Filozofia chemii 1200-1FILCHEM

Na zajęciach zostaną poruszone następujące zagadnienia:
1. Wprowadzenie do filozofii chemii (specyfika myślenia filozoficznego, filozofia chemii jako cześć filozofii nauki, filozofia chemii jako część filozofii przyrody, zarys problematyki filozofii chemii);
2. Wczesna historia filozofii jako „prehistoria” chemii (koncepcje materii u Talesa, Anaksymandra, Anaksymenesa, Heraklita, Parmenidesa i Zenona, Leukipposa i Demokryta, późnego Platona i Arystotelesa, porównanie koncepcji Demokryta i Daltona);
3. Koncepcje rozwoju nauki a chemia (naiwna koncepcja kumulacyjna, pozytywistyczna koncepcja rozwoju przez wchłonięcie, koncepcja rewolucji naukowych, koncepcja programów badawczych, filozoficzna analiza przejścia między alchemią i chemią, filozoficzna analiza sformułowania atomowej koncepcji budowy materii);
4. Problem demarkacji a chemia (koncepcje naukowości, falsyfikacjonizm, dlaczego astrologia i współczesna alchemia to pseudonauki);
5. Struktura teorii naukowych (budowa teorii, definicje naukowe, prawa nauki, dedukcyjna koncepcja teorii naukowych, czym są teorie chemiczne?);
6. Spór o status przedmiotów teoretycznych chemii (przedmioty teoretyczne w nauce i filozofii nauki; problem istnienia przedmiotów teoretycznych; przedmioty teoretyczne w chemii na przykładzie orbitali atomowych);
7. Wyjaśnianie w chemii (wyjaśnianie – uwagi ogólne; model wyjaśniania Hempla-Oppenheima; konkurencyjne modele wyjaśniania; modele wyjaśniania a praktyka współczesnej chemii);
8. Spór o status poznawczy nauki (realizm, instrumentalizm, konstruktywizm, spór o status poznawczy nauki w kontekście praktyki i odkryć chemii);
9. Typy nauk (nauki dedukcyjne i empiryczne, nauki nomologiczne i opisowe, nauki przyrodnicze i społeczne, miejsce chemii w klasyfikacji nauki, specyfika metodologiczna chemii);
10. Między chemią a fizyką (redukcja - podstawowe intuicje; typy redukcji; redukcja w sensie Nagla; problem redukcji chemii do fizyki; autonomia chemii);
11. Emergencja w chemii (emergencja – informacje podstawowe; emergencja synchroniczna i diachroniczna; emergencja w ujęciu Lewesa; emergencja w chemii współcześnie – ujęcie Luisie'go; emergencja w biochemii wg Küppersa);
12. Między chemią a biologią – filozoficzne problemy protobiologii (idea spontanicznego powstania życia; odrzucenie koncepcji samorództwa; nowy paradygmat badań nad biogenezą (J.B.S. Haldane, A.I. Oparin); systematyka filozoficznych podjeść do biogenezy: kreacjonizm, koncepcja samorództwa; ewentyzm, panspermia kierowana i niekierowana, agnostycyzm w kwestii powstania życia, koncepcje predestynacji, koncepcje ewolucji chemicznej; problem powstania informacji biologicznej i wybrane próby jego rozwiązania);
13. Darwinizm w chemii (wymagania dla ewolucji darwinowskiej; ewolucja in vitro; uniwersalny darwinizm – rozszerzenie teorii ewolucji na domenę bytów nieożywionych, uogólniona teoria ewolucji – wyprowadzenie praw biologii z chemii?).
14. Chemia w układach żywych (problem redukcji na linii biologia-chemia, złożoność układów żywych, molekularna jedność świata ożywionego vs. koncepcja wielorakiej realizacji w biologii, problem definicji funkcjonalnych cech wyższego rzędu).