waloryzacyjnymi, praktycznego działania, gier dydaktycznych, przeprowadzić lekcje geografii wg różnych strategii, różnymi metodami wykorzystując różnorodne pomoce dydaktyczne, wykorzystywać w czasie lekcji różnorodne techniki dyskusji (burza mózgów, panelowa, oceniana itp.), wykorzystywać w czasie lekcji techniki ułatwiające proces nauczania-uczenia się geografii, np.: drzewo decyzyjne, szkielet ryby, mapę myślową, rankingi, analizę SWOT itp. dobrać odpowiednie do sprawdzenia realizacji celów poznawczych i motywacyjnych rodzaje oraz metody sprawdzania i oceniania uczniów, zaplanować ewaluację prowadzonego przez siebie procesu kształcenia, analizować i oceniać wyniki ewaluacji, w tym testowania, oceniać efektywność swoich działań dydaktycznych, planować zgodnie z zasadami prace domowe uczniów, zaplanować treści służące rozwijaniu uczuć patriotycznych na lekcjach geografii i przyrody, zaplanować własny rozwój zawodowy, przygotować swój warsztat pracy, ocenić swoje przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela geografii.
Postawy:
Po ukończeniu przedmiotu studenci mają świadomość tego, że proces dydaktyczny w zakresie kształcenia przyrodniczego i geograficznego musi odbywać się planowo, zgodnie z poznanymi na zajęciach z dydaktyki geografii zasadami, że efektywność ich pracy dydaktycznej w dużej mierze zależy od nieustającego, własnego rozwoju zawodowego, są przeświadczeni o tym, że opis konkretnych efektów kształcenia na wszystkich etapach edukacyjnych stanowi obecnie podstawę planowania, realizowania oraz sprawdzania i oceniania zdobywanej wiedzy, umiejętności, a także postaw.
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny składający się z trzech części: podstawowej (zaliczenie 60% umożliwia otrzymanie oceny dostatecznej), rozszerzającej (zaliczenie 60% umożliwia otrzymanie oceny dobrej), dopełniającej (zaliczenie 60% umożliwia otrzymanie oceny bardzo dobrej).
Literatura
Podstawowa:
Dydaktyka geografii w szkole podstawowej, 1990: red. A. Dylikowa, WSiP, Warszawa.
Sztuka nauczania, t. I Nauczyciel, t. II Szkoła, 2003: red. Kruszewski K., Konarzewski K., PWN, Warszawa
Tywoński K.,1983: Pomoce dydaktyczne do geografii, WSiP, Warszawa
Zarys dydaktyki geografii, 2001: red. S. Piskorz, PWN, Warszawa.
Uzupełniająca:
Augustyniak M., Zich M., 1994: Geografia w grach i zabawach, „Leksykon”, Będzin
Berne I., 1983: Zajęcia w terenie, PWN Warszawa
Ciżkowicz K., Ochenduszko J., 1986: Pomiar sprawdzający wielostopniowy. Poradnik konstruktora i analityka, T.I. WSP, Bydgoszcz.
Czaińska Z., Wojtkowicz Z., 1999: Aktywne metody w edukacji geograficznej. Propozycja metodyczna do pracy z uczniem w gimnazjum. Część I, II. Stowarzyszenie oświatowców Polskich Oddział w Toruniu
Dębicka A., Piotrowski J., 1995, Lekcje geografii, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Janowski A., 1995: Poznawanie uczniów. W-wa WSiP
Kowalski J., Sielatycki M., Kozłowska W., E., 1998: Scenariusz lekcji metodami aktywnymi: Polacy i Niemcy w Nowej Europie – partnerzy, CODN, Warszawa
Kupisiewicz Cz., 2002: Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN. Warszawa
Licińska D., 1999: Nauczycielski program nauczania, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń
Łobocki M., 1994: Metody badań pedagogicznych. W-wa: WSiP
Mityk J., 1978: Środki dydaktyczne w pracowni geograficznej, WSP Kielce
Niemierko B., 1981: Testy osiągnięć szkolnych. W-wa, PWN
Niemierko B.,1990: Pomiar sprawdzający w dydaktyce.PWN,Warszawa
Okoń W., 1975: Nauczanie problemowe we współczesnej szkole, PWN Warszawa
Okoń W., 1987: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. PWN. Warszawa
Okoń W., 1987: Słownik pedagogiczny. W-wa: PWN
Podgórski Z., 1997, Skrypt do ćwiczeń z dydaktyki geografii, Wyd. UMK
Pulinowa M., 1996, Człowiek bliżej Ziemi, WSiP, Warszawa
Wybrane artykuły z „Geografii w Szkole” oraz inne zalecone przez prowadzących konwersatoria.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: