Kryształy w procesach geologicznych 1300-WKPG3L1
Ogólna charakterystyka kryształów i procesów krystalizacji. Morfologia i budowa wewnętrzna kryształów, kryształy idealne i realne. Budowa blokowa kryształów, subkryształy i krystality. Nanokryształy i megakryształy. Zarodkowanie kryształów w środowiskach naturalnych, diagramy CSD. Wzrost kryształów pojedynczych. Strefy i sektory wzrostu, akcesoria wzrostu. Strefy wzrostu jako zapis historii krystalizacji. Morfologia kryształów jako wskaźnik warunków środowiska. Ewolucja morfologii kryształów w czasie wzrostu. Koncepcja typomorfizmu minerałów. Asymetryczny rozwój kryształów i jego przyczyny. "Geotropizm" kryształów. Kryształy rosnące w potokach roztworów mineralizujących. Kryształy skręcone i zakrzywione, kryształy szkieletowe, dendryty, kryształy włókniste - przykłady z środowisk naturalnych. Wzrost kryształów w wolnej przestrzeni i w otoczeniu obcych ciał; wzrost przechwytujący, wypierający i zastępujący. Siła krystalizacji. Wzrost agregatów kryształów. Druzy krystaliczne i szczotki kryształów. Powierzchnie indukcyjne (kompromisowe), wzrost konkurencyjny. Rozszczepianie rosnących kryształów. Sferolity i ich grupowe narastanie na podłożu. Agregaty minerałów włóknistych. Żyły ataksjalne, syntaksjalne i antytaksjalne. Prawidłowe zrosty kryształów. Zbliźniaczenia wzrostowe, transformacyjne i poślizgowe (mechaniczne). Zrosty epitaksjalne. Deformacje, destrukcja i przeobrażenia naturalnych kryształów. Rozpuszczanie kryształów, figury wytrawień, kryształy negatywowe, pseudomorfozy. Rekrystalizacja (przekrystalizowanie). Neomorfizm. Kryształy w wybranych środowiskach krystalizacji: Narastanie ooidów we wzburzonej wodzie. Teoria "kuli śnieżnej". Wzrost kryształów kalcytu i aragonitu w utworach jaskiniowych, trawertynach, oraz wprost na dnie morskim. Wytrącanie i wzrost kryształów w solankach basenów ewaporacyjnych. Kryształy jako cementy w skałach osadowych. Wzrost syntaksjalny. Kryształy lodu w przyrodzie: śnieg, firn i lód lodowcowy. Płynięcie lodu lodowcowego. Kryształy halitu w procesach halokinezy i diapiryzmu solnego. Lodowce solne. Kryształy w deformacjach tektonicznych i procesach metamorfizmu. Elementy petrotektoniki. Krystalizacja pre-, syn- i postkinematyczna. Wzrost kryształów w procesach magmowych. Przerosty pismowe w pegmatytach. Kryształy w organizmach żywych. Biomineralizacja. Kryształy a chiralne związki organiczne. Rola kryształów w powstaniu życia na Ziemi.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wykład uczy rozumienia procesów wzrostu i przeobrażeń kryształów naturalnych (minerałów), oraz rozpoznawania (interpretacji) zapisu tych procesów w widocznych makroskopowo cechach morfologicznych i budowie wewnętrznej kryształów i ich agregatów. Wykład uczy rozumienia polskiej i anglojęzycznej terminologii naukowej.
Kryteria oceniania
Test zaliczeniowy lub kolokwium ustne sprawdzający stopień opanowania wiedzy przekazanej na wykładzie.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Baeuerlein, E., (ed.), 2007. Handbook of biomineralization. Biological aspects and structure formation, p. 1-440. Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, Weinheim.
Blenkinsop, T., 2002. Deformation microstructures and mechanisms in minerals and rocks, p. 1-131. Kluwer Academic Publishers, New York.
Bolewski, A., Kubisz, J., Manecki, A., Żabiński, W., 1990. Mineralogia ogólna, s. 1-569 (wydanie 3, zmienione). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Buckley, H. E., 1951. Crystal growth, p. 1-571. John Wiley & Sons Inc., New York and Chapman & Hall Ltd., London.
Bunn, C., 1964. Kryształy, ich rola w przyrodzie i nauce. Biblioteka Problemów, t. 147, s. 1-407. PWN, Warszawa (tłumaczenie wydania angielskiego: Crystals: their role in nature and science, Academic Press, New York, London, 1964).
Czernow, A.A., Giwargizow, Je.I., Bagdasarow, Ch.S., Kuzniecow, W.A., Diem'janiec, Ł. N., Łobaczew, A.N., 1980. Obrazowanije kristałłow.
Sowriemiennaja Kristałłografija, t. 3, s. 1-408 (po rosyjsku). Nauka, Moskwa (tłumaczenie angielskie: Modern crystallography, v. 3. Crystal growth, Springer-Verlag, Berlin 1984).
De Meer, S., Drury, M.R., De Bresser, J.H.P., Pennock, G.M., (eds.), 2002. Deformation mechanisms, rheology and tectonics: current status and future perspectives. Geological Society, London, Special Publications, v. 200, 1-416.
Dereń, J., Haber, J., Pampuch, R., 1975. Chemia ciała stałego, s. 1-676. PWN, Warszawa.
Dobrowolski, A.B., 1920. Historia naturalna lodu, s. 1-940. Wydawnictwo Kasy Pomocy dla Osób Pracujących na Polu Naukowem Imienia D-ra J. Mianowskiego, Warszawa.
Ducruix, A., Giegé, R., (eds.), 1999. Crystallization of nucleic acids and proteins. A practical approach, p. 1-435 (2nd edition). Oxford University Press, Oxford, New York.
Fraś, E., 1992. Krystalizacja metali i stopów, s. 1-316. PWN, Warszawa.
Goldschmidt, V., 1913-1923. Atlas der Krystallformen, Bd. I-IX. Carl Winters Universitätsbuchhandlung, Heidelberg.
Grigoriew, D.P., 1961. Ontogienija minierałow, s. 1-284 (po rosyjsku). Izdatielstwo Lwowskowo Uniwiersitieta, Lwów (tłumaczenie angielskie: Ontogeny of minerals, Israel Program for Scientific Translations, Jerozolima, 1965).
Grigoriew, D.P., Żabin, A.G., 1975. Ontogienija minierałow. Indiwidua, s. 1-339 (po rosyjsku). Nauka; Moskwa.
Hull, D., 1982. Dyslokacje, s. 1-282. PWN, Warszawa (tłumacznie wydania angielskiego: Introduction to dislocations, 2nd edition, Pergamon Press, 1975).
Hull, D., Bacon, D.J., 2001. Introduction to dislocations, p. 1-242 (4th edition). Butterworth-Heinemann, Oxford.
Kelly, A., Groves, G.W., 1980. Krystalografia i defekty kryształów, s. 1-415. PWN, Warszawa (tłumaczenie wydania angielskiego: Crystallography and crystal defects, London Group Ltd., London 1970).
Krasnowa, N.I., Pietrow, T.G., 1995. Gieniezis minieralnych indiwidow i agriegatow, s. 1-228 (po rosyjsku). Newskij Kur'ier, Sankt-Petersburg.
Leubner, I.H., 2010. Precision crystallization: theory and practice of controlling crystal size, p. 1-206. CRC Press, Taylor & Francis Group, Boca Raton, London, New York.
Liemmliejn, G.G., 1973. Morfołogija i gieniezis kristałłow, s. 1-328 (po rosyjsku). Nauka, Moskwa.
Maliejew, M.N., 1971. Swojstwa i gieniezis prirodnych nitiewidnych kristałłow i ich agriegatow, s. 1-200 (po rosyjsku). Nauka, Moskwa.
Markov, I.V., 1995. Crystal growth for beginners. Fundamentals of nucleation, crystal growth and epitaxy, p. 1-422. World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., Singapore, New Jersey, London, Hong Kong.
Mullin, J.W., 2001. Crystallization, p. 1-600 (4th edition). Butterworth-Heinemann, Oxford.
Myerson, A.S., (ed.), 2001. Handbook of industrial crystallization, p. 1-313 (2nd edition). Butterworth-Heinmann, Boston.
Naka, K., (ed.), 2007. Biomineralization I, p. 1-199. Springer, Berlin, Heidelberg, New York
Pawlyszyn, W.I., Dowhyj, S.O., 2008. Minerałohija. Pidrucznyk. Wstup do minerałohii. Kristałlochimija, morfołohija i anatomija minieraliw. Mikrominierałohija i nanominierałohija, s. 1-536 (po ukraińsku). KNT, Kijów.
Passchier, C.W., Trouw, R.A.J., 2005. Microtectonics, p. 1-366 (2nd enlarged edition). Springer, Berin, Heidelberg, New York.
Peryt, T.M., (ed.), 1983. Coated grains, p. 1-655. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, New York, Tokyo.
Popow, W.A., 1984. Prakticzieskaja kristałłomorfologija minierałow, s. 1-201 (po rosyjsku). Akadiemja Nauk SSSR, Uralskij Naucznyj Centr, Swierdłowsk.
Sangwal, K., 1987. Etching of crystals: theory, experiment, and application, p. 1-497. Elsevier Science Publishers, Amsterdam, Oxford, New York, Tokio.
Sangwal, K., (red.), 1990. Wzrost kryształów, s. 1-567. Wydawnictwo WSP w Częstochowie.
Sangwal, K., 2007. Additives and crystallization processes: from fundamentals to applications, p. 1-451. John Wiley & Sons Ltd., Chichester.
Schneer, C.J., (ed.), 1977. Crystal form and structure. Benchmark Papers in Geology, v. 34, p. 1-369. Dowden, Hutchinson & Ross Inc.; Stroudsburg, Pennsylvania.
Saratowkin, D.D., 1953. Diendritnaja kristallizacja, s. 1-96 (po rosyjsku). Gosudarstwiennoje Nauczno-Tiechniczieskoje Izdatielstwo po Cziernoj i Cwietłoj Mietałłurgii, Moskwa (tłumaczenie angielskie: Dendritic crystallization, Consultants Bureau Inc., New York 1959).
Sunagawa, I., (ed.), 1987. Morphology of crystals, Part A, p. 1-365, part B, p. 1-743. Terra Scientific Publishing Company; Tokyo & D. Reidel Publishing Company; Dordrecht.
Sunagawa, I., 2005. Crystals: growth, morphology, and perfection, p. 1-295. Cambridge University Press, Cambridge, New York.
Sylwestrzak, H., 1989. Od krzemienia do piezokwarcu, s. 1-372. PWN, Warszawa.
Tarján, I., Mátrai, M., (eds.), 1972. Laboratory manual on crystal growth, p. 1-250. Akadémiai Kiadó, Budapeszt.
Tschermak, G., Becke, F., 1923. Podręcznik mineralogji, s. 1-840. (tłumaczył z niemieckiego i uzupełnił J. Mrozewicz, T.J. Wojno). Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki, Warszawa 1931.
Verma, A.R., 1953. Crystal growth and dislocations, p. 1-182. Butterworths Scientific Publications, London.
Wang, P.K., 2002. Ice microdynamics, p. 1-273. Academic Press, Amsterdam.
Worob'iew, Ju.K., 1990. Zakonomiernosti rosta i ewoliucji kristałłow minierałow, s. 1-184 (po rosyjsku). Nauka, Moskwa.
Wunderlich, B., 1973. Crystal structure, morphology, defects. Macromolecular physics, v. 1, p. 1-522. Academic Press, New York, London.
Wunderlich, B., 1976. Crystal nucelation, growth, annealing. Macromolecular physics, v. 2, p. 1-435. Academic Press, New York, San Francisco, London.
Żabin, A.G., 1979. Ontogienija minierałow. Agriegaty, s. 1-276 (po rosyjsku). Nauka, Moskwa.
Żmija, J., 1987. Podstawy teorii wzrostu monokryształów, s. 1-239. PWN, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: