Diageneza - zarys problematyki 1300-WDZP4L-GES
Terminologia procesów diagenetycznych. Rola temperatury, ciśnienia, przepływu wody (fluidów) i dyfuzji w procesach diagenezy. Charakterystyka i klasyfikacja środowisk diagenetycznych. Strefa eogenetyczna, mezogenetyczna i telogenetyczna. Minerały charakterystyczne dla diagenezy. Skały i facje diagenetyczne. Problem granicy diagenezy i metamorfizmu. Diageneza głębokiego pogrzebania, a anchimetamorfizm. Przegląd najważniejszych procesów diagenetycznych. Kompakcja mechaniczna i chemiczna. Redukcja porowatości. Krzywe kompakcyjne. Cementacja. Rozpuszczanie i zastępowanie. Dehydratacja i rehydratacja. Rozpuszczanie pod ciśnieniem. Wypierający wzrost kryształów. Konkrecje. Rekrystalizacja. Wczesna diageneza w strefie eogenetycznej. Mikroorganizmy i reakcje mikrobialne w osadzie. Diageneza najważniejszych typów skał osadowych. Diageneza skał klastycznych. Cementy w piaskowcach i konkrecje cementacyjne. Kwarcyty. Diageneza osadów węglanowych. Cementy węglanowe. Przejście aragonit-kalcyt. Neomorfizm. Stylolityzacja. Skamieniałości jako świadectwa procesów diagenezy. Konkrecje septariowe i struktury cone-in-cone. Dolomity, dolomityzacja i dedolomityzacja. Modele dolomityzacji. Diageneza osadów krzemionkowych. Lidyty i radiolaryty. Geneza konkrecji krzemionkowych. Fosfatyzacja i geneza osadów fosforanowych. Cykle Baturina. Procesy telogenetyczne - diageneza w strefie wietrzenia. Kopalne strefy wietrzeniowe i paleogleby. Formowanie czapy żelaznej jako przykład złożoności procesów telogenetycznych. Diageneza kaustobiolitów, osadów ilastych i osadów piroklastycznych. Ewaporaty w procesach diagenezy. Przejście gips-anhydryt-gips. Brekcje z rozpuszczania. Kras. Procesy i struktury halokinetyczne. Diapiryzm solny i formowanie czapy gipsowej. Diageneza materii organicznej, a geneza węglowodorów. "Okno ropne". Biomarkery. Zapis procesów tektonicznych podczas diagenezy. Mineralizacja w szczelinach skalnych i kawernach. Żyły minerałów włóknistych. Diageneza a procesy złożotwórcze. Diageneza w formowaniu złóż węglowodorów. Złożoność procesów diagenezy na przykładzie złóż cynku-ołowiu, pogipsowych złoż siarki, złóż soli potasowo-magnezowych.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wykład uczy rozumienia procesów diagenetycznych oraz rozpoznawania i opisywania produktów (efektów) tych procesów widocznych w zapisie kopalnym w skałach osadowych, a także interpretacji środowisk i struktur diagenetycznych oraz przebiegu diagenezy. Wykład uczy rozumienia polskiej i anglojęzycznej terminologii naukowej.
K_W01; ma wiedzę na temat procesów i czynników kształtujących Ziemię w zakresie geologii ogólnej ze szczególnym uwzględnieniem hydrogeologii, geologii inżynierskiej, tektoniki i kartografii geologicznej, gospodarki surowcami mineralnymi jak również ochrony środowiska
K_W02; ma wiedzę na temat wielorakich związków między elementami środowiska, powiązaniami abiotyczno-biotycznymi oraz oddziaływaniami antropogenicznymi, zna podstawowe parametry i schematy opisujące te oddziaływania oraz metody ich zapisu matematycznego i analizy statystycznej
K_W09; ma wiedzę na temat warunków geologicznych Polski w podziale regionalnym, w tym: regionalizację geologiczną Polski, piętra strukturalne, historię basenów sedymentacyjnych, obszary występowania złóż, obszary występowania wód leczniczych i termalnych; ma wiedzę na temat budowy geologicznej wybranych regionów na świecie oraz treści seryjnych i specjalistycznych map geologicznych
K_U06; potrafi zwięźle scharakteryzować warunki geologiczne, geologiczno-złożowe, geologiczno-inżynierskie oraz hydrogeologiczne poszczególnych rejonów Polski i wybranych regionów świata, umie porównać obszary Polski pod względem zasobności w złoża surowców mineralnych i wody podziemne, potrafi wyjaśnić genezę złóż i wód mineralnych Polski w nawiązaniu do historii geologicznej rozwoju danego obszaru i jego budowy geologicznej
K_K01; rozumie konieczność ciągłego podnoszenia swoich zawodowych kompetencji oraz znajdowania nowych technologii w celu rozwiązywania problemów badawczych poprzez zapoznawanie się z literaturą fachową i aktami prawnymi
Kryteria oceniania
Test zaliczeniowy sprawdzający stopień opanowania wiedzy przekazanej na wykładzie.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Ahr, W.M. 2008. Geology of Carbonate Reservoirs. The Identification, Description, and Characterization of Hydrocarbon Reservoirs in Carbonate Rocks, p. 1-277. John Wiley & Sons, Inc.; Hoboken, New Jersey.
Bathurst, R.G.C., 1971. Carbonate Sediments and Their Diagenesis. Developments in Sedimentology, v. 12, 1-658. Elsevier, Amsterdam.
Berner, R.B., 1971. Principles of Chemical Sedimentology, p. 1-240. McGraw-Hill Book Company, New York.
Berner, R.B., 1980. Early Diagenesis. A Theoretical Approach, p. 1-241. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
Bjørlykke, K. et al., 2010. Petroleum Geoscience: From Sedimentary Environments to Rock Physics, 1-508. Springer, Berlin-Heidelberg.
Burley, S.D., Worden, R.H., (eds.), 2003. Sandstone Diagenesis: Recent and Ancient. IAS Reprint Series No. 4. 1-639. Blackwell Publishing Ltd.
Chilingarian, G.W., Wolf, K.H., (eds.), 1988. Diagenesis I. Developments in Sedimentology, v. 41, 1-604. Elsevier, Amsterdam.
Chilingarian, G.W., Wolf, K.H., (eds.), 1988. Diagenesis II. Developments in Sedimentology, v. 43, p. 1-268. Elsevier, Amsterdam.
Holland H.D., Turekian K.K. (eds.) Treatise on Geochemistry, 2nd ed., v. 9, Sediments, Diagenesis, and Sedimentary Rocks (ed. by Mackenzie F.), 1-655. Oxford, Elsevier.
Larsen G., Chilingar, G.V., (eds.), 1979. Diagenesis in Sediments and Sedimentary Rocks. Developments in Sedimentology, v. 25A, 1-579. Elsevier, Amsterdam.
Magara, K., 1978. Compaction and Fluid Migration. Developments in Petroleum Science, v. 9, 1-318. Elsevier, Amsterdam, Oxford, New York.
Moore, C.H., 1989. Carbonate Diagenesis and Porosity. Developments in Sedimentology, v. 46, 1-338. Elsevier, Amsterdam.
Moore, C.H., 1994. Carbonate Reservoirs. Porosity Evolution and Diagenesis in a Sequence Stratigraphic Framework. Developments in Sedimentology, v. 55, 1-460. Elsevier, Amsterdam.
Parker, A., Sellwood, B.W., (eds.), 1994. Quantitative Diagenesis: Recent Developments and Applications to Reservoir Geology, NATO Advanced Science Institutes Series C, Mathematical and Physical Science, v. 453, 1-286. Kluwer Academic Publisher, Dordrecht-Boston-London.
Tissot, B.P., Welte, D.H., 1984. Petroleum Formation and Occurrence, p. 1-699 (2nd enlarged edition). Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, New York, Tokyo.
Van Rensbergen, P., Hills, R.R., Maltman, A.J., Morley, C.K., (eds.), 2003. Subsurface Sediment Mobilization. Geological Society, London, Special Publications, v. 216, 1-522.
Wolf, K.H., Chilingarian, G.V., (eds.), 1992. Diagenesis III. Developments in Sedimentology, v. 47, 1-674. Elsevier, Amsterdam.
Wolf, K.H., Chilingarian, G.V., (eds.), 1994. Diagenesis IV. Developments in Sedimentology, v. 51, 1-529. Elsevier, Amsterdam.
Czasopisma: American Association of Petroleum Geologists Bulletin, Journal of Sedimentary Research, Sedimentary Geology, Sedimentology
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: