- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Free Will. The History of an Idea from Antiquity to the Middle Ages 3800-FWHI22-M-OG
Wykłady mają na celu przedstawienie najważniejszych momentów w historii pojęcia wolnej woli w klasycznej zachodniej myśli filozoficznej. Będziemy badać nie tyle użycie jakiegoś konkretnego terminu – takiego jak np. liberum arbitrium – ale raczej przyjrzymy się najważniejszym zagadnieniom związanym z ogólnie pojętą wolnością. Po pierwsze, przedyskutujemy ideę wolności jako takiej. Przynajmniej od czasów hellenistycznych, starożytni filozofowie rozumieli wolność na kilka różnych sposobów. Różne koncepcje wolności wiążą się z takimi fundamentalnymi problemami, jak przygodność i konieczność czy też związek między wolnością a możliwością wyboru. Po drugie, wykłady skupiają się na starożytnych początkach pojęcia wolnej woli jako ludzkiej zdolności. Na szczególną uwagę zasługuje relacja między wolą a racjonalnością z jednej strony, a z drugiej strony między wolą a pragnieniami zmysłowymi. W tym kontekście poruszony zostanie problem akrazji (słabości woli). Począwszy od starożytnego stoicyzmu i neoplatonizmu, w filozofii pojawia się również problem wolności Boga. Z kolei w tradycji Augustyńskiej ważne miejsce zajmuje pytanie czy Bóg chce zła, które jest ważne nie tylko z perspektywy ściśle teologicznej, ale także dla zrozumienia natury ludzkiej woli. Kurs obejmuje także niektóre typowo średniowieczne zagadnienia, takie jak wola drugiego rzędu oraz wola warunkowa, a także wybrane średniowieczne rozwiązania problemów omawianych od starożytności, takich jak równoczesna obecność różnych pragnień u tej samej osoby. Poruszony zostanie problem odpowiedzialności za własne wybory. Na koniec, omówione zostaną przeciwstawne stanowiska, woluntaryzm i racjonalizm, w dwóch głównych kontekstach: islamskiej teologii średniowiecznej (mutazylici i al-Aszʿarī) oraz myśli łacińskiej końca XIII wieku (Tomasz z Akwinu i Duns Szkot).
Rodzaj przedmiotu
ogólnouniwersyteckie
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Wiedza:
K_W04 student zna i rozumie podstawową terminologię filozoficzną w języku angielskim dotyczącą problemu wolnej woli
K_W05 student zna i rozumie główne nurty myśli i najważniejsze osiągnięcia w omawianym zakresie historii idei
K_W07 student posiada szeroką wiedzę na temat poglądów wybranych autorów filozoficznych oraz aktualnego stanu badań nad tymi autorami
K_W09 student dokładnie rozumie istotę pojęć wolnej woli i wolności oraz historyczną zmienność ich znaczeń
K_W11 student rozumie ogólny związek między formowaniem się idei filozoficznych a przemianami w kulturze i społeczeństwie
Umiejętności:
K_U01 student potrafi samodzielnie interpretować tekst filozoficzny, komentować go i konfrontować tezy z różnych tekstów w twórczy i nowatorski sposób
K_U02 student posiada umiejętność określenia stopnia ważności tez w ramach omawianego problemu lub argumentacji
K_U03 student posiada umiejętność analizowania złożonych argumentów filozoficznych, identyfikowania ich podstaw i założeń oraz ustalania logicznych i argumentacyjnych relacji między tezami
K_U09 student posiada umiejętność konstruowania i twórczej rekonstrukcji argumentacji z perspektywy różnych stanowisk filozoficznych z uwzględnieniem typów argumentacji charakterystycznych dla każdego z nich oraz dostrzegania zbieżności i różnic między nimi.
Kompetencje społeczne:
K_K01 student jest gotowy do określenia swojej wiedzy i umiejętności
K_K05 student jest gotowy do aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym, interesuje się koncepcjami filozoficznymi w powiązaniu z innymi dziedzinami życia kulturalnego i społecznego
K_K06: student jest gotowy do aktywnego uczestniczenia w działaniach mających na celu zachowanie dziedzictwa filozoficznego i wykorzystanie go do zrozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych.
Kryteria oceniania
Aktywność na zajęciach. Student przygotowuje pisemny esej na temat związany z pojęciem wolnej woli do 20 czerwca 2023 r. Ocena obejmuje ustną dyskusję pracy pisemnej z wykładowcą. Kryteria oceniania: dogłębne zrozumienie problemu wolnej woli, w tym jego historycznej zmienności; znajomość teorii omawianych autorów; rozumienie omawianych tekstów filozoficznych; umiejętność konstruowania i twórczej rekonstrukcji argumentacji z perspektywy różnych stanowisk filozoficznych z uwzględnieniem typów argumentacji charakterystycznych dla każdego z nich oraz dostrzegania podobieństw i różnic między nimi; umiejętność samodzielnego pogłębiania wiedzy z omawianej dziedziny.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
Teksty źródłowe. Będziemy czytać liczne fragmenty różnych dzieł, m.in./
Plotinus, Ennead VI, 8, trans. A.H. Armstrong, Cambridge 1988.
Augustine, On the Trinity X, 11-12, trans. A.W. Haddan, Nicene and Post-Nicene Fathers, First Series, Vol. 3., Buffalo, NY 1887, rev. and ed. for New Advent by K. Knight,
Anselm of Canterbury, Truth, Freedom, and Evil. Three Philosophical Dialogues, ed. and trans. J. Hopkins and H. Richardson, New York 1967.
Stephen Langton, Quaestiones theologiae III, ed. M. Bieniak – W. Wciórka, Oxford 2021-2022.
Thomas Aquinas, On Evil, trans. R. Regan, ed. B. Davies, New York: Oxford University Press 2003.
John Duns Scotus, Contingency and Freedom. Lectura I, 39, trans. A. Vos et al., Dordrecht 1994.
Opracowania:
M. Frede, A Free Will: Origins of the Notion in Ancient Thought, Berkeley, CA 2011.
A. Kenny, Aristotle's Theory of the Will, Duckworth, London 1979.
S. Bobzien, Determinism and Freedom in Stoic Philosophy, Oxford 2001.
J. Purinton, “Epicurus on ‘Free Volition’ and the Atomic Swerve”, Phronesis, 44.4 (1999), 253–299.
B. Collette-Dučić, “Plotinus on Founding Freedom in Ennead VI.8[39]”, in The Routledge Handbook of Neoplatonism, P. Remes and S. Slaveva-Griffith (eds.), New York 2014.
T. O’Keefe, “Ancient Theories of Freedom and Determinism”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2021 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL =
G. Bonner, Freedom and Necessity: St. Augustine's Teaching on Divine Power and Human Freedom, CUA Press, 2007
T. Winter, The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology, Cambridge 2008.
P. Adamson, Philosophy in the Islamic World, Oxford University Press, 2016.
R. Saarinen, Weakness of the Will in Medieval Thought. From Augustine to Buridan, Helsinki 1993.
D.M. Gallagher, “Thomas Aquinas on the Will as Rational Appetite”, Journal of the History of Philosophy, 29.4 (1991), 559-584.
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: