Politeness and Inclusivity in Language 3700-AL-GIJ-QSP
In recent decades and years, the pace of etiquette changes in language and inclusive processes in society has been increasing. Therefore, it is worth considering what is the essence of politeness as such and how it translates into its linguistic manifestations depending on historical, social and cultural circumstances. It is important to realize how language functions in society and how it shapes the perception and influences the intergenerational transmission of stereotypes. It is important to understand processes such as tabooization, euphemization, appellativeization, stigmatization, melioration, and linguistic pejoratization. It is important to become aware of our current approach to various communities and environmental groups, what it results from and what approach we would like to see in the next generations. It is important to be aware of what causes the variability of these attitudes. We will try to consider these phenomena not only from the linguistic perspective but also from the psycholinguistic, sociolinguistic and historical-cultural perspectives. The aim of the classes is to consider these issues together and to develop critical thinking about inclusivity and various ways of discrimination and the role of language in these phenomena.
Type of course
Prerequisites (description)
Course coordinators
Learning outcomes
Learning outcomes in the field of knowledge. Student:
- has in-depth knowledge of the place and role of the humanities in culture, the importance of language in shaping social relations and well-being [K_W01/II]
- knows and uses the terminology of the humanities, in particular linguistics and sociolinguistics [K_W02/II]
- understands the relationship between the disciplines of the humanities and social sciences [K_W03/II]
- knows and uses methods of analysis and interpretation of scientific and journalistic texts [K_W04/II]
- knows how to approach language research in an interdisciplinary manner [K_W05/II]
- knows the principles of scientific communication in the field of humanities and social sciences [K_W07/II]
- understands the links between linguistic and cultural phenomena and the dynamics of social change [K_W10/II]
Learning outcomes in terms of skills. Student:
- can independently select information from various sources and make a critical assessment [K_U01/II]
- is able to independently select and apply appropriate research (analytical) tools to source materials [K_U02/II]
- can independently develop and present the results of their analyses and reflections [K_U03/II]
- is able to identify and name basic linguistic and cultural problems and independently formulate a research problem in the field of humanities [K_U04/II]
- uses interdisciplinary methods to analyse the phenomena of language and culture [K_U05/II]
- can independently analyse a scientific text in the field of humanities in Polish [K_U08/II]
- is able to prepare an oral presentation, taking into account the needs of the audience [K_U10/II]
- understands and applies the rules of teamwork [K_U11/II]
Learning outcomes in the field of social competencies. Student:
- is ready for lifelong learning [K_K01/II]
- is ready for their own scientific development in the field of humanities [K_K02/II]
- is able to choose appropriate means to carry out independently undertaken tasks [K_K03/II]
- respects the principles of tolerance and shows sensitivity to cultural differences [K_K05/II]
- has respect for cultural diversity [K_K07/II]
- consciously participates in cultural life and civil society [K_K08/II]
Assessment criteria
The basis for passing the course is:
a) active participation in classes,
b) performing tasks related to classes on an ongoing basis,
c) a paper on one of the specified issues,
d) attendance at classes (with the right to two absences per semester).
Paper evaluation criteria:
a) accuracy of interpretation of the presented material,
b) the ability to critically approach the material,
c) the way of presenting the results of the work.
Grade credit:
continuous assessment (preparation for classes and activity) 55%,
paper on one of the topics of the course 45%.
The condition for obtaining credit in the course is attendance at classes (with the right to two absences in a semester).
Bibliography
Selected literature:
Antas J. 2023, Gest, mowa a myśl, [w:] J. Antas, Słowa i gesty w komunikacji. Prace wybrane, red. A. Chudzi, B. Drabik, Kraków, s. 195-215.
Antas J. 2023, Polskie zasady grzeczności, [w:] J. Antas, Słowa i gesty w komunikacji. Prace wybrane, red. A. Chudzi, B. Drabik, Kraków, s. 119-135.
Anusiewicz J., Marcjanik M. 1992, Polska etykieta językowa (Język a Kultura, t. 6), Wrocław.
Branka M., Cieślikowska D. (red.), 2010, Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski, Kraków.
Czachorowska M. 2023, Elementy etykiety językowej w listach Bolesława Prusa do Oktawii Rodkiewiczowej, „Język Polski”, t. CII, z. 3, s. 56-70.
Danielewiczowa M. 1993, O pojęciu konotacji wartościującej, [w:] R. Grzegorczykowa, Z. Zaracz (red.), Studia semantyczne, Warszawa, s. 131-142.
Dąbrowska A. 1998, Słownik eufemizmów polskich, czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa.
Dąbrowska A. 1992, Akty etykiety językowej wyrażające brak zgody z opinią rozmówcy, [w:] J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Język a kultura, t. 6: Polska etykieta językowa. Wrocław 1992, s. 115-120.
Doroszewska A. 2020, Wrażliwi na słowa, wrażliwi na ludzi. Rekomendacje dotyczące języka niedyskryminującego osób z zaburzeniami psychicznym, Warszawa.
Gębka-Wolak M. 2022, Językowe wykładniki niebinarności płci w polszczyźnie. Część 2: Innowacje a system i tendencje rozwojowe, „Prace Językoznawcze”, t. 24, z. 1, s. 85-100.
Hansen K. 2015, Różnorodność czy standaryzacja polszczyzny? Stosunek Polaków do dialektów, gwar i regionalnych naleciałości w wymowie, [w:] Uprzedzenia w Polsce, A. Stefaniak, M. Bilewicz, M. Winiewski (red.), Warszawa, s. 157-176.
Jarosz M. 2021, Działania aktywistów języka inkluzywnego w mediach społecznościowych a społeczne postrzeganie feminatywów, „Studia Medioznawcze”, t.22, nr 2, s. 995–1014.
Karwatowska M., Szpyra-Kozłowska 2010, Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim, Lublin.
Kita M., Piłat E. (2016), Grzeczność w czasach pokolenia Z.: dlaczego tradycyjna polska grzeczność jest w regresie?, [w:] A. Zych, A. Charciarek (red.), Dyskurs w aspekcie porównawczym, Katowice, s. 30-61.
Kołodziejek E. 2022, Normatywne aspekty komunikacji inkluzywnej, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. 21, s. 23-34.
Kołodziejek E. et al. 2021, Poradnik: Jak mówić i pisać o grupach narażonych na dyskryminację. Etyka języka i odpowiedzialna komunikacja, cz. 1 i 2, online: https://etykajezyka.pl/wp-content/uploads/2021/03/ETYKA-JEZYKA-Poradnik-FH-WYDANIE-1.pdf (część 1.), https://etykajezyka.pl/wp-content/uploads/2022/01/ETYKA-JEZYKA-Poradnik-FH-WYDANIE-2.pdf (część 2.).
Laskowska E. 1992, Wartościowanie w języku potocznym, Bydgoszcz.
Łaziński 2023, Feminatywy i inne spory o słowa, „Socjolingwistyka”, t. 37, nr 1, s. 345-368.
Łaziński M. 2007, Murzyn zrobił swoje. Czy Murzyn może odejść? Historia i przyszłość słowa Murzyn w polszczyźnie, „Poradnik Językowy”, nr 4, s. 47-56.
Łaziński M. (2015), Grzeczność, niegrzeczność i grzeczność pozorna. Zmiana wartościowania w systemie adresatywnym na przykładzie tytułów ksiądz i siostra, [w:] M. Święcicka, M. Pelplińska-Narloch, Bydgoskie Studia nad Pragmatyką Językową: (Nie)grzeczność, interakcja, komunikacja, Bydgoszcz 2015, 80-92.
Maćkiewicz J. 2020, Metonimia jako narzędzie perswazji, „Zeszyty Prasoznawcze”, t. 63, nr 3, s. 33-46.
Małocha-Krupa A. 2018, Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych, Wrocław.
Marcjanik M. 1993, Granice polskiej grzeczności językowej, „Poradnik Językowy”, z. 67, s. 375-382.
Marcjanik M. 2007, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa.
Nasalski I. 2020, Funkcje i dysfunkcje języka inkluzywnego, ze szczególnym uwzględnieniem asymetrii rodzajowej w języku polskim, „Socjolingwistyka”, t. 34, s. 275 –294.
Olma M. 2011, Listy małżeńskie z XIX wieku źródłem badań nad etykietą językową w ówczesnej polszczyźnie familijnej, [w:] B. Dunaj, M. Rak (red.) Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy, Kraków 2011, s. 113–122.
Pajdzińska A. 1991, Wartościowanie we frazeologii, w: Język a kultura, t. 3: J. Puzynina i J. Anusiewicz (red.), Wartości w języku i tekście, Wrocław, s. 15-28; także online: http://www.lingwistyka.uni.wroc.pl/jk/.
Piskorska A. 2020, Zastosowanie przenośni jako negatywnej strategii grzecznościowej w prasie, „Res Rhetorica”, t. 7, nr 3: Retoryka (nie)grzeczności, s. 47-61.
Puzynina J. 1986, O zasadach współdziałania językowego, „Prace Filologiczne”, t. XXXIII, s. 61-66.
Puzynina J. 2004, Problemy wartościowania w języku i w tekście, „Etnolingwistyka”, nr 16, s. 179-189.
Skudrzyk A. 2007, Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa), [w:] A. Achtelik, J. Tambor (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Katowice, s. 105-122.
Szarfenberg R. 2008, Pojęcie wykluczenia społecznego, [w:] M. Duda, B. Gulla (red.), Przeciw wykluczeniu społecznemu, Kraków.
Witek M. 2013, Akty mowy, [w:] J. Odrowąż-Sypniewska (red.), Przewodnik po filozofii języka, Kraków.
Zdunkiewicz-Jedynak D. 2021, Poprawne vs. właściwe użycie języka. Uwagi w kontekście „Słownika właściwych użyć języka”, „Język Polski”, nr 2.
Additional information
Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system: