Historia społeczna kobiet w PRL 1500-TMITB-HSKWPRL
Zajęcia planowane są jako dyskusja wokół proponowanych źródeł różnego rodzaju w podziale na kategorie, takie jak:
1. Socjalizacja do ról męskich i kobiecych; problemy wychowania w rodzinie i w świecie publicznym; porządek płci i jego społeczne przyswajanie w PRL;
2. Problemy awansu społecznego kobiet; świat propagandowych wyobrażeń a realia pracy i życia codziennego w epoce stalinizmu; wykształcenie i zdobywanie kompetencji zawodowych; kulturowe problemy zmiany pozycji społecznej kobiet;
3. Praca zawodowa a życie rodzinne; zakres udziału kobiet w podziale pracy, motywacje i bariery na drogach zawodowych; problem godzenia ról społecznych pracownicy, żony i matki;
4. Kobieta a małżeństwo; powojenne prawo małżeńskie a dobór matrymonialny; dobór a migracje i zmiany sytuacji życiowej; oczekiwania wobec kandydatki na żonę i kandydata na męża; rutyna życia małżeńskiego a aspiracje kobiet;
5. Wizerunek kobiety; wzorce ciała i wyglądu w świecie publicznym i prywatnym; ikonografia prasowa a źródła prywatne (rodzinne); znaczenie mody i propagowanych wzorców;
6. Miasto i wieś; migracje i atrakcyjność kultury miejskiej; przemiany wzoru rolniczki;
7. Kultura duchowa i emocje; znaczenie religijności w wychowaniu i życiu społecznym kobiet; wpływ Kościoła katolickiego na przekonania, postawy i lęki kobiet;
8. Gospodarcza aktywność kobiet; zaradność i produktywność; znaczenie rodziny w działaniach ekonomicznych; zakres możliwej samodzielności kobiet w gospodarce PRL;
9. Gospodarka niedoboru a kobiety; ciężary codzienne i odświętna sprawczość;
10. Przemoc wobec kobiet w PRL; formy przemocy i zakres przeciwdziałania; kulturowe, gospodarcze i polityczne formy przemocy i dominacji.
Przedstawione kategorie mają charakter dyskusyjny i mogą być uzupełniane lub zastępowane wedle woli uczestniczek i uczestników zajęć. Pożądane jest przedstawanie własnych propozycji tematycznych. Do każdego tematu zaproponowane zostaną przez prowadzącego różne źródła, których wybór stanowi element dyskusji na poprzedzających zajęciach.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza (zna i rozumie)
WG_01 w stopniu umożliwiającym rewizję istniejących paradygmatów – światowy
dorobek, obejmujący podstawy teoretyczne oraz zagadnienia ogólne i wybrane
zagadnienia szczegółowe – właściwe dla dyscyplin humanistycznych
WG_03 metodologię badań naukowych w obrębie nauk humanistycznych
WK_01 fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji z perspektywy nauk
humanistycznych
Umiejętności (potrafi)
K_U01 komunikować się na tematy specjalistyczne w stopniu umożliwiającym
aktywne uczestnictwo
w międzynarodowym środowisku naukowym w obrębie nauk humanistycznych
UW_01 wykorzystywać wiedzę z różnych dyscyplin nauk humanistycznych do
twórczego identyfikowania, formułowania i innowacyjnego rozwiązywania złożonych
problemów lub wykonywania zadań o charakterze badawczym, a w szczególności
definiować cel i przedmiot badań naukowych w dziedzinie nauk humanistycznych,
właściwie rozwijać metody, techniki i narzędzia badawcze oraz twórczo je stosować;
formułować hipotezę badawczą oraz wnioskować na podstawie wyników badań
naukowych;
Kompetencje społeczne (jest gotów do)
KK_03 uznania priorytetu wiedzy w rozwiązaniu problemów badawczych,
poznawczych i praktycznych, w obrębie dyscyplin humanistycznych, z zachowaniem
szacunku dla standardów pracy i debaty naukowej
Kryteria oceniania
Zaliczenie zajęć odbywa się wedle kryterium aktywnej obecności. Opuścić można dwa zajęcia.
Literatura
Henryk Bednarski, Społeczna rola kobiet wiejskich. Studium socjologiczne wsi województwa bydgoskiego, toruńskiego i włocławskiego, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1976;
Małgorzata Fidelis, Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, przeł. Maria Jaszczurowska, Warszawa: WAB, 2015
Jakub Gałęziowski, Niedopowiedziane biografie. Polskie dzieci urodzone z powodu wojny, Warszawa: Krytyka Polityczna, 2022
Franciszek Jakubczak, Badania postaw wobec pracy kobiet w środowisku warszawskich metalowców, „Przegląd Socjologiczny” 1/1960, s. (124-129
Dariusz Jarosz, Polacy a stalinizm, Warszawa: IH PAN, 2000
Dariusz Jarosz, Polityka władz komunistycznych w Polsce w latach 1948-1956 a chłopi, Warszawa: DiG, 1998
Natalia Jarska, Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945-1960, Warszawa: IPN, 2015
Magdalena Jasińska, Proces społecznego wykolejenia młodocianych dziewcząt, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1967
Kobieta polska lat osiemdziesiątych, red. Andrzej Bujwid [Zbigniew Woźniak], Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1988
Jadwiga Komorowska, Świąteczne zwyczaje domowe w wielkim mieście. Studium na przykładzie Warszawy, Warszawa: PWN, 1984
Jan Lutyński, Badania nad młodymi małżeństwami, „Przegląd Socjologiczny” 1/1960, s. (105-116
Barbara Łobodzińska, Małżeństwo w mieście, Warszawa: PWN, 1970
Jan Malanowski, Robotnicy Warszawskiej Fabryki Motocykli, Wrocław: Ossolineum, 1962
Hanna Malewska, Kulturowe i psychospołeczne determinanty życia seksualnego, Warszawa: PWN, 1969
Danuta Markowska, Rodzina wiejska na Podlasiu, 1864-1964, Wrocław: Ossolineum, 1970
Małgorzata Mazurek, Socjalistyczny zakład pracy. Porównanie fabrycznej codzienności w PRL i NRD u progu lat sześćdziesiątych, Warszawa: Trio, 2005
Małgorzata Mazurek, Społeczeństwo kolejki. O doświadczeniach niedoboru, Warszawa: ECS, Trio, 2010
Wiesław Nikodem, Seksualność kobiet ze środowiska robotniczego. Wybrane zagadnienia, „Problemy Rodziny” 2/1980, s. 43-47
Kazimierz Pospiszyl, Psychologia kobiety, wyd. II uzupełnione, Warszawa: PWN, 1986
Ryszard Radziwiłowicz, O zainteresowaniach chłopięcych i dziewczęcych, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1/1961, s. (133-149
Wojciech Sadowski, Wiejskie zajęcia gospodarskie i domowe w gorzowskiem po 1945 roku, „Rocznik Lubuski” XXVI/1/2000, s. (53-69
Renata Siemieńska, Nowe życie w nowym mieście, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969
Magdalena Sokołowska, Kobieta pracująca. Socjomedyczna charakterystyka pracy kobiet, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1963
Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Piotr Perkowski, Malgorzata Fidelis, Barbara Klich-Kluczewska, Kobiety w Polsce 1945-1989. Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm, Kraków: Universitas, 2020
Jerzy Staszczak, Rodzina robotnicza jako środowisko wychowawcze, Wrocław: Instytut Kształcenia Nauczycieli, 1983
Struktura robotniczej załogi w jednej z fabryk warszawskich. Socjologiczne studium monograficzne, red. Jerzy Piotrowski, Warszawa: Centralny Instytut Ochrony Pracy, 1961
Helena Strzemińska, Praca zawodowa kobiet a ich budżet czasu, Warszawa: PWN, 1970
Magda Szcześniak, Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce, Warszawa: Krytyka Polityczna, 2023
Stefan Szuman, Problemy życiowe młodzieży dorastającej, Kraków: Wiedza, Zawód, Kultura, 1947
Hanna Świda-Ziemba, Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010
Hanna Świda-Ziemba, Urwany lot. Pokolenie inteligenckiej młodzieży powojennej w świetle listów i pamiętników z lat 1945-1948, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003
Władysława Tatara-Hoszowska, Problemy kształcenia dziewcząt w Polsce Ludowej, Warszawa: PZWS, 1970
Józef Towpik, Czy zmiana obyczajowości? Wybrane zagadnienia z seksuologii, Warszawa: PZWL, 1970
Barbara Tryfan, Pozycja społeczna kobiety wiejskiej. Studium badawcze na przykładzie rejonu płockiego, Warszawa: Książka i Wiedza, 1968
Renata Tulli, Jednoosobowe gospodarstwa domowe, Warszawa: IFiS PAN, 1978
Zbigniew Tyszka, Role wewnątrzrodzinne w świadomości małżeństw robotniczych, „Przegląd Psychologiczny” 19/1970, s. 65-80
Grazyna Ungeheuer, Przemiany standardu kulturowego. Z badań w środowisku wiejskim, Warszawa: PWN, 1974
Bogdan Wawrzyniak, Kobieta wiejska, Warszawa: LSW, 1980
Agnieszka Wochna, Szpital totalnie produkcyjny. Polski szpital położniczy na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2/2008, s. 211-228
Andrzej Zawistowski, Kombinat. Dzieje Zambrowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego – wielkiej inwestycji planu sześcioletniego, Warszawa-Białystok: IPN, 2009
Maria Ziemska, Wpływ kobiet starszego pokolenia na stosunki między rodzicami a dziećmi w rodzinach trzypokoleniowych, „Zdrowie Psychiczne” 2/1965, s. 66-75.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: