Selected Problems of Lexicology and Culture of Polish Language 3007-31A1LK
The lecture focuses on various ranges of vocabulary functioning (context of lexical system, context of contemporary Polish development, normative context). Meanwhile, the class refers mainly to various levels of language correctness (phonetics, spelling, inflection, syntax, vocabulary).
Students acquire knowledge on place of vocabulary in the Polish language system and the structure of lexical subsystem, classes of its unit, categories, development mechanisms and possibilities of their description. Apart from this knowledge, participants acquaint with main changes in the Polish language at the turn of the 20th and 21st century, taking into account stratification of Polish variants, processes occurring in the subsystems (phonology/phonetics/prosody, inflection, syntax, word-formation, vocabulary) and sociolinguistic conditions. Thirdly, students get to know the theory of culture of language as linguistic discipline. They also gain skills in analyzing and assessing language innovations and mistakes, their classification and correction. This is the basis of normative assessment and linguistic and stylistic adjustment of statements.
Course topics:
1. Lexicology and culture of language - basic concepts:
1.1. Lexicology - vocabulary - lexicon;
1.2. Lexeme and word;
1.3. Internal differentiation of lexicology;
1.4. Relationships of lexicology with other disciplines;
1.5. Lexicology and culture of language;
1.6. Culture of language - normative linguistics - activity within culture of language;
1.7. System - norm - custom - text/statement - discourse;
1.8. Determinants (assessment criteria) of quality of expression, innovation and language mistake;
1.9. Lexicology and culture of language within linguistics.
2. Polish language at the turn of the 20th and 21st century:
2.1. Variants of Polish;
2.2. Sociolinguistic functions of language;
2.3. Growth trends and main changes in communication;
2.4. Main trends in language system changes;
2.5. Sociolinguistic trends.
3. Lexemes - meaning, determining and defining:
3.1. Lexeme as language sign;
3.2. Lexeme theories;
3.3. Lexeme meaning;
3.4. Symptoms and problem of determination;
3.5. Proper names;
3.6. What is defining?
3.7. Various trends in defining;
3.8. Classical dictionary definitions;
3.9. Culture of defining.
4. Types of semantic changes of lexical units:
4.1. Mechanism of changing meaning;
4.2. Meaning narrowing;
4.3. Meaning extending;
4.4. Name transfer;
4.5. Stylistic and expressive changes.
5. Phraseologisms:
5.1. Phraseology as discipline;
5.2. Essence of phraseologism;
5.3. Phraseologism theories;
5.4. Changes of phraseologisms;
5.5. Phraseologisms in public communication.
6. Ways of enriching vocabulary:
6.1. Neologisms;
6.2. Neosemantisms;
6.3. Borrowings;
6.4. Normative assessment of reproductive processes.
7. Semantic relations:
7.1. Definition;
7.2. Antonymy;
7.3. Synonymy;
7.4. Homonymy,
7.5. Polysemy.
8. Dictionary and vocabulary in dictionary:
8.1. What is dictionary;
8.2. Criteria of describing Polish vocabulary at the turn of 20th and 21st century;
8.3. Growth trends of vocabulary;
8.4. Types of lexical units.
9. Diversity of contemporary Polish vocabulary:
9.1. Dichotomous division;
9.2. Time classes;
9.3. Communication and style classes;
9.4. Expressive and emotional classes;
9.5. Thematic classes;
9.6. Sociolectal divisions;
9.7. Territorial differences.
10. History of Polish lexicography:
10.1. Beginnings;
10.2. Old-Polish dictionaries;
10.3. Dictionaries of 17th and 18th century;
10.4. Modern language dictionaries;
10.5. Latest language dictionaries;
10.5. Classifications of dictionaries;
10.6. Relationships of lexicology with lexicography and culture of language.
11. Basics of theory of culture of language:
12. Phonetic correctness
13. Spelling (and punctuation) correctness
14. Inflectional correctness
15. Syntactical correctness
16. Lexical correctness
Type of course
Mode
Bibliography
M. Bańko, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa 2001.
M. Bańko (red.), Inny słownik języka polskiego, Warszawa 2000, t. I-II.
J. Bartmiński, Definicja leksykograficzna a opis języka [w:] K. Polański (red.), Słownictwo w opisie języka polskiego, Katowice 1984, s. 9-21.
J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Wrocław 1993 i wyd. nast.
J. Bartmiński, R. Tokarski, Definicja semantyczna: czego i dla kogo [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), O definicjach i definiowaniu, Lublin 1993, s. 47-61.
S. Bąba, Twardy orzech do zgryzienia, czyli o poprawności frazeologicznej, Poznań 1986.
A. Bogusławski, Język w słowniku. Desiderata do wielkiego słownika polszczyzny, Wrocław 1988.
M. Bugajski, Językoznawstwo normatywne, Warszawa 1993.
D. Buttler, Koncepcje pola znaczeniowego, Przegl. Hum. 1967, z. 2.
D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa 1971 i wyd. nast.
D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności leksykalnej (słownictwo rodzime), Warszawa 1982 i wyd. nast.
W. Chlebda, Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Opole 1991.
W. Chlebda, Frazematyka [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Wrocław 1993, s. 327-334.
W. Doroszewski, Elementy leksykologii i semiotyki, Warszawa 1970.
W. Doroszewski, Kryteria poprawności językowej [w:] Wśród słów, wrażeń i myśli. Refleksje o języku polskim, Warszawa 1966, s. 374-421.
W. Doroszewski, O definiowaniu znaczeń wyrazów. Semantyka nauką pragmatyczną, PorJ 1968, z. 5.
W. Doroszewski, Uwagi i wyjaśnienia wstępne [w:] W. Doroszewski (red.), Słownik jezyka polskiego, Warszawa 1958, t. I, s. VII-XLIII.
W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958-1969, t. I-XI.
W. Doroszewski (red.), Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 1973.
S. Dubisz, Probabilistyka lingwistyczna, czyli o rozwoju polszczyzny w XXI wieku [w:] S. Krzemień-Ojak, B. Nowowiejski (red.), Przyszłość języka, Białystok 2001, s. 45-64.
S. Dubisz, Rozwój języka polskiego a integracja europejska, PorJ 2002, z. 1, s. 3-10.
S. Dubisz, Rozwój współczesnej polszczyzny, Przegl.Hum. 1995, nr 5, s. 69-88.
S. Dubisz, Słownik i słownictwo [w:] S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003, t. I, s. IX-LXXI.
S. Dubisz (red.), Nauka o języku dla polonistów, Warszawa 1999 i wyd. nast.
S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003, t. I-VI (I-IV).
S. Dubisz, S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku - ewolucja i perspektywy rozwoju, Warszawa 2001.
B. Dunaj (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
S. Gajda, Program polskiej polityki językowej, PorJ 1999, z. 5-6, s. 1-10.
S. Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994.
M. Grochowski, Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń 1982.
R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998, t. I-II, wyd. 2.
H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.
S. Kania, J. Tokarski, Zarys leksykografii i leksykologii polskiej, Warszawa 1984.
H. Karaś, Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów, Warszawa 1996.
J. Karłowicz, A. A. Kryński, W. Niedźwiedzki (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1900-1927, t. I-VII.
T. Karpowicz, Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2009.
K. Kłosińska (red.), Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, Warszawa 2009.
H. Kurkowska, O przedmiocie i działach leksykologii, PF 1975, XXV, s. 247-257.
H. Kurkowska, S. Skorupka, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa 1957 i wyd. nast.
A. Lewicki, Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej, Katowice 1976.
S. B. Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1897-1814, t. I-VI..
W. Lubaś, Polskie gadanie. Podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny, Opole 2003.
(...)
Additional information
Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system: