Synantropizacja szaty roślinnej 1400-236SSR
1. Co to jest synantropizacja? (Definicje pojęcia synantropizacji w różnych dziedzinach biologicznych)
2. Przyczyny synantropizacji szaty roślinnej (Bezpośrednia i pośrednia działalność człowieka: odlesianie [niszczenie siedlisk], rolnictwo i hodowla [nadmierny wypas - pustynnienie, melioracja - niszczenie siedlisk, stepowienie], rośliny ozdobne i użytkowe [intencjonalne wprowadzanie obcych gatunków], transport i komunikacja [zawlekanie obcych gatunków], urbanizacja, przemysł - zanieczyszczenie środowiska [eutrofizacja i acydyfikacja jezior, eutrofizacja siedlisk leśnych, pustynie porostowe, tworzenie nowych siedlisk], globalne ocieplenie [zmiany potencjalnych zasięgów])
3. Terminologia pojęć związanych z synantropizacją (Definicje podstawowych pojęć: antropofit, antropogeniczny, antropopresja, degeneracja, hemerobia, inwazje biologiczne, kenofit, neobiont)
4. Antropopresja, jej formy i miary. Koncepcja hemerobii (Formy antropopresji: zoogeniczne, zoo-antropogeniczne i hiperantropogeniczne. Hemerobia jako miara odkształcenia roślinności)
5. Synantropizacja na różnych poziomach organizacji biosfery (Krajobraz roślinny - zmiana formacji, fitocenoza - zanikanie starych i powstawanie nowych kombinacji gatunków, flora - kurczenie się zasięgów i wymieranie gatunków rodzimych, przybywanie i rozprzestrzenianie się gatunków obcych, populacja - zmiany genetyczne, gatunek - zmiany autekologii, oderwanie gatunku od pierwotnych siedlisk)
6. Degeneracja zbiorowisk roślinnych (Fazy i formy degeneracji; Faliński, Olaczek)
7. Flora synantropijna (Klasyfikacje roślin synantropijnych, wskaźniki synantropizacji flory)
8. Roślinność synantropijna (Zbiorowiska antropogeniczne i ich podział, zbiorowiska ksenospontaniczne)
9. Apofity i apofityzm (Gatunki rodzime na siedliskach przekształconych przez człowieka, teoria, przykłady)
10. Neofity i neofityzm (Gatunki obce w naturalnych zbiorowiskach roślinnych, teoria - Faliński, Sukopp, Kowarik, przykłady)
11. Inwazje biologiczne - przykłady (Impatiens parviflora w Europie i Puszczy Białowieskiej; pogoń roślinożercy i patogena za niecierpkiem drobnokwiatowym, Lantana camara w strefie tropikalnej, Caulerpa, holenderska choroba wiązów)
12. Teoria inwazji (Reguła dziesiątek, czynniki klimatyczne, uwolnienie od wrogów, wzmożona konkurencyjność, podatność zbiorowisk roślinnych na inwazje, cechy gatunków inwazyjnych, gatunki pokrewne)
13. Skutki inwazji (Wypieranie gatunków rodzimych, zmiany warunków siedliskowych, hybrydyzacja, "invasion meltdown", skutki ekonomiczne)
14. Ograniczanie skutków synantropizacji szaty roślinnej (zakaz wprowadzania, czarne listy, ochrona czynna: eradykacja, zwalczanie chemiczne, zwalczanie biologiczne)
15. Synantropizacja a różnorodność biologiczna (Kurczenie się zasięgów. Wielkie wymieranie: przyczyny, tempo. Czerwone listy i czerwone księgi)
Rodzaj przedmiotu
Literatura
Barnier M. 1995. Atlas wielkich zagrożeń. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa. 126 pp.
Choquenot D. & Bowman D.M.J.S. 1998. Marsupial Megafauna, Aborigines and the Overkill Hypothesis: Application of Predator-Prey Models to the Question of Pleistocene Extinction in Australia. Global Ecology and Biogeography Letters 7,3: 167-180.
Crowe P.R. 1987. Problemy klimatologii ogólnej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 600 pp. (rozdział "Zmiany klimatu")
Drągowski A., Faliński J.B., Lenart W. & Macioszczyk A. 1995. Antropogeniczne przemiany środowiska. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. 96 pp.
Elton C.S. 1967. Ekologia inwazji zwierząt i roślin. PWRiL, Warszawa, 189 pp.
Faliński J.B. 1966. Próba określenia zniekształceń fitocenozy. System faz degeneracyjnych zbiorowisk roślinnych. Dyskusje fitosocjologiczne (3). Ekologia Polska seria B 12: 31-42.
Faliński J.B., 1968. Stadia neofityzmu i stosunek neofitów do innych komponentów zbiorowiska. - Materiały Zakładu Fitosocjologii Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa-Białowieża 25: 15-29.
Faliński J.B., 1968. Stan i prognoza neofityzmu w szacie roślinnej Puszczy Białowieskiej. - Materiały Zakładu Fitosocjologii Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa-Białowieża 25: 175-216.
Faliński J.B. 1969. Neofity i neofityzm. Dyskusje fitosocjologiczne (5). Ekol. Pol. Ser. B, 15(4): 337-354.
Faliński J.B., 1972. Synantropizacja szaty roślinnej - próba określenia istoty procesu i głównych kierunków badań. Phytocoenosis 1,3: 157-170.
Faliński J.B. 2004. Inwazje w świecie roślin: mechanizmy, zagrożenia, projekt badań. Phytocoenosis (N.S.) 16 Seminarium Geobotanicum 10: 1-31.
Jackowiak B. 1998. The hemeroby concept in the evaluation of human influence on the urban flora of Vienna. Phytocoenosis (N.S.) 10, Suppl. Cartogr. Geobot. 9: 79-96.
Kornaś J. 1968. Geograficzno-historyczna klasyfikacja roślin synantropijnych. Materiały Zakładu Fitosocjologii Stosowanej UW 25: 33-41.
Kornaś J. 1977. Analiza flor synantropijnych. Wiad. Bot. 21: 85-91.
Krawiecowa A., Rostański K. 1972. Projekt usprawnienia klasyfikacji roślin synantropijnych. Phytocoenosis 1(3): 217-222
Kowarik I. 2003. Biologische Invasionen: Neophyten und Neozoen in Mitteleuropa. Ulmer, Stuttgart. 380 pp.
Mannion A.M. 2001. Zmiany środowiska Ziemi: historia środowiska przyrodniczego i kulturowego. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa. 450 pp.
Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 537 pp.
Mirek Z. 1981. Problemy klasyfikacji roślin synantropijnych. Wiad. Bot. 25(1): 45-54.
Olaczek R. 1974. Kierunki degeneracji fitocenoz leśnych i metody ich badania. Phytocoenosis 3,3-4: 179-190.
Myczkowski S. 1976. Człowiek przyroda cywilizacja. PWN, Warszawa. 384 pp.
Nowy Atlas Świata 1996. GeoCenter, Warszawa. 376 pp.
Olaczek R. 1974. Etapy pinetyzacji grądu. Phytocoenosis 3,3-4: 201-213.
Sudnik-Wójcikowska B. & Koźniewska B. 1988. Słownik z zakresu synantropizacji szaty roślinnej. Wydawnictwa UW, Warszawa. 93 pp.
Sudnik-Wójcikowska B., 1991. Synanthropization indices of urban floras - an attempt at definition and assessment. Acta Soc. Bot. Pol. 60.1-2: 163-185.
Sudnik-Wójcikowska B., 1992. Studies on indices of flora synanthropization. Flora 187: 37-50.
Sukopp H. 2006. Apophytes in the flora of Central Europe. Polish Botanical Studies 22: 473-485.
Tokarska-Guzik B. 2005. The Establishment and Spread of Alien Plant Species (Kenophytes) in the Flora of Poland. Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. 192 pp.
Zając A. 1979. Pochodzenie archeofitów występujących w Polsce. Uniwersytet Jagielloński, Rozprawy Habilitacyjne 29: 1-213.
Weber E. 2004. Invasive plant species of the world. CABI Publishing, Wallingford, Oxford. 548 pp.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: