Psychoanaliza po drugiej wojnie światowej w ujęciu kulturoznawcznym 1500-SDN-SP-NOKIR-PP
Głównym celem zajęć jest zapoznanie studentów z głównymi nurtami rozwoju psychoanalizy po drugiej wojnie światowej. Będziemy czytać teksty powstałe po obu stronach Oceanu Atlantyckiego, w tym teksty źródłowe oraz kultuorznawcze analizy powojennej zachodniej historii intelektualnej. Większość tekstów pochodzi z amerykańskiego kręgu kulturowego, bo tam wyemigrowała większość europejskich psychoanalityków, jednak zwrócimy również uwagę na badaczki takie jak Anna Freud, Melanie Klein oraz autorów z kręgu brytyjskiej szkoły relacji z obiektem. Omawiane zagadnienia będziemy odnosić do kategorii takich jak tożsamość narodowa i etniczna, gender, rasa oraz powojenny rozkład sił politycznych.
Zajęcia rozpoczeniemy od spojrzenia na rozwój psychoanalizy w kontekście drugiej wojny światowej oraz związanej z nią masowej emigracji żydowskich psychoanalityków z Europy do Stanów Zjednoczonych. Zastanowimy się nad znaczeniem tej emigracji oraz szczególnym charakterem kultury amerykańskiej lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku (optymizm i triumfalizm wraz z towarzyszącym im zimnowojennym lękiem) jako czynników, które miały decydujący wpływ na teorię i praktykę praktykę rozwijaną po drugiej stronie oceanu. W szczególności zwrócimy uwagę na znaczenie traumy przeżytej przez samych psychoanalityków-emigrantów oraz nieobecność wątków związanych z tym przeżyciem w teoriach i praktykach terapeutycznych rozwijanych przez nich w Stanach Zjednoczonych.
Zobaczymy, że najpopularniejsze teorie psychoanalityczne tworzone w latach powojennych w Stanach Zjednoczonych odwzwierciedlały amerykański optymizm i kładły nacisk na psychologiczne mechanizmy kontroli, decyzyjność i sprawczość. W tym samym czasie studia dotyczące emocjonalnych skutków Zagłady prowadzone były przez zaledwie garstkę badaczy i nie przedostawały się do mainstreamu.
Powszechny odwrót od zgłębiania bolesnych treści psychicznych w stronę emancypacji zgodnej z ideologią American dream, został dodatkowo sproblematyzowana w latach sześćdziesiątych przez ruchy kontrkulturowe, Nową Lewicę, feminizm oraz ruchy wyzwolenia mniejszości etnicznych i seksualnych. Wszystkie te czynniki sprawiły, że psychoanaliza amerykańska w znaczący sposób oddaliła się od hermeneutycznego i społecznego charakteru swojej freudowskiej poprzedniczki.
Równolegle spojrzymy na sytuację psychoanalizy w Europie, zarówno w wydaniu kontynentalnym (Lacan, Kristeva), jak i brytyjskim (Klein, Anna Freud, Winnicott). Zastanowimy się na różnicami i komplementarnością tych propozycji, a także ich relewancji dla badań humanistycznych, w tym kulturoznawczych.
Dopuszczalna liczba nieobecności: 2.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza (zna i rozumie)
WG_01 w stopniu umożliwiającym rewizję istniejących paradygmatów – światowy
dorobek, obejmujący podstawy teoretyczne oraz zagadnienia ogólne i wybrane
zagadnienia szczegółowe – właściwe dla dyscyplin humanistycznych
WG_02 główne tendencje rozwojowe dyscyplin humanistycznych, w których odbywa
się kształcenie
WK_01 fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji z perspektywy nauk
humanistycznych
Kryteria oceniania
Aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz znajomość wymaganych lektur i materiałów wizualnych.
Ocena ciągła na podstawie wyżej wymienionych elementów.
Literatura
Bergmann, Martin (red.). The Hartmann Era. Other Press, 2000.
Black, Margaret J. i Stephen A. Mitchell. Freud i inni: Historia współczesnej myśli psychoanalitycznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
Burnham, John (red.), After Freud Left: A Century of Psychoanalysis in America. Chicago: University of Chicago Press, 2012.
Frosh, Stephen. Hate and the “Jewish Science”: Anti-Semitism, Nazism and Psychoanalysis. Palgrave, 2005.
Hale, Nathan G. Jr., Freud and the Americans: The Beginnings of Psychoanalysis in the United States, 1878-1917. New York: Oxford University Press, 1971.
Hale, Nathan G. Jr. The Rise and Crisis of Psychoanalysis in the United States: Freud and the Americans, 1917-1985. New York: Oxford University Press, 1995.
Harris, Adrienne (red.). The Émigré Analysts and American Psychoanalysis History and Contemporary Relevance. Routledge, 2023.
Herzog, Dagmar. Cold War Freud: Psychoanalysis in an Age of Catastrophes. Cambridge University Press, 2016.
Jacoby, Russell. The Repression of Psychoanalysis: Otto Fenichel and the Political Freudians. University of Chicago Press, 1983.
Kestenberg, Judith. Child Survivors of the Holocaust. New York: Guilford Publications, 1988.
Kobylińska-Dehe, Ewa (red.). Psychoanaliza w cieniu wojny i Zagłady. Kraków: Universitas, 2020.
Kuriloff, Emily. Contemporary Psychoanalysis and the Legacy of the Third Reich. Routledge, 2013.
Lunbeck, Elizabeth. Heinz Kohut’s Americanization of Freud. W Burnham (red.), 209-232.
Makari, George. Mitteleuropa on the Hudson: On the Struggle for American Psychoanalysis after the Anschluß. W Burnham (red.), 111-124.
Makari, George. Revolution in Mind: The Creation of Psychoanalysis. Gerald Duckworth & Company, 2008.
Thompson, Nellie L. Émigré Analysts and the Transformation of Psychoanalysis in America. W Harris (red.), 9-25.
Wallerstein, Robert S. Lay Analysis: Life Inside the Controversy. Routledge, 2013.
Wallerstein, Robert S. The Growth and Transformation of American Ego Psychology. Journal of the American Psychoanalytic Association 50(1): 2002. 135–168. https://doi.org/10.1177/00030651020500011401.
Zaretsky, Eli. Political Freud: A History. New York: Columbia University Press, 2015.
Zaretsky, Eli. Secrets of the Soul: A Social and Cultural History of Psychoanalysis. New York: Vintage Press, 2005.
Uwagi
|
W cyklu 2025L:
Język wykładowy Angielski lub polski z wymogiem czytania w języku angielskim, w zależności od preferencji grupy. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: