Seminar 3700-SEM4-CS
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z warsztatem i metodami badawczymi mediewisty i badacza epoki wczesnonowożytnej (XVI-XVII). Zajęcia poświęcone są dziejom Europy Środkowo-Wschodniej, Wschodniej i Południowej, ze szczególnym uwzględnieniem kontaktów kulturalnych Rusi i państw bałkańskich z Cesarstwem Bizantyńskim. Istotnym zagadnieniem jest także spuścizna Cesarstwa Wschodniego w tradycji kulturalnej i politycznej Państwa Moskiewskiego oraz monarchii jagiellońskiej, jak również wpływ spuścizny bizantyńskiej na kulturę polityczną księstw naddunajskich (Mołdawia i Wołoszczyzna) oraz Porty Ottomańskiej.
1. Władca i poddani: model bizantyński – model ruski.
2. Bizantyńska tradycja prawna na Rusi.
3. Inna Ruś (Wielkie Księstwo Litewskie w XIV-XV w. wobec tradycji rusko-bizantyńskiej):
a/ Zabiegi o metropolię litewską
b/ Witold Kiejstutowicz: wielki książę czy „car”?
c/ „Prawo podawania” – instrument równouprawnienia?
4. Między Dnieprem i Wisłą: tradycja bizantyńska w państwie polsko-litewskim (XV-XVII):
a/ „Sculptura graeca” na dworze Jagiellonów;
b/ Kijowska metropolia czy patriarchat: nieudane zabiegi o autokefalię;
c/ Rzeczpospolita i Patriarchat Carogrodzki (k. XVI-XVII w.);
5. Monarchie bałkańskie wobec wzorców bizantyńskich (XIV-XV w.): scenariusz bułgarski – scenariusz serbski
6. Święta Góra Athos i władcy słowiańscy
7. Państwo Moskiewskie: Rzym Trzeci czy Nowy?
8. Perypetie Greków w Państwie Moskiewskim (XV-XVII)
9. Mołdawia i Wołoszczyzna (XV-XVIIw.) – epigoni Carogrodu?
10. Ukraina nowożytna: cywilizacja rusko-bizantyńska vs kultura łacińska (XVI-XVII w.)
11. Monarchia pierwszych Romanowów a spuścizna bizantyńska.
Type of course
Prerequisites (description)
Learning outcomes
Efektem uczenia się jest opanowanie przez studenta podstaw warsztatu w zakresie studiowanej problematyki. Po ukończeniu zajęć student powinien posiadać umiejętność samodzielnej pracy ze źródłami średniowiecznymi (krytyka wewnętrzna i zewnętrzna), umieć posługiwać się podstawowym instrumentarium NPH dla danej epoki i regionu, umieć rekonstruować proces historyczny, dokonać zarówno analizy, jak i syntezy konkretnych zjawisk i procesów historycznych.
Dodatkowym efektem jest nabycie konkretnej wiedzy merytorycznej w zakresie omawianej problematyki slawistycznej i bizantynistycznej
Assessment criteria
Ocena z zajęć odbywa się na podstawie osiągnięć studenta podczas zajęć wspólnych (aktywność, stopień przygotowania – erudycyjne opanowanie materiału, inwencja, poziom prezentacji wybranego tematu) oraz pracy seminaryjnej (pisemnej), poświęconej wybranemu zagadnieniu z zakresu omawianej problematyki.
Bibliography
Bibliografia ogólna:
I. Auerbach, Andrej Michajlovič Kurbskij. Leben in osteuropäischen Adelsgesellschaften des 16. Jahrhunderts, München 1985;
F. Babinger, Z dziejów imperium Osmanów: sułtan Mehmed Zdobywca i jego czasy, Warszawa 1977;
O. P. Backus. Motives of West Russian Nobles in Deserting Lithuania for Moscow, 1377-1514. Lawrence 1957;
M. Bartnicki, Polityka zagraniczna księcia Daniela Halickiego w latach 1217-1264, Lublin 2005;
Idem, Władca i poddani w historiografii ruskiej XI–XIII wieku, Lublin 2014;
K. Chodynicki, Kościół prawosławny a Rzeczypospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632, Warszawa 1934;
K. Chojnicka, Narodziny rosyjskiej doktryny państwowej. Zoe Paleolog – między Bizancjum, Rzymem a Moskwą, Kraków 2001;
Chrześcijaństwo Rusi Kijowskiej, Białorusi, Ukrainy i Rosji (X-XVII wiek), pod red. Jerzego Kłoczowskiego, Kraków 1997;
Cyryl i Metody Apostołowie i Nauczyciele Słowian. Studia i dokumenty. Cz.1: Studia, Lublin 1991;
J. Dzięgielewski, O tolerancję dla zdominowanych, Warszawa 1986;
E. Fryde , The early Paleologan renaissance (1261-1360), Leiden, Brill 2000, ss. 71-81;
B. Floria, Issliedowanija po istorii cerkwi. Drewnierusskoje i sławianskoje sriedniewiekow’je, Moskwa 2007
B. Gudziak, Kryza i reforma. Kyiwskaja mytropolija, Carhorodskij patriatchat i heneza Berestejs’koj unii, Lwiw 2000 (także wersja polska);
J.Herrin, Bizancjum. Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium, Poznań 2009.
T. Hodana, Między królem a carem. Moskwa w oczach prawosławnych Rusinów – obywateli Rzeczypospolitej (na podstawie piśmiennictwa końca XVI– połowy XVII stulecia), Kraków: Wydawnictwa „Scriptum” Tomasz Sekunda, 2008, 262 s. (seria: Studia Ruthenica Cracoviensia, tom 4);
İnalcık, H., Imperium Osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006;
Inalcik, H., The policy of Mehmed II toward the Greek population of Istanbul and the Byzantine buildings of the city, “Dumbarton Oaks Papers” 23/24 (1969/1970), ss. 231-249;
N. Iorga, Byzance après Byzance : continuation de l'Histoire de la vie byzantine, Bucarest: Association Internationale d'Etudes du sud-Est Européen 1971
H. Jablonowski. Westrußland zwischen Wilna und Moskau. Die politische Stellung und die politischen Tendenzen der russischen Bevölkerung des Großfürstentums Litauen im 15 Jh. Leiden 1955, S. 113-132;
N. Jakowenko, Druga strona lustra. Z historii wyobrażeń i idei na Ukrainie XVI–XVII wieku, przeł. Katarzyna Kotyńska, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2010
N. M. Jakovenko, Ukraijns´ka szljachta z kinca XIV do seredini XVII st. (Volyn´ i Central´na Ukraina), Kyiv 1993
J. Kłoczowski, Europa Słowiańska w XIV-XV wieku, Warszawa 1984;
J. Kłoczowski, Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, Warszawa 1998;
K. Kuczara, Grecy w Kościołach wschodnich w Rzeczypospolitej (1585-1621), Poznań 2012;
M. Liedke, Od prawosławia do katolicyzmu. Ruscy możni i szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec wyznań reformacyjnych, Białystok 2004;
A. Łapiński, Zygmunt Stary a Kościół Prawosławny, Warszawa 1937;
I. Moncak, Florentine ecumenism in the Kyivan Church, Rome 1987
J. Meyendorf, Byzantium and the Rise of Russia (1980);
A. Mironowicz, Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII wieku, Białystok 1991;
Idem, Prawosławie i unia za panowania Jana Kazimierza, Białystok 1996;
W. Nagirny, Polityka zagraniczna księstw ziemi halickiej i wołyńskiej w latach 1198(1199) – 1264, Kraków 2011;
J. Nikodem, Witold wielki książę litewski (1354 lub 1355 - 27 października 1430), Kraków: Avalon 2013;
D. Obolensky, The Byzantine Inheritance of Eastern Europe. — 1982
D. Obolensky, Byzantium and the Slavs. - St Vladimir's Seminary Press, 1994;
D. Obolensky, The Byzantine Commonwealth, London 1971;
G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum (2 wydania);
G. Ostrogorski, Byzanz und die Welt der Slawen: Beiträge zur Geschichte der byzantinischslawischen Beziehungen. Darmstadt, 1974;
H. Paszkiewicz, Polityka ruska Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1925;
H. Paszkiewicz, Wzrost potęgi Moskwy, Kraków: PAU 2000;
G. Podskalsky, Christentum und Theologische Literatur in der Kiever Rus’ (988-1237), Muenchen 1982 (także edycja w j. ros. i polskim);
A. Poppe, Państwo i kościół na Rusi w XI wieku, W-wa 1968;
G. Prinzing, Bizantyjskie aspekty sredniowiecznej historii Polski, Poznań 1994 (= Xenia Posnaniensia, 5);
A. Różycka-Bryzek, Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy zamku lubelskiego, W-wa 1983;
I. Shevcenko, Ukraine between East and West. Essays on Cultural History to the Early Eighteen Century, Edmonton–Toronto 1996.
N.V. Sinicyna, Tretij Rim. Istoki i ewolucija sredniewiekowoj koncepcii (XV-XVI vv.), Moskwa 1998;
G. Soulis, The Serbs and Byzantium during the Reign of Tsar Stephen Dušan (1331–1355) and His Successors, Dumbarton 1984;
J. Stradomski, Spory o ,,wiarę grecką’’ w dawnej Rzeczypospolitej, Kraków 2003
P. Żmudzki, Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynach i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi, Wrocław 2009.
Literatura uzupełniająca:
w zależności od wybranego tematu pracy i indywidualnych zainteresowań oraz kompetencji językowych studentów
Additional information
Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system: