Metodologia badań językoznawczych – metody lingwistyczne w aspekcie ontologicznym i epistemologicznym 1500-SZD-MBJMLWAOIE
Program zajęć lokuje się w trzech wymiarach: ontologicznym, epistemologicznym i aplikacyjnym. Wymiar ontologiczny dotyczy samej istoty metody naukowej w tym: instrumentu myślenia, myślenia dyskursywnego, logiki (wywodu), wynikowości, relacyjności, analogii, tertium comparationis, indukcji, dedukcji. W tym względzie poruszane będą takie zagadnienia, jak własności leksemu, (specjalistyczna) funkcja leksemu, poznawcza i limitatywna funkcja leksemu, wiedza (maksymalnie uzasadniona), intuicja rozumowa, władze poznawcze, akt poznawczy, (antropologiczne) podstawy wnioskowania. Wymiar epistemologiczny dotyczy perspektyw poznawczych w ogóle, tj. perspektywy idiocentrycznej i policentrycznej, oraz w szczególe, tj. perspektyw poznawczych w badaniach lingwistycznych. W tym względzie po-ruszane będą zagadnienia wzorców poznawczych, formalnego (paradygmatycznego i syn-tagmatycznego) uzasadniania metod lingwistycznych, jakości i zakresu stosowania metod lingwistycznych, jakości i zakresu stosowania metod we wnioskowaniu opartym na modelach relatywistycznych i dogmatycznych. Wymiar aplikatywny dotyczy efektów, jakich badacz może oczekiwać wobec zastosowanej metody. W tym względzie poruszane będą kwestie zalet i limitów metod ilościowych, zalet i limitów metod korpusowych, zalet i limitów metod statystycznych, zalet i limitów takich metod jak wywiad, ankieta, introspekcja itp. Nakład pra-cy doktoranta: Łączna liczba punktów ECTS = 3; godziny kontaktowe w sali = 30h; samo-dzielna praca doktoranta poza salą; bieżące przygotowania doktoranta do zajęć (czytanie literatury przedmiotu itp.) = 30h; przygotowanie do egzaminu = 30h
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
• wiedza – P8S_WG.1 / P8S_WG.3 / P8S_WK.1 – podstawy metodologii, przegląd metod lingwistycznych, krytyczna ocena metod, aporie metodologiczne
• umiejętności – P8S_UW.1 / P8S_UK.4 – zdolność rozróżniania i analizowania metod na zaawansowanym poziomie naukowym; definiowanie przedmiotu, metody i celów pracy ba-dawczej; umiejętność prawidłowego wnioskowania; umiejętność odpowiedniego zastoso-wania metody/metod do zdefiniowanego celu badawczego
• kompetencje – P8S_KR.1 / P8S_KK.3 – pielęgnowanie cnót wynikających z tradycji uniwersytetu; świadomość wiedzy maksymalnie uzasadnionej w życiu akademickim i społecznym
Kryteria oceniania
• zapoznanie się z wymaganymi lekturami na dane zajęcia
• aktywny udział w dyskusjach
• krótkie exposé (5–10 min.) na temat wybranego zagadnienia
• max dwie nieusprawiedliwione nieobecności
• egzamin ustny
• egzamin poprawkowy po uprzednim przedłożeniu pracy pisemnej na temat zagadnienia poruszanego w ramach zajęć
Literatura
1. Albrecht, Jörn (1992): Wortschatz versus Terminologie: Einzelsprachliche Charakte-ristika in der Fachterminologie. W: Albrecht, Jörn/ Baum, Richard (red.): Fachsprache und Terminologie in Geschichte und Gegenwart (=Forum für Fachsprachen-Forschung 14). Tübingen: Narr, 59–77.
2. Angrosino, M., (2010): Badania etnograficzne i obserwacyjne, Warszawa
3. Barkhuizen, Gary (2015): Narrative Inquiry. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 169-185.
4. Burns, Anne (2015): Action Research. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 187–204.
5. Busse, Dietrich (2012): Frame-Semantik. Ein Kompendium. Berlin/ Boston: de Gruy-ter.
6. Busse, Dietrich (2008): Linguistische Epistemologie. Zur Konvergenz von kognitiver und kulturwissenschaftlicher Semantik am Beispiel von Begriffsgeschichte, Dis-kursanalyse und Frame-Semantik. W: Kämper, Heidrun/ Eichinger, Ludwig (red.): Sprache – Kognition – Kultur. Sprache zwischen mentaler Struktur und kultureller Prägung (=Jahrbuch 2007 des Instituts für Deutsche Sprache) Berlin/ New York: de Gruyter, 73–114.
7. Costa De, Peter (2015): Ethics and Applied Linguistic Research. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 245–257.
8. Gass, Susan (2015): Experimental Research. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 101-117.
9. Grobler, Adam (2008): Metodologia nauk. Kraków: Aureus / Znak, S. 23–33; 87–101; 209–222; 278–288.
10. Grucza, Franciszek (2017): Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka – jej przedmiot, lingwistyka stosowana. W: Dzieła zebrane T. 8. Wydanie jubileuszowe z okazji 80. rocznicy urodzin. Pod redakcją naukową Sambora Gruczy, Magdaleny Olpińskiej-Szkiełko, Moniki Płużyczki, Ilony Banasiak, Marcina Łączka. Warszawa: Wydawnic-two naukowe IKSI, 13–104.
11. Grucza Franciszek, (1991): Terminologia – jej przedmiot, status i znaczenie. W: Grucza, F. (red.): Teoretyczne podstawy terminologii. Wrocław, 11–43.
12. Grucza Franciszek (1993): Języki ludzkie właściwości językowe, językowa zdolność ludzi. W: Piontka J., Wiercińska A. (red.): Człowiek w perspektywie ujęć biokulturo-wych. Poznań, 151–174.
13. Grucza, Sambor (2011): Lingwistyka antropocentryczna a badania okulograficzne, Lingwistyka Stosowana/ Applied Linguistics/ Angewandte Linguistik 4, 149–162.
14. Grucza Sambor (2006): Idiolekt specjalistyczny – idiokultura specjalistyczna – inter-kulturowość specjalistyczna.W: Jerzy Lukszyn, Jan Lewandowski, Małgorzata Kor-nacka, Waldemar Woźniakowski (red.): Języki specjalistyczne. Teksty specjalistycz-ne w kontekstach międzykulturowych i tłumaczeniach. Tom 6, Warszawa, 30–49.
15. Grucza Sambor (2007): O konieczności tworzenia korpusów tekstów specjalisty-cznych. W: Grucza S. (red): W kręgu teorii i praktyki lingwistycznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa.
16. Haage, Bernhard Dietrich (1998): Anwendungsmöglichkeiten und bisherige Anwen-dung von philologisch-historischen Methoden bei der Erforschung der Fachsprachen der Artes. W: Hoffmann, Lothar / Kalverkämper, Hartwig / Wiegand, Herbert Ernst (red.): Fachsprachen – Ein internationales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewissenschaft. Bd. 2. Handbücher zur Sprach- und Kommunikati-onswissenschaft 14.2. Berlin, NY: de Gruyter, 269–277.
17. Hammerslay M., Atkinson P., (2002): Metody badań terenowych. Poznań.
18. Hoffmann, Lothar (1998): Anwendungsmöglichkeiten und bisherige Anwendung
von statistischen Methoden in der Fachsprachenforschung. W: Hoffmann, Lothar / Kalverkämper, Hartwig / Wiegand, Herbert Ernst (red.): Fachsprachen – Ein internati-onales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewissenschaft. Bd. 2. Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 14.2. Berlin, NY: de Gruyter, 241–249.
19. Hoffmann, Lothar (1998): Anwendungsmöglichkeiten und bisherige Anwendung
von statistischen Methoden in der Fachsprachenforschung. W: Hoffmann, Lothar / Kalverkämper, Hartwig / Wiegand, Herbert Ernst (red.): Fachsprachen – Ein internati-onales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewissenschaft. Bd. 2. Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 14.2. Berlin, NY: de Gruyter, 249–269.
20. Hughes, Rebecca (2015): Researching Speaking. W: Paltridge, Brian (red.): Re-search methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbu-ry, 283–298.
21. Kallmeyer, Werner/ Schwitalla, Johannes (2014): Ethnographische Dialoganalyse. W: Staffeldt, Sven/ Hagemann, Jörg (red.): Pragmatiktheorien : Analysen im Vergleich. Tübingen: Stauffenburg, 83–103.
22. Kilian, Jörg/ Niehr, Thomas / Schiewe, Jürgen (2016): Sprachkritik : Ansätze und Me-thoden der kritischen Sprachbetrachtung. Berlin, Boston: de Gruyter
23. Lukszyn, Jerzy/ Zmarzer, Wanda 2006. Teoretyczne podstawy terminologii. Warsza-wa: Katedra Języków Specjalistycznych.
24. Lukszyn, Jurij (1991): Lingwistyczne problemy badań terminologicznych. W: Grucza, Franciszek (red.): Teoretyczne podstawy terminologii (=Problemy Terminologii 1). Wrocław/ Warszawa/ Kraków: Ossolineum, 79–96.
25. Nagórka, P. Piotr/ Pawłowski, Grzegorz (2018): Lingwistyka a terminologia – konflikt czy symbioza? Kilka uwag w sprawie nowych perspektyw poznawczych dotyczących metodologii obu dyscyplin. W: Aleksandrzak, M. (red.): Języki specjalistyczne w lin-gwistyce stosowanej: między teorią i praktyką. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. (=Język – Kultura – Komunikacja 23), 11–32.
26. Oeser, Erhard/ Picht, Heribert (1999): Terminologische Wissenstechnik. W: Hoff-mann, Lothar/ Kalverkämper, Hartwig/ Wiegand, Herbert Ernst (red.): Fachsprachen — Ein Internationales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewis-senschaft (=Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft). Berlin/ New York: de Gruyter, 2229–2237.
27. Oeser, Erhard/ Picht, Heribert (1998): Terminologieforschung in Europa: ein histori-scher Überblick. W: Hoffmann, Lothar / Kalverkämper, Hartwig / Wiegand, Herbert Ernst (red.): Fachsprachen – Ein internationales Handbuch zur Fachsprachenfor-schung und Terminologiewissenschaft (=Handbücher zur Sprach- und Kommunikati-onswissenschaft). Berlin, New York: de Gruyter, 341–347.
28. Paltridge, Brian (red.) (2015): Research methods in applied linguistics. A practical re-source. London et. al.: Bloomsbury.
29. Paltridge, Brian / Phakiti, Aek (2015): Developing a Research Project. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 259–278.
30. Paltridge, Brian / Wang, Wei (2015): Discourse Analysis. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Blooms-bury, 205–223.
31. Phakiti, Aek / Paltridge, Brian (2015): Approaches and Methods in Applied Linguistics Research. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A prac-tical resource. London et. al.: Bloomsbury, 5–25.
32. Picht, Heribert (1995): Wissensordnung und Wissensrepräsentation in der Terminolo-gie. W: Kromann, Hans-Peter/ Kjær, Anne Lise (red.): Von der Allgegenwart der Lexi-kologie. Kontrastive Lexikologie als Vorstufe zur zweisprachigen Lexikographie. Ak-ten des internationalen Werkstattgesprächs zur kontrastiven Lexikologie 29.-31. Ok-tober 1994 in Kopenhagen (=Lexicographica Series Maior 66). Tübingen: Niemeyer, 58–66.
33. Pawłowski, Grzegorz (2021): Metafizyka poznania lingwistycznego (=Forum Seman-tyczne 1). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
34. Pawłowski, Grzegorz (2019): Realne podstawy komunikacji. Applied Linguistics Pa-pers 26/1, 15–28.
35. Pawłowski, Grzegorz (2018): Metafizyka myślenia – syntetycznie o kwestii ‚myślenie’ czy ‚myślenie specjalistyczne’? Applied Linguistics Papers 25/1, 51–59.
36. Pawłowski, Grzegorz (2017): Fachlexeme in Konstruktion. Linguistischer Beitrag zur Erkenntnisarbeit (=Warschauer Studien zur Germanistik und zur Angewandten Lingu-istik 27). Frankfurt am Main: Peter Lang.
37. Pawłowski, Grzegorz (2017): Rozważania Metanaukowe. W: Dzieła zebrane T. 1. O nauce prof. Franciszka Gruczy. Wydanie jubileuszowe z okazji 80. rocznicy uro-dzin. Pod redakcją naukową Sambora Gruczy, Magdaleny Olpińskiej-Szkiełko, Moni-ki Płużyczki, Ilony Banasiak, Marcina Łączka. Warszawa: Wydawnictwo naukowe IKSI, 137–160.
38. Pawłowski, Grzegorz (2015): Ein Pädoyer für die epistemologische Semantik. Einige Überlegungen zur Konzeption, zu den Aufgaben und zur Analyse der Fachtext-Äußerungen aus dem Bereich ‚altgriechische Musik’. Ιn: Glottodidactica, 2/2015, 74–99.
39. Pawłowski, Grzegorz (2015): Kognitiv und/oder epistemisch? Auf dem Weg zur epis-temologischen Semantik. Glottodidactica, 1/2015, 55–81
40. Pawłowski, Grzegorz (2012): Zum Gegenstand der linguistischen Seman-tik. W: Mensch-Sprachen-Kulturen. Beiträge und Materialien der internationalen wis-senschaftlichen Jahrestagung des Verbandes Polnischer Germanisten, 25.-27 Mai 2012, Warszawa, herausgegeben von Grzegorz Pawłowski, Magdalena Olpińska-Szkiełko und Silvia Bonacchi, Warszawa, 2012, 249–263
41. Pawłowski, Grzegorz (2016): Axiologische Wissensformanten bei der Erkenntnis- und Übersetzungsarbeit. Empirische Belege zur Wertungsfähigkeit und -arbeit bei der Konstitution der ‚byzantinischen‘ Fachneologismen. W: P. Bąk/ B. Rolek (red.): Vom Wort zum Gebrauch. Wortbedeutung und ihre Eingebundenheit in Diskurse. Frankfurt am Main: Peter Lang, 65–87.
42. Roelcke, Thorsten (2013): Zur Verwendung von Definitionsarten im Rahmen der Kon-stituierung terminologischer Systeme in fachlichen Texten. Lingwistyka Stosowana 7, 97–114.
43. Rudolf, Michał (2004): Metody automatycznej analizy korpusu tekstów polskich, War-szawa: Uniwersytet Warszawski – Wydział Polonistyki.
44. Schaeder, Burkhard (1998): Anwendungsmöglichkeiten und bisherige Anwendung von empirischen Erhebungsmethoden in der Fachsprachenforschung. W: Hoffmann, Lothar / Kalverkämper, Hartwig / Wiegand, Herbert Ernst (red.): Fachsprachen – Ein internationales Handbuch zur Fachsprachenforschung und Terminologiewissenschaft. Bd. 2. Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswis-senschaft 14.2. Berlin, NY: de Gruyter, 230–240.
45. Schwitzgebel, Eric (2012): Introspection, What? W: Smithies, Declan/ Stoljar, Daniel (red.): Introspection and Consciousness. Oxford/ New Yorck et. al.: Oxford Univ. Press, 29–47.
46. Sosa, Ernest (2012): The Epistemology of Introspection. W: Smithies, Declan/ Stoljar, Daniel (red.): Introspection and Consciousness. Oxford/ New Yorck et. al.: Oxford Univ. Press, 169–182.
47. Smithies, Declan (2012): A Simple Theory of Introspection. W: Smithies, Declan/ Stoljar, Daniel (red.): Introspection and Consciousness. Oxford/ New Yorck et. al.: Oxford Univ. Press, 159–293.
48. Starfield, Sue (2015): Ethnographic Research. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 137-152.
49. Stolz, Thomas / Kolbe, Katja (red.) (2003): Methodologie in der Linguistik. Frankfurt am Main: Peter lang.
50. Szczurek, Krzysztof (2008): Ekwiwalencja w przekładzie unijnej terminologii prawnej. Studia Germanica Gedanensia 17, 295–308.
51. Talmy, Steven (2015): Critical Research in Applied Linguistics. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 153–168.
52. Woodrow, Lindy (2015): Researching Motivation. W: Paltridge, Brian (red.): Research methods in applied linguistics. A practical resource. London et. al.: Bloomsbury, 402–420.
53. Zimmermann, Aaron (2012): Introspection, Explanation, and Perceptual Experience: Resisting Metaphysical Disjunctivism. W: Smithies, Declan/ Stoljar, Daniel (red.): In-trospection and Consciousness. Oxford/ New Yorck et. al.: Oxford Univ. Press, 353–380.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: