Introduction to Linguistics 3600-OR-WBJ

Wykład obejmuje podstawy metodologii badań językoznawczych wraz z elementami typologii języków oraz charakterystyką głównych dziedzin i nurtów współczesnego językoznawstwa ogólnego.
Omawiane tematy:
Zagadnienia wstępne: językoznawstwo jako nauka i jego dziedziny; funkcje języka; język ludzki a języki zwierząt; język a dialekt; ewolucja języka; pidżyny i języki migowe; powstanie pisma i rodzaje pism;
Języki na świecie: rozprzestrzenienie języków na świecie; różnorodność językowa a status socjolingwistyczny; problem wymierania języków i metody rewitalizacji;
Zmiany językowe: warianty synchroniczne a zmiany diachroniczne; czynniki warunkujące zmiany leksykalne, fonologiczne i morfologiczne; przyczyny i kierunki zmian fonetycznych; gramatykalizacja;
Pokrewieństwo języków: rodziny językowe i metody ustalania pokrewieństwa językowego; rekonstrukcje fonologiczne, morfologiczne i leksykalne; wzajemne oddziaływania języków i liga językowa;
Współczesne teorie językoznawcze: zarys głównych założeń i metodologii strukturalizmu, gramatyki generatywnej i językoznawstwa kognitywnego;
Analiza fonologiczna: głoski i ich cechy; fonemy a alofony; procesy fonologiczne i morfonologiczne; struktura prozodyczna i metryczna (ton, sylaba, stopa);
Analiza morfologiczna: morfemy leksykalne i gramatyczne (fleksyjne i słowotwórcze); alomorfy; przykłady morfemów nieciągłych i niesegmentalnych; przykłady typowych kategorii morfologicznych i rzadszych (np. wyznaczniki ewidencjalności, prefiksy instrumentalne);
Zagadnienia leksykalno-składniowe: pojęcie wyrazu (wyraz leksykalny a forma wyrazowa, wyraz morfologiczny, prozodyczny, składniowy); typowe i rzadkie kategorie leksykalne; zagadnienia słowotwórstwa; typologia języków ze względu na budowę morfologiczną wyrazów i konstrukcję zdań; szyk zdania; języki nominatywne a ergatywne
Rodzaj gramatyczny: rodzaj jako kategoria morfologiczno-składniowo-semantyczna; przykłady języków z różną liczbą rodzajów gramatycznych (od zera do kilkunastu); rodzaj gramatyczny a konceptualizacja świata; czynniki semantyczne i zmienny rodzaj gramatyczny; nacechowanie rodzaju gramatycznego a uwarunkowania kulturowe; rodzaj gramatyczny a klasyfikatory;
Szczegółowa analiza wybranej kategorii leksykalnej: typologia nazw barw; szczególny status „podstawowych” nazw barw; „uniwersalne” tendencje a podejście prototypowe; kulturowo-środowiskowe uwarunkowania nazw barw
The course covers methodology of linguistic research at the basic level together with an introduction to language typology and contemporary models of general linguistics.
Topics covered:
Preliminary issues:
linguistics as a science and its fields; functions of language; human language and animal languages; language and dialect; language evolution; pidgins and sign languages; origin of writing and types of writing;
Languages around the world:
distribution of languages around the world; linguistic diversity and sociolinguistic status; problem of language extinction and methods of revitalization;
Language change: synchronic variants and diachronic changes; factors determining lexical, phonological and morphological changes; causes and directions of phonetic changes; grammaticalization;
Linguistic affinity: language families and methods of establishing linguistic affinity; phonological, morphological and lexical reconstructions; linguistic convergence and language league;
Contemporary linguistic theories: outline of the basic assumptions and methodologies of structuralism, generative grammar and cognitive linguistics;
Phonological analysis: sounds and their features; phonemes and allophones; phonological and morphological processes; prosodic and metrical structure (tone, syllable, foot);
Morphological analysis: lexical and grammatical morphemes (inflection and word formation); allomorphs; examples of discontinuous and non-segmental morphemes; examples of typical and rarer morphological categories (e.g. evidentiality, instrumental prefixes);
Lexico-syntactic issues: the concept of a word (lexical word versus wordform, morphological, prosodic, syntactic word); typical and rare lexical categories; word formation issues; language typology with regard to the morphological structure of words and phrase structure; word order; nominative versus ergative languages;
Grammatical gender: gender as a morphological-syntactic-semantic category; examples of languages with a different number of grammatical genders (from zero to over a dozen); grammatical gender and conceptualization of the world; semantic factors and variable gender; (un)markedness of grammatical gender and cultural conditioning; grammatical gender and classifiers;
Detailed analysis of a chosen lexical category: typology of color terms; special status of "basic" color terms; "universal" tendencies and a prototype-based approach; cultural and environmental conditioning of color terms