System przyrodniczy miasta 1900-1-SPM-SF
Celem ćwiczeń jest praktyczne zapoznanie studentów z ekologicznymi, społecznymi i ekonomicznymi funkcjami terenów zieleni w mieście, w oparciu o koncepcję miejskich usług ekosystemowych. Zajęcia są prowadzone w formie pracy projektowej – indywidualnej lub zespołowej (w małych grupach).
Studenci wybierają (lub otrzymują) konkretny obszar badawczy i przeprowadzają jego inwentaryzację. Na podstawie zebranych danych identyfikują i opisują usługi ekosystemowe świadczone przez analizowane tereny zieleni, w podziale na usługi: regulacyjne (np. retencja wód, łagodzenie wyspy ciepła, poprawa jakości powietrza), kulturowe (rekreacja, wypoczynek, estetyka, tożsamość miejsca) oraz wspierające i produkcyjne.
Istotnym elementem ćwiczeń jest rozpoznanie konfliktów i napięć związanych z użytkowaniem i zarządzaniem zielenią – m.in. presji inwestycyjnej, sprzecznych oczekiwań różnych grup użytkowników, problemów utrzymania, dostępności czy bezpieczeństwa. W oparciu o wyniki analizy studenci opracowują propozycje działań zarządczych i projektowych, zmierzających do optymalizacji pełnionych funkcji i zwiększenia odporności badanych terenów na zmiany klimatu oraz presję urbanizacyjną.
Efektem końcowym ćwiczeń jest raport projektowy (z mapami, schematami i dokumentacją fotograficzną) oraz krótka prezentacja wyników przed grupą. Zajęcia kształcą umiejętność pracy zespołowej, analizy przestrzennej, syntetyzowania informacji oraz formułowania praktycznych rekomendacji dla zarządzania terenami zieleni w mieście.
Tematy ćwiczeń:
1. Delimitacja przyrodniczych jednostek przestrzennych
2. Baza danych o jednostkach
3. Projekt sieci łączności ekologicznej
4. Ocena potencjału do pełnienia usług ekosystemowych
5. Rekomendacje do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
6. Prezentacja projektu.
Nakład pracy studenta:
15h - obecność na zajęciach (ćwiczenia)
15h - praca własna (zapoznanie się z zalecaną literaturą, przygotowanie do zajęć, przygotowanie projektu - referatu)
30h - ogółem
Kierunek podstawowy MISMaP
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się: K_W04, K_W11, K_W12, K_W13, K_W14, K_U01, K_U05, K_U04, K_U08
Wiedza – student:
1. Zna podstawowe kategorie miejskich usług ekosystemowych (regulacyjne, kulturowe, produkcyjne, wspierające) oraz rozumie ich znaczenie dla funkcjonowania miasta i jakości życia mieszkańców.
2. Zna główne typy terenów zieleni w mieście (parki, skwery, zieleń osiedlowa, tereny nadrzeczne, zieleń przyuliczna, nieużytki zielone itp.) i ich typowe funkcje ekologiczne, społeczne i ekonomiczne.
3. Ma uporządkowaną wiedzę na temat podstawowych metod inwentaryzacji i oceny terenów zieleni oraz prostych narzędzi analizy przestrzennej wykorzystywanych w zarządzaniu zielenią miejską.
Umiejętności – student potrafi:
1. Zaplanować i przeprowadzić prostą inwentaryzację terenów zieleni na wybranym obszarze miasta, z wykorzystaniem map podkładowych, dokumentacji fotograficznej i/lub podstawowych narzędzi GIS.
2. Zidentyfikować i ocenić usługi ekosystemowe świadczone przez analizowane tereny zieleni, z podziałem na główne kategorie (regulacyjne, kulturowe itp.).
3. Rozpoznać i nazwać podstawowe konflikty i napięcia związane z użytkowaniem i zarządzaniem danym terenem zieleni (np. presja inwestycyjna, sprzeczne oczekiwania użytkowników, problemy utrzymania, dostępności, bezpieczeństwa).
4. Opracować i uzasadnić propozycje działań zarządczych i projektowych zmierzających do optymalizacji funkcjonowania terenów zieleni (np. poprawa dostępności, zwiększenie retencji, poprawa warunków rekreacji).
5. Przygotować spójny raport projektowy (tekst + mapy/schematy + fotografie) oraz w formie ustnej, z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej, przedstawić wyniki analizy i rekomendacje dla badanego obszaru.
Kompetencje społeczne – student:
1. Rozumie znaczenie terenów zieleni i usług ekosystemowych dla zrównoważonego rozwoju miasta i jakości życia mieszkańców; dostrzega potrzebę ich ochrony i racjonalnego zarządzania.
2. Potrafi odpowiedzialnie pracować w zespole projektowym – dzielić się zadaniami, dochodzić do wspólnych ustaleń, brać współodpowiedzialność za wynik pracy.
3. Jest gotów uwzględniać różne perspektywy interesariuszy (mieszkańcy, użytkownicy terenów, zarządcy, władze miasta) przy formułowaniu wniosków i rekomendacji dotyczących zarządzania zielenią miejską.
Kryteria oceniania
Ocena projektu zespołowego i jego ustne przedstawienie z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej (główny składnik oceny 70%): część analityczna (inwentaryzacja, identyfikacja usług ekosystemowych, rozpoznanie konfliktów),
część projektowa/rekomendacyjna (propozycje działań zarządczych i projektowych).
Ocena bieżącej pracy na zajęciach (30%): obecność i aktywność na ćwiczeniach, udział w dyskusji, terminowe wykonywanie etapów projektu (np. oddanie map roboczych, szkiców, wstępnej analizy).
Ocena końcowa jest średnią ważoną z ocen cząstkowych.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Baum T., Trojan P. (red.). Las Bielański w Warszawie. Rezerwat przyrody. (Biblioteka Wydziału Biologii). 1982.
Biernacki Z., Kazimierski J., Wróblewski A. (red.). Środowisko przyrodnicze Warszawy. PWN. Warszawa. 1990.
Czerwiński Z., Czępińska-Kamińska D., Zielony R. (red.). Środowisko Przyrodnicze Lasu Kabackiego. Warszawa. Wydawnictwo SGGW. 2003.
Kaliszuk E. Funkcje systemu przyrodniczego miasta w kształtowaniu warunków środowiska przyrodniczego na przykładzie Warszawy. Prace i Studia Geograficzne. Tom 36. 2005.
Luniak M. (red.). Przyroda Bielan Warszawski. Muzeum i Instytut Zoologii PAN. 2010.
Millenium Ecosystem Assessment, Ecosystems and human well-being. Synthesis report. 2005.
Opracowanie ekofizjograficzne do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy. Urząd miasta stołecznego Warszawy. Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracowania Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju. Warszawa. 2006.
Park Skaryszewski w Warszawie. Przyroda i użytkowanie. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Warszawa. 2016.
Poradnik TEEB dla miast: usługi ekosystemów w gospodarce miejskiej, wydanie polskie: Fundacja Sendzimira. Kraków. 2011.
Szulczewska B., Kaliszuk E. Koncepcja systemu przyrodniczego miasta: geneza, ewolucja i znaczenie praktyczne. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. PAN. 2005.
Wojtatowicz J. (red.). Warszawska Przyroda. Obszary i obiekty chronione. Biuro Ochrony Środowiska. Urząd m.st. Warszawy. Warszawa. 2005.
Zimny H. Ekologia miasta. Agencja Reklamowo-wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk. Stare Babice. 2005.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: