Mineralogia 1300-OMIC2Z1
Krystalografia:
- definicja kryształu, jego budowa i właściwości, morfologia kryształu
- prawa krystalograficzne: stałości kątów, wymiernych stosunków odcinków, pasowe, wskaźniki ścian kryształu, czworościan zasadniczy, wzór cosinusów
- projekcja stereograficzna
- symetria, elementy symetrii kryształów, układy i klasy krystalograficzne, przegląd 32 klas krystalograficznych.
Mineralogia ogólna:
- definicja minerału, mineralogia genetyczna, eksperymantalna, techniczna, biomineralogia
- właściwości minerałów: barwa i rysa, połysk, opalescencja, pleochroizm, dwójłomność, iryzacja, efekt alesandrytowy i kociego oka, asteryzm, migotliwość, twardość, łupliwość i przełam, spójność i podatność, reakcja z HCl, magnetyzm, luminescencja, gęstość, radioaktywność, właściwości cieplne i elektryczne, stopień automorfizmu, pokroje, zrosty, zbliźniaczenia, epitaksja, pseudomorfozy i paramorfozy, skupienia minerałów
- minerały w sferach Ziemi, środowiska tworzenia się minerałów: płaszczowe, metamorficzne, magmowe (głębinowe i wylewne), pomagmowe, w tym pegmatytowe, pneumatolityczne i hydrotermalne, hipergeniczne, w tym morskie z ewaporacyjnymi, jeziorne, lądowe z rzecznymi, bagiennymi i pustynnymi, krasowe
Mineralogia szczegółowa:
- pierwiastki rodzime
- węgliki, azotki, fosforki, krzemki
- siarczki i minerały pokrewne
- halogenki
- tlenki i wodorotlenki
- azotany
- jodany
- borany
- chromiany, molibdeniany, wolframiany
- fosforany
- arseniany, wanadany
- krzemiany i glinokrzemiany, w tym: wyspowe, grupowe, pierścieniowe, łańcuchowe, wstęgowe, warstwowe i przestrzenne
- mineralne związki organiczne.
Optyka kryształów:
- właściwości światła, interferencja, załamanie; izotropia i anizotropia kryształów,
- budowa i użycie mikroskopu polaryzacyjnego
- współczynniki załamania światła
- pleochroizm
- kąt znikania światła
- barwy interferencyjne, wykres Michel-Levy’ego
- powierzchnie współczynnikowe kryształów, jedno- i dwupowłokowe
- obrazy konoskopowe kryształów w przekrojach orientowanych
- określanie charakteru optycznego i znaku optycznego kryształów
- dyspersja optyczna
- odmiany enancjomorficzne kryształów, skręcanie płaszczyzny polaryzacji, spirale Airy’ego.
Opanowanie powyższego materiału oprócz wysłuchania wykładu i odbycia ćwiczeń wymaga pracy dodatkowej około 2 godzin tygodniowo.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po wykładzie student powinien:
znać podstawowe prawa krystalograficzne i ich zastosowanie, układy krystalograficzne i ich znaczenie dla rozważania właściwości kryształów;
mieć pogląd o cechach, powstawaniu i występowaniu minerałów w przyrodzie, rodzajach ich nagromadzeń, zastosowaniu minerałów jako surowców;
znać najważniejsze wystąpienia minerałów istotnych dla gospodarki i umieć omówić geograficzne rozprzestrzenienie wystąpień minerałów;
obsługiwać mikroskop polaryzacyjny, rozumieć cechy optyczne kryształów i ich znaczenie dla rozpoznawania skał oraz dla określania cech technicznych i orientacji minerałów w ich nagromadzeniach (skałach).
Po ćwiczeniach student powinien umieć:
zastosować podstawowe prawa krystalograficzne;
określić elementy symetrii, układ krystalograficzny i klasę krystalograficzną oraz postacie (z symbolami ścian) kryształów;
wykonać projekcję stereograficzną kryształu z prawidłowym opisem;
rozpoznać cechy makroskopowe minerałów, określić, do jakiego układu należą kryształy danego minerału (jeśli ich forma na to pozwala), zidentyfikować najważniejsze minerały na podstawie ich cech makroskopowych;
przy użyciu mikroskopu określić podstawowe cechy optyczne kryształów.
Kryteria oceniania
Wykład: egzamin ustny po 2 semestrach (możliwe zdawanie w 2 częściach, po I i po II semestrze); na egzaminie należy wykonać projekcję stereograficzną modelu kryształu z kompletnym opisem, odpowiedzieć na pytania teoretyczne z zakresu krystalografii i mineralogii ogólnej, scharakteryzować 2 grupy minerałów pod względem ich cech fizycznych i chemicznych, występowania, paragenez oraz użyteczności gospodarczej, rozpoznać podany obraz mikroskopowy (na rysunku) lub wykonać odpowiedni rysunek takiego obrazu, odpowiedzieć na pytania teoretyczne z zakresu optyki kryształów.
Ćwiczenia: kolokwia pisemne (z możliwymi pytaniami ustnymi) po każdym dziale, w tym z wykonaniem projekcji stereograficznych po krystalografii oraz po działach mineralogii szczegółowej z makroskopowym rozpoznawaniem wybranych minerałów, rozpoznawanie cech kryształów pod mikroskopem polaryzacyjnym.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
- T. Penkala – Zarys krystalografii
- T. Penkala – Krystalografia geometryczna
- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1965
- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1975
- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1982
- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia opisowa, 1984
- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia szczegółowa, 1993
- A. Bolewski, J. Kubisz, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1975
- A. Bolewski, J. Kubisz, A. Manecki, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1994
- R. Hochleitner – Minerały, kamienie szlachetne, skały, 2010
- T. Penkala – Optyka kryształów
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: