Mineralogia (dla geologii poszukiwawczej) 1300-OMNC1-GEP
Krystalografia:
- definicja kryształu, jego budowa i właściwości, morfologia kryształu
- prawa krystalograficzne: stałości kątów, wymiernych stosunków odcinków, pasowe, wskaźniki ścian kryształu, czworościan zasadniczy, wzór cosinusów
- projekcja stereograficzna
- symetria, elementy symetrii kryształów, układy i klasy krystalograficzne, przegląd 32 klas krystalograficznych.
Mineralogia ogólna:
- definicja minerału, mineralogia genetyczna, eksperymantalna, techniczna, biomineralogia
- właściwości minerałów: barwa i rysa, połysk, opalescencja pleochroizm, dwójłomność, iryzacja, efekt alesandrytowy i kociego oka, asteryzm, migotliwość, twardość, łupliwość i przełam, spójność i podatność, reakcja z HCl, magnetyzm, luminescencja, gęstość, radioaktywność, właściwości cieplne i elektryczne, stopień automorfizmu, pokroje, zrosty, zbliźniaczenia, epitaksja, pseudomorfozy i paramorfozy, skupienia minerałów
- minerały w sferach Ziemi, środowiska tworzenia się minerałów: płaszczowe, metamorficzne, magmowe (głębinowe i wylewne), pomagmowe, w tym pegmatytowe, pneumatolityczne i hydrotermalne, hipergeniczne, w tym morskie z ewaporacyjnymi, jeziorne, lądowe z rzecznymi, bagiennymi i pustynnymi, krasowe
Mineralogia szczegółowa:
- pierwiastki rodzime
- węgliki, azotki, fosforki, krzemki
- siarczki i minerały pokrewne
- halogenki
- tlenki i wodorotlenki
- azotany
- jodany
- borany
- chromiany, molibdeniany, wolframiany
- fosforany
- arseniany, wanadany
- krzemiany i glinokrzemiany, w tym: wyspowe, grupowe, pierścieniowe, łańcuchowe, wstęgowe, warstwowe i przestrzenne
- mineralne związki organiczne.
W ćwiczeniach wykorzystywane są trzy, reprezentatywne kolekcje minerałów: dwie (zawierające okazy z opisem minerału – nazwa, wzór chemiczny, klasa symetrii, miejsce pochodzenia) służą do zapoznawania się z minerałami, zaś trzecia kolekcja (niepodpisana) służy do rozwijania i pogłębiania samodzielnych umiejętności rozpoznawania minerałów. W pracy z tymi kolekcjami studenci korzystają z zestawu pomocy, w skład których wchodzą m.in. mikroskopy stereoskopowe z oświetleniem do światła odbitego, przechodzącego i zestawami do polaryzacji światła, które pozwalają na prowadzenie dokładnych obserwacji, szkicowania, identyfikacji itp. okazów minerałów pod większym powiększeniem.
Optyka kryształów:
- właściwości światła, interferencja, załamanie; izotropia i anizotropia kryształów,
- budowa i użycie mikroskopu polaryzacyjnego
- współczynniki załamania światła
- pleochroizm
- kąt znikania światła
- barwy interferencyjne, wykres Michel-Levy’ego
- powierzchnie współczynnikowe kryształów, jedno- i dwupowłokowe
- obrazy konoskopowe kryształów w przekrojach orientowanych
- określanie charakteru optycznego i znaku optycznego kryształów
- dyspersja optyczna
- odmiany enancjomorficzne kryształów, skręcanie płaszczyzny polaryzacji, spirale Airy’ego.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
oparciu o prawa fizyki oraz wyjaśnia ich przebieg w nawiązaniu do procesów geologicznych
K_W14 – zna podstawowe prawa i układy krystalograficzne oraz właściwości kryształów; rozumie cechy optyczne kryształów i ich znaczenie dla rozpoznawania skał oraz dla określania cech technicznych i orientacji minerałów; ma pogląd o powstawaniu i występowaniu minerałów w przyrodzie oraz zastosowaniu minerałów jako surowców
K_U11 – umie makroskopowo rozpoznawać minerały i skały; umie określić podstawowe cechy optyczne kryształów; umie zastosować podstawowe prawa krystalograficzne i określić własności kryształów; umie zanalizować proces prowadzący do powstania skały i wyjaśnić jej ewolucję
K_K01 – współdziała w grupach laboratoryjnych i na kursach terenowych
K_K03 – realizując geologiczne zadania badawcze umie zidentyfikować problemy i zaproponować sposoby ich rozwiązania
K_K06 – zna zasady najprostszego i najefektywniejszego osiągania zamierzonych celów przy wykonywaniu prac geologicznych
Kryteria oceniania
Ćwiczenia: Teoretyczne umiejętności studentów sprawdzane są na cotygodniowych krótkich sprawdzianach pisemnych („wejściówkach”) rozpoczynających kolejne ćwiczenia. Umiejętności praktyczne są sprawdzane na odrębnym kolokwium odbywającym się po każdym dziale; w ich zakres wchodzi wykonanie kilku projekcji krystalograficznych kryształów, makroskopowe rozpoznawanie okazów wybranych minerałów, wykonanie podstawowych obserwacji i opis cech optycznych kryształów pod mikroskopem polaryzacyjnym.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
- T. Penkala – Zarys krystalografii
- T. Penkala – Krystalografia geometryczna
- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1965
- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1975
- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1982
- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia opisowa, 1984
- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia szczegółowa, 1993
- A. Bolewski, J. Kubisz, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1975
- A. Bolewski, J. Kubisz, A. Manecki, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1994
- R. Hochleitner – Minerały, kamienie szlachetne, skały, 2010
- T. Penkala – Optyka kryształów
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: