Institutions of legal protection 2102-L-Z5INOP-US

System of law-enforcement institutions. Defining law-enforcement; law-enforcement measures; law-enforcement; law-enforcement system; Protection of the constitution. Constitutional Tribunal. Premises, essence and goals of constitution's protection; constitutionality protection system; history and position of Constitutional Tribunal, organization, procedures, cognition, verdict's status; Constitutional responsibility. Tribunal of State. Essence of constitutional responsibility; Constitutional responsibility in other countries; tradition of constitutional responsibility in Poland, premises, practice and procedures concerning constitutional responsibility; Judiciary - organization, norms of activity. judicature; administration of justice - norms, structure, National Judiciary Council; Civil and Military Courts. Supreme Court. Cognition and structure of civil and military courts, Supreme Court as principal judiciary instance; Administrative courts. Essence of judiciary control of administration, administrative courts system, administrative procedure; Extra- judicial arbitration organs. Place of extra- judicial arbitration organs in law-enforcement system, essence and system of extra- judicial arbitration organs, decisions' character, Judiciary control; Public Interest Protection. Public Prosecutor's Office: structure, tasks, activity; State finances protection. Supreme Chamber of Control. History of state control in Poland, Supreme Chamber of Control - structure, duties, tasks; Civil Rights and Freedoms Protection. Ombudsman. Civil rights and freedoms protection system, ombudsman models, activity; Protection of pluralism in media and right to information. National Broadcasting Council. National Broadcasting council - tasks, structure, legal status of council member; Corporate institutions of legal help and assistance. Concept of legal help and assistance institutions, legal status and tasks of the Bar, legal advisers, notaries, bailiffs; Law-enforcement in European Union law. Protection mechanism of rights by European Law, European Ombudsman; petition to European Parliament and plea to European Commission.

Term 2025Z:

The aim of the course is to learn and understand how the freedoms and rights of individuals and their associations are protected in a democratic state of law, and how the public interest is protected. The subject matter is analysed both in terms of the system of public authorities and in terms of subjective rights. The course examines the issues of subjective rights, substantive and procedural guarantees of their protection. The system of justice, constitutional courts, the system of bodies appointed to guard the observance of the law, the issues of protecting the legality of the actions of public authorities, protecting subjective rights in relations with public authorities, as well as the issue of legal aid.

I. System of legal protection institutions
The science of the structure of legal protection institutions. The concept of legal protection. Legal protection measures. Legal protection bodies
M. Kruk, M. Olszówka, M. Godlewski, M. Jarosz, M. Laskowska, J. Zaleśny, Prawa i wolności przedmiotem ochrony prawnej, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności. System instytucjonalny w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2019
II. Protection of the Constitution. Constitutional Tribunal
Premises, essence and objectives of protection of the constitution. System of protection of constitutionality. Protection of constitutionality in Poland: history, systemic position of the Constitutional Tribunal, its system and principles of operation, competences, nature and effects of judgments. Constitutional complaint.
Ustawa z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2393; Ustawa z 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1422; M. Kruk, Trybunał Konstytucyjny, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; J. Zaleśny, Legitymacja szczególna zaskarżenia aktów normatywnych do Trybunału Konstytucyjnego, [w:] J. Kuciński (red.), Piętnaście lat Konstytucji RP z 1997 roku. Inspiracje, uregulowania, trwałość, Warszawa 2012; M. Kawczyńska, Kontrola zgodności z Konstytucją aktów unijnego prawa pochodnego w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym, [w:] S. Dudzik, N. Półtorak (red.), Prawo Unii Europejskiej a prawo konstytucyjne państw członkowskich, Warszawa 2013; J. Zaleśny, Zagadnienie rozbieżności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] K.A. Wojtaszczyk, A. Mirska (red.), Demokratyczna modernizacja sfery publicznej, Toruń 2012; M. Dąbrowski, Funkcje Trybunału Konstytucyjnego związane z hierarchiczną kontrolą konstytucyjności prawa, Olsztyn 2015 (pdf)

III. Constitutional responsibility. State Tribunal
The essence of constitutional responsibility. Models of constitutional responsibility. Traditions of constitutional responsibility in Poland. Premises, meaning, mode and practice of implementing constitutional responsibility.
Konstytucja RP, art. 107, 145, 156, 198-201; Ustawa z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 762 ze zm.; J. Zaleśny, Trybunał Stanu, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; J. Zaleśny, Odpowiedzialność konstytucyjna w prawie polskim okresu transformacji ustrojowej, Toruń 2004; J. Zaleśny, Odpowiedzialność konstytucyjna. Praktyka III RP, Warszawa 2004

IV. Judiciary – organization, principles of operation
Judiciary power. Administration of justice. Structure of the judiciary. Principles of the administration of justice. National Council of the Judiciary: place in the state structures, composition, functions and competences, mode of operation.
Konstytucja RP, art. 173-187; Ustawa z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1186; M. Godlewski, M. Laskowska, Organizacja i zasady wymiaru sprawiedliwości, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; M. Godlewski, Krajowa Rada Sądownictwa, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; M. Dąbrowski, J. Szymanek, M. M. Wiszowaty, J. Zaleśny, Niezależność sądów i niezawisłość sędziów. Miscellanea, Warszawa 2020

V. Common and Military Courts
Competence and organization of common courts. Competence and organization of military courts.
Konstytucja RP, art. 173-182; Ustawa z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 334 ze zm.; Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2250; M. Godlewski, M. Laskowska, Sądy powszechne, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; M. Godlewski, M. Laskowska, Sądy wojskowe, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; A. Machnikowska, Odpowiedzialność władzy sądowniczej a odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 4

VI. Supreme Court
The judicial supervision of the Supreme Court and its means. The organization of the Supreme Court.
Konstytucja RP, art.183; Ustawa z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 622; M. Godlewski, M. Laskowska, Sąd Najwyższy, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności … ; M. Zbrojewska, Rola i stanowisko prawne Sądu Najwyższego w procesie karnym, Warszawa 2013

VII. Administrative judiciary
The essence of judicial control of administration. Models of judicial control of administration. Cognition of administrative courts. Organization of administrative courts. Specificity of cassation appeal in administrative court proceedings.
Konstytucja RP, art. 184-185, 236 ust. 2; Ustawa z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1267; M. Godlewski, M. Laskowska, Sądy administracyjne, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …

VIII. Extrajudicial adjudicating bodies
The place of extrajudicial bodies in the system of adjudicating bodies. The essence and system of extrajudicial adjudicating bodies. The nature of decisions. Judicial supervision.
Ustawa z 1 grudnia 1961 r. o izbach morskich, t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 159; T. Ereciński, K. Weitz, Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008

IX. Protection of the public interest. Prosecutor's office
The essence of the prosecutor's office. Evolution of the prosecutor's office in Poland. Structure, tasks, operation of the prosecutor's office.
Ustawa z 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze, t.j. Dz. U. z 2024 r.
poz. 390 ze zm.; J. Zaleśny, Prokuratura, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; J. Zaleśny, Dialektyka prokuratorskiej niezależności, [w:] M. Mistygacz (red.), Prokuratura w Polsce w XXI wieku. Wyzwania ustrojowe i procesowe, Warszawa 2019; M. Mistygacz, J. Onyszczuk, M. Szeroczyńska, Zasady ustrojowe i działania prokuratury w Polsce – nowe spojrzenie, Warszawa 2023

X. Protection of civil rights. Commissioner for Human Rights
The system of protection of civil rights. Models of the institution of the Commissioner for Human Rights in the system of legal protection bodies. The place of the Commissioner for Human Rights in the structures of the state. The status of the Commissioner for Human Rights: qualifications of the candidate, appointment, term of office, independence and impartiality. Scope and forms of activity. Organization of the office of the Commissioner for Human Rights
Konstytucja RP, art. 72, 208-212; Ustawa z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1264; J. Zaleśny, Rzecznik Praw Obywatelskich, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; I. Malinowska, Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie ochrony praw i wolności w Polsce, Warszawa 2007; A. Gajda, Kierunki rozwoju instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, Warszawa 2013

XI. Protection of state finances. Supreme Audit Office
History of state audit in Poland. The place of NIK in the state structures. Organization of NIK. Tasks and responsibilities of NIK. Audit procedures
Konstytucja RP, art. 202-207, 226; Ustawa z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 623; M. Olszówka, Najwyższa Izba Kontroli, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; I. Sierpowska, Funkcje kontroli państwowej. Studium prawnoporównawcze, Kolonia Limited 2003.

Prerequisites (description)

Students are expected to have basic knowledge about the freedoms and rights of the individual, and about the separation of powers.

Course coordinators

Jacek Zaleśny

Type of course

obligatory courses

Mode

Classroom

Learning outcomes

KNOWLEDGE
EK 1 - has a general knowledge of order and legal order, their components; K_W01
EK 2 - has knowledge of the attributes of the legal protection institution, the system of legal protection institutions; mechanisms of operation of legal protection institutions, mutual relations between them; K_W06
EK 3 - has in-depth knowledge of the role of legal protection authorities in the protection of individual freedoms and rights and their importance in a state ruled by law; K_W08
SKILLS
EK 4 - knows how to build relations between particular terms relevant to legal protection; K_U01
EK 5 - can determine the characteristics of the legal protection authorities in the state of law; K_U03

EK 6 - has an in-depth ability to use legal protection measures in practical applications; K_U03
EK 7- has the ability to prepare oral presentations on legal issues, using materials obtained independently; K_U05
EK 8 - knows how to use legal protection measures, including as a party to subjective rights; K_U05
COMPETENCES
EK 9 - is able to properly specify the priorities for the implementation of a task set by himself or others. K_K01
EK 10 - is aware that legal protection institutions are subject to permanent change and therefore has the need for lifelong learning, can inspire and organize the learning process of other people; K_K06

Assessment criteria

The basic condition for completing the course is attendance (two unexcused absences per semester are allowed). Exceeding the number of permissible absences results in the necessity to pass the classes during the teaching duty. Absence from more than half of the meetings will result in failure to complete the course (the student is not classified).
The final grade is the result of the continuous assessment made on the basis of the current preparation for classes and activity during them, as well as the completed work (paper) and a test. The test is a test consisting of about 20 closed, open and case questions.

Practical placement

Internships are not required.

Bibliography

Basic literature
1. M. Kruk, M. Olszówka, M. Godlewski, M. Jarosz, M. Laskowska, J. Zaleśny, Ochrona praw i wolności. System instytucjonalny w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2019

Supplementary literature
1. M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań 2006;
2. J. Zaleśny, Odpowiedzialność konstytucyjna. Praktyka III RP, Warszawa 2004;
3. A. Machnikowska (red.), Legitymizacja władzy sądowniczej, Gdańsk 2016;
4. J. Jaskiernia (red.), Transformacja systemów wymiaru sprawiedliwości, t. 1-2, Toruń 2011;
5. A. Szmyt (red.), Trzecia władza. Sądy i trybunały w Polsce, 2008;
6. I. Sierpowska, Funkcje kontroli państwowej. Studium prawnoporównawcze, Kolonia Limited 2003.

Term 2025Z:

Basic literature
1. M. Kruk, M. Olszówka, M. Godlewski, M. Jarosz, M. Laskowska, J. Zaleśny, Ochrona praw i wolności. System instytucjonalny w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2019

Additional literature
1. J. Zaleśny, Odpowiedzialność konstytucyjna. Praktyka III RP, Warszawa 2004;
2. M. Dąbrowski, J. Szymanek, M.M. Wiszowaty, J. Zaleśny, Niezależność sądów i niezawisłość sędziów. Miscellanea, Warszawa 2020;
3. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska (red.), Konstytucyjny model władzy sądowniczej w Polsce - wybrane problemy, Wrocław 2013;
4. M. Romańska (red.), Pozainstancyjne środki ochrony prawej, Warszawa 2013;
5. M. Mistygacz, J. Onyszczuk, M. Szeroczyńska, Zasady ustrojowe i działania prokuratury w Polsce - nowe spojrzenie, Warszawa 2023;
6. I. Sierpowska, Funkcje kontroli państwowej. Studium prawnoporównawcze, Kolonia Limited 2003.

Additional information

Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system:

Description of 2102-L-Z5INOP-US in USOSweb