(in Polish) Instytucje ochrony prawnej 2102-L-D5INOP-US

The aim of the course is to learn and understand how the freedoms and rights of individuals and their associations are protected in a democratic state of law, and how the public interest is protected. The subject matter is analysed both in terms of the system of public authorities and in terms of subjective rights. The course examines the issues of subjective rights, substantive and procedural guarantees of their protection. The system of justice, constitutional courts, the system of bodies appointed to guard the observance of the law, the issues of protecting the legality of the actions of public authorities, protecting subjective rights in relations with public authorities, as well as the issue of legal aid.

I. System of legal protection institutions
The science of the structure of legal protection institutions. The concept of legal protection. Legal protection measures. Legal protection bodies
M. Kruk, M. Olszówka, M. Godlewski, M. Jarosz, M. Laskowska, J. Zaleśny, Prawa i wolności przedmiotem ochrony prawnej, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności. System instytucjonalny w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2019
II. Protection of the Constitution. Constitutional Tribunal
Premises, essence and objectives of protection of the constitution. System of protection of constitutionality. Protection of constitutionality in Poland: history, systemic position of the Constitutional Tribunal, its system and principles of operation, competences, nature and effects of judgments. Constitutional complaint.
Ustawa z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2393; Ustawa z 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1422; M. Kruk, Trybunał Konstytucyjny, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; J. Zaleśny, Legitymacja szczególna zaskarżenia aktów normatywnych do Trybunału Konstytucyjnego, [w:] J. Kuciński (red.), Piętnaście lat Konstytucji RP z 1997 roku. Inspiracje, uregulowania, trwałość, Warszawa 2012; M. Kawczyńska, Kontrola zgodności z Konstytucją aktów unijnego prawa pochodnego w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym, [w:] S. Dudzik, N. Półtorak (red.), Prawo Unii Europejskiej a prawo konstytucyjne państw członkowskich, Warszawa 2013; J. Zaleśny, Zagadnienie rozbieżności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] K.A. Wojtaszczyk, A. Mirska (red.), Demokratyczna modernizacja sfery publicznej, Toruń 2012; M. Dąbrowski, Funkcje Trybunału Konstytucyjnego związane z hierarchiczną kontrolą konstytucyjności prawa, Olsztyn 2015 (pdf)

III. Constitutional responsibility. State Tribunal
The essence of constitutional responsibility. Models of constitutional responsibility. Traditions of constitutional responsibility in Poland. Premises, meaning, mode and practice of implementing constitutional responsibility.
Konstytucja RP, art. 107, 145, 156, 198-201; Ustawa z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 762 ze zm.; J. Zaleśny, Trybunał Stanu, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; J. Zaleśny, Odpowiedzialność konstytucyjna w prawie polskim okresu transformacji ustrojowej, Toruń 2004; J. Zaleśny, Odpowiedzialność konstytucyjna. Praktyka III RP, Warszawa 2004

IV. Judiciary – organization, principles of operation
Judiciary power. Administration of justice. Structure of the judiciary. Principles of the administration of justice. National Council of the Judiciary: place in the state structures, composition, functions and competences, mode of operation.
Konstytucja RP, art. 173-187; Ustawa z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1186; M. Godlewski, M. Laskowska, Organizacja i zasady wymiaru sprawiedliwości, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; M. Godlewski, Krajowa Rada Sądownictwa, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; M. Dąbrowski, J. Szymanek, M. M. Wiszowaty, J. Zaleśny, Niezależność sądów i niezawisłość sędziów. Miscellanea, Warszawa 2020

V. Common and Military Courts
Competence and organization of common courts. Competence and organization of military courts.
Konstytucja RP, art. 173-182; Ustawa z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 334 ze zm.; Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2250; M. Godlewski, M. Laskowska, Sądy powszechne, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; M. Godlewski, M. Laskowska, Sądy wojskowe, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; A. Machnikowska, Odpowiedzialność władzy sądowniczej a odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 4

VI. Supreme Court
The judicial supervision of the Supreme Court and its means. The organization of the Supreme Court.
Konstytucja RP, art.183; Ustawa z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 622; M. Godlewski, M. Laskowska, Sąd Najwyższy, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności … ; M. Zbrojewska, Rola i stanowisko prawne Sądu Najwyższego w procesie karnym, Warszawa 2013

VII. Administrative judiciary
The essence of judicial control of administration. Models of judicial control of administration. Cognition of administrative courts. Organization of administrative courts. Specificity of cassation appeal in administrative court proceedings.
Konstytucja RP, art. 184-185, 236 ust. 2; Ustawa z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1267; M. Godlewski, M. Laskowska, Sądy administracyjne, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …

VIII. Extrajudicial adjudicating bodies
The place of extrajudicial bodies in the system of adjudicating bodies. The essence and system of extrajudicial adjudicating bodies. The nature of decisions. Judicial supervision.
Ustawa z 1 grudnia 1961 r. o izbach morskich, t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 159; T. Ereciński, K. Weitz, Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008

IX. Protection of the public interest. Prosecutor's office
The essence of the prosecutor's office. Evolution of the prosecutor's office in Poland. Structure, tasks, operation of the prosecutor's office.
Ustawa z 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze, t.j. Dz. U. z 2024 r.
poz. 390 ze zm.; J. Zaleśny, Prokuratura, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; J. Zaleśny, Dialektyka prokuratorskiej niezależności, [w:] M. Mistygacz (red.), Prokuratura w Polsce w XXI wieku. Wyzwania ustrojowe i procesowe, Warszawa 2019; M. Mistygacz, J. Onyszczuk, M. Szeroczyńska, Zasady ustrojowe i działania prokuratury w Polsce – nowe spojrzenie, Warszawa 2023

X. Protection of civil rights. Commissioner for Human Rights
The system of protection of civil rights. Models of the institution of the Commissioner for Human Rights in the system of legal protection bodies. The place of the Commissioner for Human Rights in the structures of the state. The status of the Commissioner for Human Rights: qualifications of the candidate, appointment, term of office, independence and impartiality. Scope and forms of activity. Organization of the office of the Commissioner for Human Rights
Konstytucja RP, art. 72, 208-212; Ustawa z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1264; J. Zaleśny, Rzecznik Praw Obywatelskich, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; I. Malinowska, Rzecznik Praw Obywatelskich w systemie ochrony praw i wolności w Polsce, Warszawa 2007; A. Gajda, Kierunki rozwoju instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, Warszawa 2013

XI. Protection of state finances. Supreme Audit Office
History of state audit in Poland. The place of NIK in the state structures. Organization of NIK. Tasks and responsibilities of NIK. Audit procedures
Konstytucja RP, art. 202-207, 226; Ustawa z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 623; M. Olszówka, Najwyższa Izba Kontroli, [w:] M. Kruk (i in.), Ochrona praw i wolności …; I. Sierpowska, Funkcje kontroli państwowej. Studium prawnoporównawcze, Kolonia Limited 2003.