Seminarium dyscypliny nauki socjologiczne: Socjologia stosowana 1600-SZD-SD-SOC
Punktem wyjścia rozważań nad założeniami Socjologii stosowanej jest analiza dorobku Adama Podgóreckiego jako prekursora uprawiania w Polsce stosowanych nauk społecznych i współzałożyciela interdyscyplinarnego ośrodka badań stosowanych na Uniwersytecie Warszawskim (lata 70. XX w., IPSiR UW). Zajęcia zorganizowane w formie czterech modułów prowadzić będą naukowcy z uniwersyteckich jednostek organizacyjnych, w których obecnie rozwijane są stosowane nauki społeczne: Są nimi: Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji (IPSiR i ISNS), Instytut Socjologii, Centrum Europejskie oraz Instytut Studiów Społecznych.
Moduł 1. Socjologia stosowana i socjologia zaangażowana.
- A. Podgóreckiego koncepcja socjotechniki jako nauki praktycznej;
- Dorobek A. Podgóreckiego i jego użyteczność dla współczesnych badań i analiz;
- M. Burawoy’a koncepcja socjologii publicznej oraz E. Wnuk-Lipińskiego koncepcja socjologii życia publicznego;
- Action research: założenia metodologiczne i praktyka badawcza;
- Laboratorium społeczne na uniwersytecie jako miejsce badań i podejście badawcze.
Moduł 2. Interwencje w życie zbiorowe i ich skutki – podejście krytyczne w ramach socjologii stosowanej.
- Cele i środki oraz strategie działania zbiorowego w ujęciu R. Mertona i A. Najama;
- Zorganizowane interwencje w życie zbiorowe społeczne i ich koszty społeczne;
- Skutki uboczne w ujęciu A. Hirshmana oraz efekt odwrócenia w ujęciu R. Boudona;
- Identyfikacja side-effects i skutków niezamierzonych jako ważna kompetencja ekspercka;
- Nowe podejście interwencyjne: koprodukcja zmiany; rola obywateli i podmiotów społeczeństwa obywatelskiego.
Moduł 3. Socjologia stosowana a zmiana systemowa i zmiana społeczna. Przykład polskiej transformacji.
- Socjologia zmiany społecznej w ujęciu P. Sztompki;
- Socjologiczna analiza reform systemowych;
- Dwa współczesne nurty przeprowadzania zmiany systemowej: (i) transformacja (przekształcenie) oraz (ii) tranzycja (przejście);
- Dorobek polskiej szkoły socjologii transformacji;
- W stronę socjologii rozumiejącej i analiz krytycznych zmian społecznych i systemowych.
Moduł 4: Socjologia w zastosowaniu, czyli socjolog jako ekspert.
- Socjolog w służbie publicznej, czyli działalność ekspercka na rzecz administracji publicznej;
- Socjolog w służbie społecznej, czyli działalność ekspercka na rzecz podmiotów społeczeństwa obywatelskiego;
- Socjolog jako free lancer oraz (współ)pracownik instytucji komercyjnych, czyli działalność ekspercka na rynku;
- Socjolog jako niezależny komentator życia publicznego;
- Granice aktywności publicznej w roli społecznej socjologa. Kodeks Etyki Socjologa (PTS).
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
- Poznanie założeń socjologii stosowanej i socjologii zaangażowanej jako dwóch paradygmatów uprawiania nauki praktycznej;
- Znajomość form i formatów aktywności eksperckiej, mieszczących się w roli zawodowej socjologa;
- Rozumienie aspektów etycznych, dylematów i granic profesjonalnego zaangażowania eksperta w sprawy publiczne.
- Znajomość dorobku polskiej szkoły socjologii transformacji.
Kryteria oceniania
Zasady zaliczania zajęć i przedmiotu (w tym zaliczania poprawkowego):
Każdy uczestnik seminarium przygotowuje pracę pisemną z zakresu socjologii stosowanej, którą broni w formie rozmowie z prowadzącym – koordynatorem przedmiotu; tematy prac (2 do wyboru) ustalane z uczestnikami zajęć na pierwszym spotkaniu
-metody weryfikacji efektów uczenia się: omówienie pracy pisemnej w formie indywidualnej rozmowy, dyskusje na spotkaniach seminaryjnych
-kryteria oceniania: seminarium
Literatura
Bauman, Z., Życie na przemiał, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
Beck, U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Scholar, Warszawa 2002.
Berger P., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, PWN, Warszawa 2010.
Boudon, R. Efekt odwrócenia, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
Burawoy M., O socjologię publiczną, w: A. Manterys, J. Mucha (red.), Nowe perspektywy teorii socjologicznej, Nomos, Kraków 2009.
Cerami A., Vanhuysse P.(red.), Post-Communist Welfare Pathways. Theorizing Social Policy Transformations in Central and Eastern Europe, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2008.
Crow, G., Social solidarities. Theories, Identities and Social Change, Open University Press, Buckingham 2002.
Czaputowicz J. (red.), Etyka w służbie publicznej, KSAP, Warszawa 2012.
Elster, J., Nuts and Bolts for the Social Sciences, Cambridge University Press, Cambridge 1992.
Gadowska K., Rymsza M., O socjologii transformacji do socjologii sfery publicznej. Nowe możliwości syntezy wiedzy o zmianie systemowej, „Studia Socjologiczne” 2017, nr 4.
Inglot, T., Welfare States w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1919-2004, Wydawnictwo WSP TWP w Warszawie, Warszawa 2010.
Janoski, T., Citizenship and Civil Society. A Framework of Rights and Obligations in Liberal, Traditional, and Social Democratic Regimes, Cambridge University Press, Cambridge 1998.
Kojder A., Sowa K.W., (red.), Los i wybór. Dziedzictwo i perspektywy społeczeństwa polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2003.
Kurczewski J. (red.), Demokracja po polsku, ISNS UW, Warszawa 1995.
Kwaśniewski J., Winczorek J. (red.), Idee naukowe Adama Podgóreckiego, IPSiR UW, Warszawa 2009.
Luhmann, N. Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, przeł.. G. Skąpska, PWN, Warszawa 1994.
Luhmann, N. Systemy społeczne, NOMOS, Warszawa 2007.
Lutyński, J., Nauka i polskie problemy: komentarz socjologa, PIW, Warszawa 1990.
Marshall T.H., Citizenship and social class and other essays, Cambridge University Press, Cambridge 1950.
Merton, R., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa 2002.
Najam, A., The Four C’s of third Sector-Government Relations: Cooperation, Confrontation, Complementary and Co-optation, „Nonprofit Management and Leadership” 2000,
vol. 10, nr 4.
Podgórecki A. – wybrane pozycje literaturowe.
Rymsza, M., Socjologiczne aspekty polityki społecznej w ujęciu V. George’a i P/.Wildinga,
w: A. Kwak (red.), Wybrane problemy pracy socjalnej, TEPIS, Warszawa 1996.
Rymsza, M., Instrumentalizacja prawa. Reformowanie sfery socjalnej w Polsce
w perspektywie socjologii legislacji, „Prace ISNS” nr 5, ISNS UW, Warszawa 2003.
Skrzypczak B., W kierunku społecznościowej pracy socjalnej. Edukacyjno-środowiskowe determinanty interwencji publicznej, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa 2014
Sliz A., Szczepański M.S., Polska transformacja w teoriach socjologicznych, Scholar, Warszawa 2008.
Staniszkis, J., W poszukiwaniu paradygmatu transformacji, ISP PAN, Warszawa 1994.
Sztompka, P., Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji, ISP PAN, Warszawa 2000.
Sztompka, P., Socjologia zmian społecznych, Znak, Kraków 2007.
Touraine, A., Po kryzysie, przeł. M. Frybes, Oficyna Naukowa Warszawa 2013.
Weber, M., Obiektywność poznania w naukach społecznych, w: Problemy socjologii wiedzy, PWN, Warszawa 1985.
Weber, M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, PWN, Warszawa 2002.
Wiliams S., Conflict of Interest. The Ethical Dilemma in Politics, Gower, Aldershot 1985.
Wnuk-Lipiński, E., Socjologia życia publicznego, Scholar, Warszawa 2008.
Wnuk-Lipiński, E., Rozpad połowiczny. Szkice z socjologii transformacji ustrojowej, ISP PAN, Warszawa 1991.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: