Histori(e)a oka - czyli perypetie organu widzenia w filozofii 3700-AL-HO-qMF
Tytuł zajęć ma dwojakie źródło. Z jednej strony Bataille'owskie Historie oka, a więc niejako wymiar perwersyjny oraz nastawienie na "inne" wykorzystanie oka.
Z drugiej strony Historia(e) kina Jean Luc-Godarda, a więc założenie, że historie zawsze są mnogie, że zawsze istnieje alternatywna możliwość historii, która pozwala wyzwolić nowe siły, bądź też po Benjaminowsku "zwrócić sprawiedliwość" temu, co wykluczone. Zadaniem jakie sobie stawiamy jest przegląd znanych nam koncepcji oka oraz filozoficznych tekstów, w których oko jest głównym tematem.
Celem zajęć będzie napisanie swoistej historii oka w filozofii, ale również alternatywny sposób opowiadania samej historii filozofii. Rejestr wizualny od zawsze zajmował w niej ważne miejsce, a w XX wieku stał się wręcz jej swoistą obsesją. Punktem wyjścia jest więc założenie, że nie tylko należy przyjrzeć się narracjom dotyczącym oka w filozofii, ale również że można podjąć próbę historii mniejszościowej, pisanej z perspektywy samego oka. Interesować będą nas nieoczywiste perypetie oka i rejestru wizualnego. Uwagę będziemy zwracać na wszelkie alianse, w które wchodziło oko (np. oko na służbie reżimu klasyfikującego u Foucualta), zaskakujące "zszycia" oka z innymi organami (jak oko na końcu palca u Derridy) czy niezwyczajne możliwości oka (jak oko haptyczne u Merlau-Ponty'ego). Mówiąc inaczej będziemy zadawać pytanie podobne do tego, które kiedyś zadawał Spinoza - tym razem jednak już nie "do czego zdolne jest ciało?", ale "do czego zdolne jest oko?". Chcemy poznać wszystkie możliwe funkcje oka, a także wszelkie relacje w jakie wchodziło ono w filozofii.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
K_W01 zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę kulturze
K_W05 zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury
K_W06 zna podstawowe kierunki myśli filozoficznej, społecznej, przyrodniczej
Umiejętności
K_U02 dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych
K_U04 rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności
Kompetencje społeczne
K_K01 jest gotów do podejmowania kształcenia przez całe życie
K_K07 przestrzega zasady tolerancji i ma poszanowanie dla różnic kulturowych
K_K08 docenia bogactwo kultury
K_K09 jest gotów do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej
K_K10 jest gotów do świadomego uczestnictwa w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim
Kryteria oceniania
Przygotowanie do zajęć, aktywność na zajęciach (ocena ciągła).
Egzamin będzie miał formę krótkiej rozmowy z prowadzącym na jeden z wybranych tematów poruszanych podczas zajęć
Na zajęciach dopuszczalne są dwie nieobecności.
Literatura
Literatura:
• G. Berkley, Rzecz o zasadach poznania ludzkiego, Warszawa 2003.
• Kartezjusz, Dioptryka, Universitas, Kraków 2018.
• G. Bataille, Historia oka i inne historie, Słowo/obraz terytoria, Gdańs 2019.
• J. Derrida, Oczy języka, [w:] „Literatura na świecie”, nr 5–6/2011.
• J. Derrida, Pamiętnik ślepca, [w:] Główne problemy współczesnej fenomenologii, Warszawa 2017.
• M.Foucault, Nadzorować i karać, Aletheia, Warszawa 2009.
• M. Foucault, Narodziny kliniki, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999.
• J. Crary, Zawieszenie percepcji: uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
• J. Crary, Techniques of the observer : on vision and modernity in the Nineteenth Century, Cambridge 1990.
• M. Merlau-Ponty, Fenomenologia percepcji, Aletheia, Warszawa 2001.
• M. Merlau-Ponty, Oko i umysł, Słowo/obraz terytoria, Gdańs 2006.
• W. Benjamin, Mała historia fotografii [w:] Anioł historii: eseje, szkice, fragmenty, red. H. Orłowski, Poznań 1996.
• W. Benjamin, Pasaże, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
• G. Deleuze, Bacon. Logika wrażenia, Eprons-Ostrogi, Kraków 2018.
• G. Deleuze, Tysiąc plateau, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2016.
• G. Didi-Huberman, Strategie obrazów. Oko historii, Korporacja Ha!Art, Warszawa 2011.
• E. Pontremoli, Nadmiar widzialnego, Słowo/obraz terytorium, Gdańsk 2007.
• G. Boehm, O obrazach i widzeniu, Universitas, Kraków 2014.
• T. Swoboda, Historie oka, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2019.
• R. Barthes, Światło obrazu: uwagi o fotografii, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.
• V. Flusser, Kultura pisma: z filozofii słowa i obrazu, Aletheia, Warszawa 2018.
• J. P. Sartre, Fenomenologia spojrzenia [w:] „Przegląd Filozoficzny" nr 4/2005.
• S. Kracauer, Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009.
(ewentualne zmiany proponowanych lektur zostaną uzgodnione ze studentami na pierwszych zajęciach)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: