Reading Encounters. Polish and foreign dramas of the times of the Great Theatre Reform. Between tradition and modernity 3001-C5TN-LP2
At the end of the 19th century, the Great Theatre Reform began in Europe, initiated by the theatre in Meiningen, and later in France (the work of Antoine and Zola). Then, the idea of an autonomous theatre was developed in Scandinavian countries, which was connected with the work of Ibsen and Strindberg. Another important centre was Germany and the Freie Bühne stage (Hauptmann, Reinhardt), and Russia (the work of Stanislavski, Chekhov, Meyehold). It is also worth remembering other European countries such as Austria (von Hofmannsthal, Schnitzler, Rittner) and Italy (D’Annunzio). At the same time, great symbolic and poetic theatre was emerging in Europe (Maeterlinck, Hauptmann, Strindberg, Claudel). Changes in the aesthetics of European drama and a modern understanding of theatre (a different approach to stage space, light, costume, etc.) did not remain without influence on Polish drama, which joined this trend of transformation. The autonomous phenomenon is then the drama and theatre of Przybyszewski, another of Wyspiański, Staff, Hertztówna, Zeromski, Kasprowicz, Orkan, Miciński, Rostworowski, Zegadłowicz and Leśmian, announcing the theatre of the 20th century (Artoud, Kantor, Grotowski, Szajna). Drama and theatre seek their own means of artistic expression. Each of these playwrights is a member of a theatre that creates its own individual concept. Modernly understood genres appear, e.g. psychological drama, modernist tragedy, farce, sad comedy, there is a return to tragedy, liturgical drama, mystery. Theatrical forms are the result of genre transformations. They become separate, aesthetic constructs. The one-act play begins to play an important role. Concepts such as: "temple theatre", "huge", "tragic" and "mystery". The Great Theatre Reform in Western Europe and on Polish soil leads to a fundamental change in the understanding of the role of theatre and theatre performance.
Estimated workload:
30h of meeting in the room + 160h of preparation for classes
Prerequisites (description)
Course coordinators
Type of course
Mode
Term 2025Z: Classroom | General: Classroom Self-reading |
Learning outcomes
KNOWLEDGE
The graduate knows and understands:
— terminological and conceptual apparatus and scientific methods allowing for conducting research on drama and theatre in a historical perspective and on various types of tradition in selected eras
— historical transformations in knowledge about drama and theatre, related to the development of aesthetics, rhetoric and poetics, historical models of literary criticism and the beginnings of modern literary studies
— specificity of selective and profiled reconstruction of philosophical, artistic, literary and religious tradition by later eras
— place and role of theatrical tradition in defining theatre, determining its specific features, establishing and revising its canon and understanding and interpreting literary texts
SKILLS
The graduate is able to:
— use the acquired knowledge to identify gaps in the state of research and conduct their own research on the work of selected drama creators, the functioning of theatre environments and formations, etc.
— conduct an analysis and interpretation of the drama in a manner appropriate to the aesthetic, religious, moral, etc. tradition within which it was created or to which it refers
— use terminology from the field of aesthetics, poetics, comparative studies and history of literature, as well as knowledge of drama and theatre in a manner adapted to the era in which the student is conducting research
— in the discussion, select arguments that take into account the traditions from which the work stems; the cultural, social, political, etc. context in which it was created; and reinterpretations to which it was subjected by readers and literary critics of different eras
— using transparent information and communication techniques to present research
SOCIAL COMPETENCES
The graduate is ready to:
— participate in current cultural events serving to deepen knowledge of the literary, artistic and spiritual heritage of Poland and Europe
— respect the significance of literary tradition in social life and their own scientific, educational or journalistic activities
— engage with their scientific and popularization work in work on recognizing literary tradition, seeing it as a project of significant importance for the national identity and the future of Poland and Europe
— appreciate the significance of European and national cultural heritage for understanding social and cultural events
Assessment criteria
Attendance, ongoing preparation for classes, activity and student project: writing a theatre review, e.g. based on the TVP archive (vod.pl). Two absences per semester are allowed. Above this number (excluding cases documented immediately) it is not possible to pass the classes.
Practical placement
NOT APPLICABLE
Bibliography
LITERATURA OBCA (WYBÓR)
Henrik Ibsen, „Wybór dramatów”, przeł. J Fruling, J. Giebułtowicz, oprac. O. Dobijanka-Witczakowa, t. 1 i 2, Wrocław 1983, (BN II 210) lub „Dramaty wybrane" t.1 i 2, nowych przekładach z języka norweskiego Anny Marciniakówny, wyd. Czuły Barbarzyńca, Warszawa 2018.
Gerhart Hauptmann, „Hanusia”, „Zatopiony dzwon” [w:] tenże, „Dramaty”, t. 1 i 2, tłum. P. Knapik, Wrocław 1998.
Leconte de Lisle, "Erynnie: tragedya starożytna w dwóch częściach, wierszem", Kraków, przeł. Z. Przesmycki, Redakcya „Świata” 1891.
Maurycy Maeterlinck, "Wnętrze", "Ślepcy", [w:] tenże, "Dramaty wybrane", pod red. K. Pleśniarowicza, Kraków 1994.
August Strindberg, „Wybór dramatów", przeł. Z. Łanowski, wstęp L. Sokół, Wrocław 1977.
Oskar Wilde, "Salome", przeł. W. Fromowicz wyd. własne), Bydgoszcz 1991
Willam Butler Yeats, „Księżniczka Kasia”, przeł. J. Kasprowicz, Lwów 1907.
Arystoteles, „Poetyka", przeł. i oprac. H. Podbielski, Wrocław1983, (BN II 209).
Fryderyk Nietzsche, "Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm", przeł. L. Staff, Warszawa 1907.
Wybrane teksty z antologii: "O dramacie. Od Hugo do Witkiewicza. Poetyki. Manifesty. Komentarze", pod red. E. Udalskiej, Warszawa 1993.
LITERATURA POLSKA (WYBÓR)
Amelia Hertzówna, "Yseult o Białych Dłoniach", "Chimera" 1905, t. IX, z. 27.
Jan Kasprowicz, Z poematu „Marchołt gruby a sprośny, jego narodzin, życia i śmierci misterjum tragikomiczne“, Warszawa 1920.
Bolesław Leśmian, "Skrzypek opętany", oprac. i wstęp, R. H. Stone, Warszawa 1985.
Tadeusz Miciński, "W mrokach złotego pałcu. Bazilissa Teofanu. Tragedia z dziejów Bizancjum X w.", [w:] tenże, "Utwory dramatyczne", t. 2, wybór i oprac. T. Wróblewska, Kraków 1979.
Władysław Orkan, "Wina i kara", [w:] tenże, "Utwory dramatyczne, Dzieła zbiorowe", t. 1, red. zespoł. pod kierownictwem S. Pigonia, Kraków 1966.
Stanisław Przybyszewski, "Śnieg", wstęp i przypisy R.Taborski,Warszawa 1987.
Leopold Staff, „Skarb. Tragedia w trzech aktach", Lwów 1904; wyd. 2, Lwów 1908; wyd. 3, Warszawa 1921, Bibliotela Polska; wyd . 4, [w:] tenże, "Pisma zbiorowe", Warszawa 1932. Wyd. 3, Warszawa 1921 (ew. "Godiwa")
Stanisław Wyspiański, „Meleager”, „Protesilas i Laodamia”, „Akropolis”, "Tragedie". "Dzieła. Pierwsze wydanie zbiorowe w opracowaniu A. Chmiela i T. Sinki", t. 1 i 2, Warszawa 1924.
Emil Zegadłowicz, "Lampka oliwna", Kraków 1925.
Obowiązuje znajomość wstępów do wszystkich utworów z listy lektur z wydania Biblioteki Narodowej. Np. wstęp L. Sokoła do dramatów A. Strindberga.
Literatura przedmiotu
podstawa literatura:
Pavis P., "Słownik terminów teatralnych", przeł. S. Świontek, Wrocław 2002.
"Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje", t. 1–2, red. J. Bachórz i inni, Toruń 2016.
Słownik terminów literackich, wyd. dowolne
Bab J., Teatr wspólczesny. Od Meiningeńczyków do Picatora, przeł. E. Misiołek, Warszawa 1959.
Balme Ch., Wprowadzenie do nauki o teatrze, przeł. i uzupeł. opatrzyli W. Dudzik i M. Leyko, Warszawa2002.
Braun K. Wielka reforma teatru w Europie. Ludzie – idee – zdarzenia, Wrocław 1984.-Schielmann M, „ja w śnie narodu przeklętym, uśpiony". Stanisława Wyspiańskiego dramaty-sny, Gdańsk 1994.
Burkert W., Starożytny kult misteryjny, przeł. K. Bielawski, Kraków 2007.
Dramat i teatr modernistyczny, pod. red. J. Błońskiego, J. Deglera, J. Popiela, D. Ratajczak, Wrocław 1992.
Dramat i teatr religijny w Polsce, red. I. Sławińska, W. Kaczmarek, Lublin 1991.
Dramat polski XIX i XX wieku. Interpretacje i analizy, pod red. L. Ludorowskiego, Lublin 1987.
Eustachiewicz L., Dramaturgia Młodej Polski. Próba monografii dramatu, Warszawa 1986.
Greń Z., Szkice o dramacie zapomnianym, Kraków 1969.
Janion M. Tragizm, historia, prywatność. Prace wybrane, t.2, pod red. M. Czermińskiej, Kraków 2000.
Jaspers K., O tragiczności, przeł. A. Wołkowicz, [w:] tenże, Filozofia egzystencji. Wybór pism, wyboru dokonał S. Tyrowicz, Warszawa 1990.
W. Kaczmarek W., Claudel w Polsce. Chrześcijańskie perspektywy interpretacji dramatu teatru, Lublin 1989.
Kaczmarek W., Złamane pieczęcie Ksiegi. Inspiracje biblijne w dramaturgii Młodej Polski, Lublin 1999.
Kalemba-Kasprzak E., Prometeusz z przepiórką. Dramaty Stefana Żeromskiego: od Czarowica do Przełęckiego, Poznań 2000.
Kerenyi K., Dionizos. Archetyp życia niezniszczalnego, przeł. I. Kania, Wydawnictwa Alathea, 2008.
Kerenyi K., Eleusis. Archetypowy obraz matki i córki, przeł. I. Kania, Kraków 2014.
Kępiński Z., Wyspiański. Struktura mitu (1), „Dialog" 1968, nr 2, z. 10.
Kitto H..D. F., Tragedia grecka. Studium literackie, przel. J. Margański, Bydgoszcz 1997.
Kocur M., Teatr antycznej Grecji, Wrocław 2001.
Kocur M., Teatr bez teatru. Perrformanse w Anglii Wschodniej u schyłku średniowiecza, Wrocław 2012.
Kocur M., We władzy teatru, Aktorzy i widzowie w antycznym Rzymie, Wrocław 2005
Kott J., Zjadanie bogów, Kraków 1986.
Lack S., Studia o St. Wyspiańskim, zebrał i przedm. opatrzył S. Pazurkiewicz, Częstochowa 1924.
Łempicka A., Nietzscheanizm Wyspiańskiego, „Pamiętnik Literacki" 1958, z. 3/4.
Łempicka A., Wyspiański, pisarz dramatyczny. Idee i formy, Kraków 1973.
Miodońska-Brookes E., „Mam ten dar bowiem: patrzę się inaczej". Szkice o twórczości Stanislawa Wyspiańskiego, Kraków 1997.
Miodońska-Brookes E., Studia o kompozycji dramatów Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 1972.
Mitzner P., Tragizm w teatrze polskim XX wieku, „Odra" 1981, nr 9.
Myśl teatralna Młodej Polski. Antologia, wybór I. Sławińska, S. Kruk, Warszawa 1966.
Nicoll A., Dzieje dramatu. Od Ajschylosa do Anouilha, tłum. H. Krzeczkowski, W. Niepokólczycki, J. Nowacki, t. I i II, wyd. III, Warszawa 1983.
Nowakowski J., Wyspiański. Studia o dramatach, Kraków 1972.
O dramacie. Od Hugo do Witkiewicza. Poetyki. Manifesty. Komentarze, Warszawa 1993.
Olszewska M. "Tragedia chłopska". Od W. L. Anczyca do K. H. Rostworowskiego, Warszawa 2001.
Ortwin O., O Wyspiańskim i dramacie, [w:] tenże, Pisma krytyczne, t.1, oprac. J. Czachowska, Warszawa 1969.
Partyga E., Wiek XIX. Przedstawienia, Warszawa 2016.
Popiel J., Modernistyczne tragedie „winy i kary" (Kasprowicz, Orkan), „Ruch Literacki" 1993, z. 5.
Pośpiechowa L., Dramaty Leopolda Staffa, Opole 1966.
Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. J. Degler,Wrocław1988.
Prussak M, „Po ogniu szum wiatru cichego". Wyspiański i mesjanizm, Warszawa 1993.
Pyzik T., Teoria tragedii. Ze studiów nad koncepcją tragedii w angielskich i amerykańskich badaniach literackich po II wojnie światowej, Katowice 1976. Ratajczakowa D., Komedia w epoce Młodej Polski, [w:] Stulecie Młodej Polski. Studia pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1995, s. 519-533. Rzewuska E., Polski dramat ekspresjonistyczny wobec konwencji gatunkowych, Lublin 1988.
Sławińska I, Główne problemy struktury dramatu, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, [praca zbiór.] wybór i oprac. J. Degler, Wroclaw 1988.
Sławińska I, O badaniu wizji teatralnej Wyspiańskiego, [w:] taż, Sceniczny gest poety. Zbiór studiów o dramacie, Kraków 1960.
Sławińska I., Tragedia w epoce Młodej Polski. Z zagadnień struktury dramatu, Toruń 1948.
Styan J.L., Współczesny dramat w teorii i scenicznej praktyce, przedm. J. Błoński, przel. i oprac. M. Sugiera, Wroclaw 1997.
Sugiera M, „Sceniczność" i „niesceniczność" jako problem młodopolskiego dramatu, s. 565-581. [w:] Stulecie Młodej Polski. Studia pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1995.
Szondi P., Esej o tragiczności, przeł. T. Zatorski, Warszawa 2020.
Szondi P., Teoria nowoczesnego dramatu, przeł. E. Misiołek, Warszawa 1976.
Taborski R., W kręgu młodopolskiego dramatu i teatru. Dwa szkice, Warszawa 1993.
Truskolaska A., Młodopolska ekspansja pojęcia „misterium" [w:] Wśród mitów teatralnych Mlodej Polski, pod. red. I. Sławińskiej i M.B. Stykowej, Kraków - Wroclaw 1983.
Ubersfeld A. Czytanie teatru I, przeł. J. Żurowska, Warszawa 2002.
Udalska E., „Piece bien faite": termin, formuła, miejsce w poetykach XIX w., [w:] Dramat Udalska E., „Pice bien faite": termin, formula, miejsce w poetykach XIX w., [w:] Dramat teatr pozytywistyczny, [praca zbiór.] pod red. D. Ratajczak, Wrocław 1991.
Wojdak M., Gdy zabrakło happy endu, czyli o jednoaktówce przełomu XIX i XX wieku. s. 533-549, [w:] Stulecie Młodej Polski. Studia pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1995.
Wśród mitów teatralnych Młodej Polski , pod red. I. Sławińskiej i M.B. Stykowej, Kraków-Wrocław 1983.
Ziołowicz A., „Misteria polskie". Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Kraków 1997.
Notes
|
Term 2025Z:
The seminar aims to acquaint students who wish to deepen their knowledge of the history of drama and theatre during the Great Theatre Reform in Europe (French, Scandinavian, German, Italian, Russian theatre of naturalism and symbolism, poetic and symbolist theatre) and in Poland. The classes aim to present the evolution of thinking about theatre as an autonomous field of art, to show the evolution of dramatic content and forms at the turn of the 19th and 20th centuries; to introduce the profiles of outstanding theatre figures, to undertake a joint reading of a hermeneutical nature in order to interpret selected dramatic works. |
Additional information
Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system: