Institutions, processes, systems: macrosociology 3500-IPS

Knows and understands basic sociological concepts
Has basic knowledge about social structures and selected social institutions, and their interrelations
Is aware of social differentiation and existing social inequalities, as well as their impact on the life of individuals and the functioning of social groups
Has basic knowledge about the tools and goals of social policy
Has basic knowledge about cultural diversity of Poland and the modern world
Has basic knowledge of the norms and rules governing social structures and institutions
Has basic knowledge about the processes forming the basis of social stability and change, and understands their nature
Is aware of the processes occurring in Polish and global society and their consequences for social attitudes and institutions
Has basic knowledge about the current needs and problems of Polish society and changes occurring in this area
Can use basic sociological terms and categories to analyze societies, particularly contemporary Polish society
Can use basic theoretical categories to describe social changes in modern societies
Can conduct a simple analysis of the consequences of the processes occurring in modern societies
Can formulate a general evaluation of a measure undertaken to solve a particular social problem, based on acquired knowledge
Can comprehend a scientific text and identify its main theses and the author’s arguments, as well as discuss them
Can argue a thesis

Written exam at the end of semester

1. Wprowadzenie do problematyki instytucjonalizmu w socjologii (wykład)
2. Instytucjonalizm w naukach społecznych
2.1. Thorstein Veblen, Teoria klasy próżniaczej, tłum. Janina i Krzysztof Zagórscy. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, 1971; rozdz. VIII Zwolnienie od pracy produkcyjnej a konserwatyzm, s. 169 –
188.
2.2. Karl Polanyi, Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów, tłum. Maria
Zawadzka, Warszawa 2010: Wydawnictwo Naukowe PWN, część II, rozdz. I. Szatański młyn, s. 41 – 68.
3. Nowy instytucjonalizm (NI) w naukach społecznych i jego zróżnicowanie (wykład)
3.1. Francis Fukuyama (2000) Wielki wstrząs. Natura ludzka a odbudowa porządku społecznego, tłum. Hanna
Komorowska i Krzysztof Dorosz. Warszawa: Politeja; rozdz. Skąd pochodzą normy.
3.2. J. G. March, J.P. Olsen, Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, rozdz.1, s. 9-36, Warszawa 2005 (ten
sam fragment jest także w antologii WTS, s. 565-582).
3.3. E: Rafałowski, Wojciech. 2017. Opisywanie i wyjaśnianie systemu partyjnego. Metody pomiaru.
Warszawa: Aspra-JR, rozdz. 1.4. Podstawowe pojęcia perspektywy neoinstytucjonalnej s. 21-28.
3.4. E: Jerzy Wilkin „Teoria wyboru publicznego – homo oeconomicus w sferze polityki”; w: Jerzy Wilkin (red.),
Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej. s. 9
– 20. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe: SCHOLAR, 2005.
4. Zmienność instytucjonalna; zagadnienie izomorfizmu instytucjonalnego
4.1. Claus Offe, Projektowanie instytucji w krajach Europy Wschodniej w okresie przemian w: J. Hausner
(red.). „Narodziny demokratycznych instytucji. Studia nad systemem reprezentacji interesów” Tom 3;
Kraków, Fundacja "Polska Praca", 1995.
4.2. Di Maggio, P., W. Powell (2006) „Nowe spojrzenie na ‘żelazną klatkę’: Instytucjonalny izomorfizm i
racjonalność zbiorowa w polach organizacyjnych”, w: Współczesne teorie socjologiczne, A. Jasińska-
Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), t. 1, s. 600 - 612. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
Scholar.
5. Radykalna zmiana społeczna; transformacja gospodarcza w Polsce i jej długofalowe skutki dla ładu
politycznego.
5.1. J. Staniszkis, Państwo postkomunistyczne – w poszukiwaniu paradygmatu, w: I. Krzemiński, J. Raciborski
(wyb. i opr.) Oswajanie wielkiej zmiany, Warszawa 2007, s. 206-227.
5.2. Edmund Wnuk – Lipiński, Socjologia życia publicznego, rozdz. 1. Teorie radykalnej zmiany społecznej,
rewolucje demokratyczne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005, s. 19 – 52.
6. Typy dóbr i typy porządku społecznego opartego na różnych mechanizmach integracji i koordynacji
6.1. Vincent Ostrom, Elinor Ostrom (1994) „Administrowanie dobrami i usługami publicznymi”, w: Vincent
Ostrom, Federalizm amerykański. Tworzenie społeczeństwa samorządnego. Tłum. Justyna Kubicka-
Daab, Małgorzata Korzycka-Iwanow, s. 159 – 180. Warszawa–Olsztyn: Polskie Towarzystwo
Psychologiczne – Pracownia Wydawnicza, 1994.
6.2. E: Mancur Olson, Dobra publiczne i problem ,,pasażera na gapę”, w: Współczesne teorie socjologiczne,
A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), t. 1, s. 138 - 145. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe Scholar.

7. Kapitał społeczny, zaufanie, reputacja
7.1. Robert D. Putnam, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach
Zjednoczonych; tłum. Przemysław Sadura i Sebastian Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie
i Profesjonalne, 2008; rozdz. 1 Rozmyślania o zmianie społecznej w Ameryce, s. 27 – 49; rozdz. 24 Ku
programowi „kapitalistów społecznych”, s. 653 – 674.
7.2. Jacek Raciborski, Obywatel czasu transformacji: niespełnione nadzieje, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i
Socjologiczny nr 2/2009 oraz fragment ,,Dwie postaci społeczeństwa obywatelskiego” z książki:
Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej, Warszawa 2011: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 38-44.
7.3. E: M. Walzer, Spór o społeczeństwo obywatelskie, w J. Szacki (red), Ani książę ani kupiec, Kraków- SiW
Znak, 84-105.
8. Państwo, państwo narodowe i jego kryzys
8.1. J. Habermas, Uwzględniając Innego, PWN, Warszawa 2009, rozdz. Europejskie państwo narodowe –
o przeszłości i przyszłości suwerenności i obywatelstwa, s. 113-133.
8.2. E: F. Fukuyama, Budowanie państwa, DW Rebis, Poznań 2005, rozdz. I. Zagubiony wymiar
państwowości, s. 15 -58.
9. Państwo – spór o siłę państwa.
9.1. Jacek Raciborski, Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej, Warszawa 2011: Wydawnictwo Naukowe
PWN, rozdz.7. Państwo i lud: relacje stare i nowe, s. 251 – 280 (dostępna również online w BUW w
kolekcji ibuk.pl).
9.2. Helmut Willke, Tragedia państwa. Prolegomena do teorii państwa i policentrycznego społeczeństwa
w Zarządzanie Publiczne nr 1/2007 (dostępna online przez BUW w kolekcji czasopism CEEOL).
10. Państwo prawa – ujęcie klasyczne i współczesne (wykład)
10.1. Stephen Holmes, Rodowody koncepcji rządów prawa, w: J. Maravall, A. Przeworski (red), Demokracja i
rządy prawa, Warszawa: WN Scholar, s. 27-65.
11. Czy kryzys instytucji welfare state
11.1. Zygmunt Bauman, ,,Powstanie i upadek państwa opiekuńczego. Pomiędzy wykluczeniem i integracją”, w:
Z. Bauman ., Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, przekl. Stanisław Obirek, Kraków 2006: WAM, s. 87-
116.
11.2. Gromada, Anna. 2017. Rodzina 500+ jako polityka publiczna. Warszawa: Instytut Studiów
Zaawansowanych. Dostęp: http://krytykapolityczna.pl/file/sites/4/2017/09/Gromada_Rodzina-500.pdf
11.3. E: Gosta Esping-Andersen, Trzy światy kapitalistycznego państwa dobrobytu, Warszawa 2010: Difin,
rozdz. 1. Trzy ekonomie państwa opiekuńczego, s. 23-55.
12. Rewolucje społeczne i ich instytucjonalizacja
12.1. Ch. Tilly, Rewolucje europejskie 1492-1992, rozdz. 1 Konflikt, przewrót i rewolucja, s. 11-34 i rozdz. 7
Rewolucje wczoraj, dziś i jutro, s. 299-315.
12.2. E: P. Sztompka, Socjologia zmian społecznych, rozdz. Gwałtowne zmiany porządku politycznego – teorie
rewolucji, Kraków: Znak, s. 279-296.
13. Ruchy społeczne i ich instytucjonalizacja
13.1. C. Offe Nowe ruchy społeczne: przekraczanie polityki instytucjonalnej w: J. Szczupaczyński (red.) Władza
i społeczeństwo 1, Scholar, Warszawa 1995, s. 226-233
13.2. R. Collins, Ruchy społeczne jako obiekt uwagi emocjonalnej, w: K. Gorlach, P. Mooney (red), Dynamika
życia społecznego, Scholar, Warszawa 2008, s. 247 -261.
14. Unia Europejska – proces instytucjonalizacji nowego, ponadnarodowego ładu politycznego. (wykład)
14.1. Ulrich Beck, Europa kosmopolityczna, tłum. Aleksander Ochocki, Warszawa 2009: Wydawnictwo
Naukowe Scholar, rozdz. 2.5. Cechy Imperium Europejskiego s. 117 – 131.
15. System światowy i globalizacja.
15.1. Joseph E. Stiglitz, Globalizacja (r. I Nadzieje pokładane w instytucjach globalnych), PWN, Warszawa
2004.

Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system:

• Description of 3500-IPS in USOSweb