Handel i finanse międzynarodowe 4003-201HFM
Wykład z Handlu i Finansów Międzynarodowych (HiFM) ma na celu ukazanie i wyjaśnienie, jak funkcjonuje gospodarka otwarta, powiązana ze światem więzami handlowymi. Ma on wyjaśnić dlaczego liberalizacja handlu międzynarodowego i integracja prowadzi do globalizacji gospodarki światowej.
Wykład jest oparty o podstawy mikroekonomiczne i obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. W pierwszej części zajęć zostanie zaprezentowana klasyczna, neoklasyczna oraz tzw. nowa teoria handlu I i II generacji (model Krugmana i Melitza). Zostaną wyjaśnione przyczyny handlu międzynarodowego, czynniki wyjaśniające jego strukturę oraz skutki dobrobytowe wymiany handlowej między krajami.
Następnie pokazane zostaną skutki funkcjonowania poszczególnych instrumentów polityki handlowej w warunkach doskonałej i niedoskonałej konkurencji. Zostanie pokazana tu również tzw. strategiczna polityka handlowa, analizująca skutki interwencji państwowej w warunkach niedoskonałej konkurencji. Na zakończenie zostaną wyjaśnione przyczyny polityczne nieefektywnej polityki protekcjonistycznej, stosowanej nadal przez wiele krajów. Wyjaśniają je tzw. modele ekonomii politycznej polityki handlowej. Poruszone zostaną również zagadnienia tzw., nowej geografii ekonomicznej.
Wykład ma wyjaśnić również jakie są podstawowe zasady funkcjonowania głównych międzynarodowych instytucji handlowych (GATT/WTO).
Szczegółowy plan wykładu z Handlu i Finansów Międzynarodowych (HiFM) przedstawia się następująco (w nawiasach podano odwołania do literatury, która jest pokazana w dalszej części sylabusa):
1. Handel wewnątrz-gałęziowy: wczesne wyjaśnienia i zróżnicowane produkty
Prace Grubela-Lloyda, pomiar IIT, teoria nakładających się popytów (S. Linder), teorie neo-czynnikowe, teoria luki technologicznej (R. Vernon), hipoteza nakładających się popytów, Cykl życia produktu Vernona, Funkcja popytu Dixit-Stiglitza (love for variety), funkcja popytu Chamberlina-Lancastera (ideal variety approach),
Lit.: materiał powielony: funkcja Dixita-Stiglitza
2. Handel wewnątrz-gałęziowy: niedoskonała konkurencja i korzyści skali:
Znaczenie wewnętrznych i zewnętrznych korzyści skali, doskonała konkurencja monopolistyczna Chamberlina – z możliwością wejścia na rynek (przypomnienie), uproszczony model Krugmana, (rozdz. 6 podręcznika), Model Krugmana (Increasing returns)
Lit. Podręcznik, rozdz. 6, E. Czarny, rozdz .2.3.
3. Zróżnicowane produkty i zróżnicowane firmy w handlu wewnątrz-gałęziowym
Model Falveya Kierzkowskiego. Handle wewnątrz-gałęziowy horyzontalny i wertykalny.
Model Melitza zróżnicowanych firm. Motywy i konsekwencje eksportu firm
Badania empiryczne handlu wewnątrz-gałęziowego horyzontalnego i wertykalnego, znacznie i wykorzystanie modelu grawitacyjnego
Lit.
WTO: Word Trade Report 2008, Trade In Gloablizing Word, str 53-64 (dostępne na:
http://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr08_e.htm -
- Od liberalizacji do integracji Polski z Unią Europejską (red. J. Michałek, W. Siwiński, M. Socha), PWN, Warszawa 2003, rozdz. 1-2 i 3
- A. Cieślik, s. 90-99.
- matriały powielone dotyczące modelu Melitza
4. Procesy aglomeracyjne i deglomeracyjne w gospodarce międzynarodowej: elementy nowej geografii ekonomicznej
Nowa geografia ekonomiczna: dodanie mobilności do podstawowego modelu Krugmana. Znaczenie kosztów transportu oraz elastyczności substytucji modelu Krugmana nowej geografii ekonomicznej.
Cieślik, Roz. 3.
Ew.: Brakman Garretsen i Marrewijk, Roz. 3.1-3.2 i materiały powielone
5. Polityka handlowa w ramach wolnej konkurencji: cła
Cło w kraju dużym i małym, analiza w ramach równowagi cząstkowej i ogólnej, wpływ ceł na terms of trade, wojna celna.
Lit.: Podręcznik: Roz. 8 ,
J. Michałek, rozdz. 1.
6. Polityka handlowa w ramach wolnej konkurencji: cła c.d.
optymalna taryfa celna (ilustracja graficzna i dowód), paradoks Metzlera, polityka handlowa przy występowaniu niedoskonałości rynkowych, efektywna protekcja celna
Lit.: Podręcznik: Roz. 8 ,
J. Michałek, rozdz. 1.
7. Polityka handlowa: bariery pozataryfowe (ograniczenia ilościowe, VER-y,)
ograniczenia ilościowe, ekwiwalentność ograniczeń ilościowych i ceł, ograniczenia ilościowe w warunkach monopolizacji rynku, wpływ sposobu dystrybucji licencji na poziom dobrobytu, „dobrowolne” ograniczenia ilościowe (VER) - model dwóch i trzech krajów, przepisy domieszkowe,
Lit: Podręcznik, rozdz. 8,
J. Michałek, rozdz. 7 i 10.
8. Polityka handlowa: bariery pozataryfowe (subsydia i dumping,)
mechanizm subwencji, cła a subwencje produkcyjne, subwencje eksportowe, strategiczna polityka eksportowa, Specyfika subwencji stosowanych w handlu rolnym, cła wyrównawcze, dumping przy monopolizacji rynku krajowego, cła anty-dumpingowe, minimalne wymogi eksportowe
Lit.: podręcznik Rozdz. 8,
J. Michałek, rozdz. 8-9.
9. Strategiczna polityka handlowa (w warunkach niedoskonałej konkurencji)
Polityka przemysłowa w krajach przemysłowych: Protekcjonizm jako forma strategicznej (proeksportowej) polityki handlowej służącej przechwytywaniu zysków i uzyskaniu korzyści skali produkcji (rola badań i rozwoju), analiza ogólna polityki w warunkach oligopolu (analiza Grossmana), optymalna polityka handlowa w zależności od sposobu konkurencji oligopolistycznej (model Brander-Spencer i Eaton-Grossman).
Lit.: Podręcznik: rozdz. 11;
J. Michałek, rozdz. 2, Ch. Marrewijk, rozdz. 11.
Model Brander-Spencer i Eatona Grossmana: wersja uproszczona wg. Marrewijka (materiał powielony)
10. Ekonomia polityczna polityki handlowej.
Analiza sektora dystrybucji dóbr przy ograniczeniach importu, zjawisko rent-seeking, porównanie ceł i ograniczeń ilościowych przy występowaniu sektora dystrybucji, odmienne podejścia do modelowania ekonomii politycznej: model Ann Kruger i model Findlay'a-Wellisza
Lit.: J. Michałek, rozdz. 11.
Nakład pracy studenta:
wykład - 30 h
przygotowanie do wykładu - 30 h
przygotowanie do egzaminu - 60 h
razem - 120 h
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Studenci znają:
1. założenia, strukturę i wnioski płynące z modeli handlu zagranicznego (neoklasycznego, nowej teorii handlu I i II generacji)
2. mechanizm funkcjonowania i konsekwencje stosowania głównych instrumentów polityki handlowej (cła, ograniczenia ilościowe, subsydia)
3. modele strategicznej polityki handlowej funkcjonujące w warunkach niedoskonałej konkurencji
4. neoklasyczne modele ekonomii politycznej polityki handlowej
5. podstawowe pojęcia nowej geografii ekonomicznej
Umiejętności studenci powinni umieć
– analizować:
1. czynniki wyjaśniające strukturę handlu międzynarodowego
2. konsekwencje dobrobytowe, dla konsumentów, producentów i dochodów budżetowych wynikające ze stosowania różnych instrumentów polityki handlowej
3. motywy rządów przy stosowaniu nieefektywnych instrumentów polityki handlowej I znaczenie oddziaływania grup interesów
– rozpoznawać:
4. przyczyny powstawania handlu międzynarodowego i globalizacji gospodarki światowej.
5. zrozumienie ograniczeń w stosowaniu strategicznej polityki handlowej przez rządy
– wyjaśniać:
6. znaczenie badań empirycznych dla weryfikacji teorii handlu i polityki handlowej
7. przyczyny procesów aglomeracyjnych towarzyszących często integracji ekonomicznej
Kryteria oceniania
Końcowy egzamin pisemny. Egzamin pisemny składa się kilkudziesięciu pytań testowych i kilku pytań otwartych. Obie części są podobnie punktowane (zbliżone proporcje w ilości punktów). Dodatkowo można uzyskać 10% za aktywny udział (uczestnictwo, które jest nieobowiązkowe) w wykładach.
Literatura
Obowiązkowa:
• Paul R. Krugman, Maurice Obstfeld, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i praktyka, t.1, PWN, 2007. Cytowane jako podręcznik (podstawowy).
• J.J. Michałek, (2002), Międzynarodowa Polityka handlowa. Mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe. PWN.
• oraz materiały do wykładów w formie elektronicznej (PDF) dostępne w intranecie.
• C. Marrewijk, International Trade & the World Economy, Oxford University Press, 2002
Literatura dodatkowa:
• K. Gawlikowska-Hueckel, A. Zielińska-Głębocka, Integracja Europejska. Od jednolitego rynku do unii walutowej, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2004;
• J. J. Michałek, W. Siwiński, M. Socha red. naukowa: Polska w Unii Europejskiej. Dynamika konwergencji ekonomicznej, PWN Warszawa 2007;
Dla ambitnych:
• J. Francois, K. Reinert, Applied Methods for Trade Policy Analysis, A Handbook, H. Bowen, A. Hollander, J.M. Viaene, Applied International Trade Analysis, Macmillan Press, 1998,
• Brakman S., Garretsen H., van Marrevijk Ch., An introduction to geographical economics, Cambridge U.P., 2003.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: