Mazowieckie eratyki 1300-TMAER
Wobec na ogół znikomej ilości czasu pracy studenta ze skałami krystalicznymi na wcześniejszych etapach edukacji geologicznej, tutorial ma za zadanie wykorzystywać i zachęcać do pogłębienia w praktyczny sposób dotychczasowej wiedzy i umiejętności z zakresu mineralogii, petrologii skał magmowych i metamorficznych. Duża dostępność na terenie Warszawy i Mazowsza eratyków zbudowanych ze skandynawskich skał krystalicznych czyni je doskonałymi obiektami do realizacji tych celów. Przedmiotem samodzielnej pracy studenta będzie jeden głaz narzutowy – wskazany przez prowadzącego tutorial lub wybrany samodzielnie przez studenta i zaakceptowany przez opiekuna. Praca studenta – konsultowana i omawiana na bieżąco z prowadzącym – obejmować będzie etapy zgodne z przyjętym w badaniach mineralogiczno-petrologicznych schematem postępowania:
1. prace terenowe – szczegółowe oględziny obiektu, sporządzenie szkiców odręcznych, opisu w formie notatki terenowej, wykonanie dokumentacji fotograficznej, pobranie fragmentu głazu do dalszych badań instrumentalnych, o ile obiekt nie jest objęty ochroną prawną. [Uwaga: dojazd do obiektu nie będzie wliczany do czasu przeznaczonego na tutorial.]
2. przygotowanie pobranego materiału do badań instrumentalnych – wycięcie płytki skały do sporządzenia preparatu mikroskopowego, sproszkowanie materiału do badań dyfrakcyjnych, wykonanie okazu polerowanego (naszlifu);
3. badania petrograficzne naszlifu i płytki cienkiej z wykorzystaniem binokularu i mikroskopu polaryzacyjnego (z rejestracją obrazu);
4. badania instrumentalne (dobór i zakres metod będzie każdorazowo zależeć od pobranego materiału skalnego): oznaczenie składu fazowego metodami proszkowej dyfrakcji rentgenowskiej, obserwacje i badania za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego (oznaczenia EDS składu chemicznego minerałów, mapy pierwiastkowe, tzw. mappingi, obserwacje teksturalne itp.);
5. interpretacja wyników badań: identyfikacja rentgenogramów, analiza obrazu (planimetria, mapa ziarnowa itp.), rozpoznanie minerałów i wydzielenie paragenez mineralnych, rozpoznanie procesów pierwotnych i wtórnych czytelnych w badanej skale.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W czasie tutorialu student zdobywa i rozwija następujące umiejętności:
- pogłębia umiejętności pracy z obiektami przyrodniczymi (geologicznymi), w tym: zdolność obserwacji, spostrzegawczość, krytyczna ocena jakości i stanu zachowania materiału skalnego, ocena walorów estetycznych i popularno-naukowych obiektów pochodzenia naturalnego (rozpoznawanie obiektów kwalifikujących się do ochrony prawnej);
- zwiększa i zyskuje doświadczenie eksperckie w zakresie pracy z materiałem skalnym, a w szczególności ze skałami krystalicznymi, np. makroskopowe identyfikowanie minerałów, struktur i tekstur skał, rozpoznawanie czytelnych makroskopowo i mikroskopowo procesów geologicznych (procesy magmowe i pomagmowe, metamorficzne, zjawiska tektoniczne w mikro- i mezoskali, erozja lodowcowa i jej przejawy, stan zachowania obiektu itp.), pobieranie reprezentatywnej próbki skały do badań instrumentalnych przy jednoczesnym zachowaniu walorów estetyczno-wizualnych opróbowanego obiektu;
- rozwija umiejętności sporządzania dokumentacji terenowej (np. prowadzenie spójnych i przejrzystych notatek i opisów terenowych, szkicowanie, wykonywanie dokumentacji fotograficznej i makrofotograficznych obiektów skalnych);
- umie przygotować pobrany materiał do dalszych badań instrumentalnych;
- umie wykonać oznaczenia planimetryczne preparatu mikroskopowego;
- krytycznie ewaluuje uzyskane wyniki badań instrumentalnych;
- umie korzystać z materiałów literaturowych (publikacje, materiały dostępne on-line) do celów porównawczych;
- rozwija i pogłębia umiejętności sporządzenia raportu (opracowania) z przeprowadzonych prac terenowych i kameralnych (część tekstowa i ilustracyjna, dokumentacja wykonanych badań instrumentalnych), zabezpieczenia i archiwizacji materiału skalnego;
- rozwija i pogłębia umiejętność przygotowania prezentacji multimedialnej, zarówno w formie popularnonaukowej, jak i sprawozdania merytorycznego z przeprowadzonych prac terenowych i badań instrumentalnych;
- ma umiejętność samodzielnego zaplanowania i wykonywania poszczególnych etapów pracy kameralnej przy opracowaniu materiału skalnego, rozwija samodzielność i kreatywność w tym zakresie, jednocześnie pracując według ściśle określonych wytycznych;
- ściśle określone ramy czasowe i rytm pracy w czasie realizacji tutorialu wspomagają rozwój umiejętności zarządzania czasem i terminowości wykonania zadania, jak również weryfikują zaangażowanie i motywację do pracy.
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia jest odbycie się wszystkich spotkań, każdorazowo dokumentowanych przez tutora za pomocą kart indywidualnych spotkań tutorskich. Na koniec wykonanej pracy student sporządza szczegółowe sprawozdanie i opis zawierający w sobie efekty działań na poszczególnych etapach. Opis powinien zawierać:
- opis makroskopowy obiektu wraz z dokumentacją fotograficzną, szkicami i wymiarami;
- rozpoznane minerały i wydzielone paragenezy mineralne;
- rozpoznane procesy pierwotne i wtórne czytelne w badanej skale;
- charakterystykę petrograficzną skały na podstawie obrazu mikroskopowego;
- zarys genezy opisywanej skały i rozpoznane w niej procesy geologiczne;
- porównanie badanej skały do znanych w Skandynawii skał krystalicznych i ich obszarów macierzystych (na podstawie studiów literaturowych);
- ewentualną charakterystykę obiektu pod względem jego walorów popularno-naukowych i dydaktycznych, wraz z oceną jego potencjału jako pomnika przyrody.
Student ma obowiązek przedstawienia krótkiej prezentacji podsumowującej tutorial podczas wspólnej sesji naukowej wszystkich tutee i ich opiekunów, odbywającej się na koniec roku akademickiego (czerwiec), w którym przedmiot jest realizowany.
W ROKU AKAD. 2019/2020, ZE WZGLĘDU NA COVID-19 KRYTERIA OCENIANIA I ZALICZANIA USTALA PROWADZĄCY ZAJ ĘCIA. PODAJE JE DO WIADOMOŚCI STUDENTÓW NA MIN. 10 DNI PRZED TERMINEM ZALICZENIA.
Praktyki zawodowe
Nie są wymagane
Literatura
Best M.G. 2002. Igneous and Metamorphic Petrology. John Wiley & Sons.
Czubla P. 2015. Eratyki fennoskandzkie w osadach glacjalnych Polski i ich znaczenie badawcze. Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego.
Gill R. 2009. Igneous Rocks and Processes: A Practical Guide. Wiley-Blackwell.
Pichler H., Schmitt-Riegraf C. 1997. Rock-forming Minerals in Thin Section. Springer Science & Business Media.
Sen G. 2001. Earth’s materials: minerals and rocks. Prentice Hall.
Shelley D. 1992. Igneous and Metamorphic Rocks Under the Microscope: Classification, Textures, Microstructures and Mineral Preferred Orientation. Springer.
Vernon R.H. 2004. A Practical Guide to Rock Microstructure. Cambridge University Press.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: