Ochrona konsumentów w erze zrównoważonego rozwoju 0303-AZR-PZD-OK-OG

Zajęcia są przeznaczone dla studentów wszystkich kierunków pragnących zwiększyć indywidualną świadomość prawną, ekologiczną i społeczną w zakresie prawa ochrony konsumentów (zwalczania nieuczciwych praktyk rynkowych) oraz roli i adekwatności tej dziedziny prawa w efektywnej realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz tzw. zielonej transformacji.
Oznaczenia ,,bio'', ,,neutralny klimatycznie'', ,,zielony'', ,,biodegradowalny'', zielona, sugestywna kolorystyka czy ekologiczne logotypy i bliżej nieznane certyfikaty jakości spotykają nas, jako konsumentów, na każdym kroku. Takie twierdzenia, oznaczenia czy logotypy mogą jednak wyczerpywać znamiona tzw. greenwashing’u, czyli zjawiska polegającego na między innymi fałszywym, nieprecyzyjnym, niemającym dostatecznego potwierdzenia lub mylącym przedstawianiu produktów i usług jako bardziej ekologicznych lub środowiskowo korzystnych niż są w rzeczywistości. W erze, w której zrównoważony rozwój staje się strategicznym drogowskazem dla zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, nieuczciwe praktyki i zjawiska rynkowe takie jak greenwashing mogą poważnie zniekształcać decyzje zakupowe konsumentów (np. nabycie produktu, który w rzeczywistości nie jest przyjazny środowisku), hamować lub zmniejszać zaufanie do transformacji ekologicznej oraz wysiłków na rzecz zrównoważonego rozwoju. Jednocześnie dla 75% polskich konsumentów zrównoważony rozwój jest istotnym aspektem, którym kierują się przy podejmowaniu decyzji zakupowych, zaś 2/3 ankietowanych wyraża gotowość zapłacenia więcej za bardziej przyjazne środowisku produkty. Same twierdzenia o byciu „przyjaznym” lub „dbaniu o” środowisko są wystarczające, aby zwiększyć proekologiczne postrzeganie konsumentów.
W trakcie kursu analizie poddane zostaną liczne przykłady greenwashingu stosowanego przez polskich i zagranicznych przedsiębiorców z branży odzieżowej, kosmetycznej, rolno-spożywczej, e-commerce oraz linii lotniczych (case studies). Ocenie poddane zostaną potencjalne skutki prawne, ekologiczne i społeczne takich działań. Zajęcia pozwolą na nabycie praktycznych umiejętności identyfikacji bezprawnych twierdzeń dotyczących ekologicznych lub środowiskowych zalet oferowanych produktów lub usług oraz skonstruowania przekonywującej argumentacji w tym zakresie.
Uczestnicy kursu dowiedzą się ponadto, w jaki sposób mogą przyczynić się do zwalczania zjawiska greenwashingu i jego poszczególnych rodzajów, czy też efektywnie dochodzić naruszeń praw konsumentów, zarówno w interesie własnym, jak i interesie ogólnym.
Zajęcia będą miały formę konwersatorium, składającego się z wykładu wprowadzającego, po którym nastąpi swobodna bądź moderowana dyskusja. Od trzeciego spotkania do końca kursu zajęcia będą obejmowały także holistyczną analizę konkretnych przypadków greenwashingu (case-studies) oraz wspólną analizę i dyskusję nad publicznie dostępnymi przekazami marketingowymi, reklamami czy produktami pod kątem ich transparentności, prawdziwości i zgodności z wymogami nakładanymi przez regulujące chroniące konsumentów.
Osoby chętne, po zakończeniu zajęć, będą miały możliwość, pod nadzorem prowadzącego, zebrania przypadków greenwashingu i sporządzenia wspólnego zawiadomienia o potencjalnych naruszeniach zbiorowych interesów konsumentów do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jako formy proaktywnego działania na rzecz dobra wspólnego i uczciwych warunków rynkowych dla wszystkich jego uczestników.
Zajęcia zostaną dostosowane dla studentów wszystkich kierunków, zarówno posiadających podstawową wiedzę prawniczą, jak i studentów pragnących nabyć umiejętności w tym zakresie, przydatne w codziennym życiu.
Przykładowe case-studies obejmą przedsiębiorców, których działalność - na podstawie publicznych komunikatów Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – może stanowić greenwashing: Allegro, Bielenda Kosmetyki Naturalne, Dr Irena Eris, H&M, KappAhl Polska, L’Oreal Polska, LPP, Zara Polska, InPost i DHL.
Równolegle do case-studies, podczas zajęć będą poruszane ramowe zagadnienia, których kolejność i szczegółowość omówienia zostanie dostosowana do przebiegu zajęć i zainteresowań uczestników kursu:
1. Pojęcie i przesłanki zrównoważonego rozwoju.
2. Działania podejmowane na rzecz transformacji ekologicznej w państwach członkowskich Unii Europejskiej
3. Polityki Unii Europejskiej - Europejski Zielony Ład, Plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym (CEAP), Nowy program na rzecz konsumentów.
4. Pojęcie, przykłady i rodzaje greenwashingu. Greenlighting, greenhushing, greenshifting, greenrising, treewashing i inne formy szczegółowe.
5. Zero-emisyjny, biodegradowalny, neutralny klimatycznie, odnawialny – kiedy powinna zapalić się żółta lampka?
6. Greenwashing w oczach konsumentów. Wpływ twierdzeń o ekologiczności na podejmowane decyzje zakupowe.
7. Prawne, ekologiczne i społeczne skutki greenwashingu oraz korzyści działań proekologicznych „bez greeenwashingu”.
8. Zwalczanie nieuczciwych praktyk rynkowych – pojęcia „przeciętnego konsumenta”, decyzji dotyczącej zakupu oraz wprowadzenia w błąd.
9. Greenwashing i zrównoważony rozwój w prawie Unii Europejskiej – Dyrektywa w sprawie wzmocnienia pozycji konsumentów; Dyrektywa w sprawie uzasadniania ekologicznych oświadczeń; Dyrektywa w sprawie sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD).
10. Formy ochrony konsumenta w prawie polskim - prawa i obowiązki w świetle ustawy o prawach konsumenta.
11. Przeciwdziałanie i dochodzenie roszczeń z tytułu nieuczciwych praktyk rynkowych w interesie własnym, grupowym lub publicznym.
12. Działalność Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie zrównoważonego rozwoju.