- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Estetyka zen 3600-JA-EZ-OG
Celem wykładu jest analiza wpływu nauk mistrzów zen na malarstwo tuszem, ofrody kamienne i ceremonię herbaty. Sztuka zen i związane z zen sztuki performatywne nie mogą być wyjaśnione w pełni w odwolaniu do teorii Hisamatsu Shinichiego o „siedmiu cechach charakterystycznych sztki zen”, przedstawionej w jego książce pt. „Zen a sztuka”
“zen to bijutsu” (1957). Według Hisamatsu Shinichiego (1889–1980) siedem cech, które musi posiadać sztuka zen to: asymetria (fukinsei), prostota (kanso), wzniosłość starości/uschnięcia (kokō), spontaniczność/naturalność (jinen), tajemna głębia (yūgen), oderwanie od spraw doczesnych (datsuzoku), wyciszenie (seijaku) Jednak nie wszystkie powyższe cechy można znaleźć w tzw. sztuce zen (na przykład w niektórych obrazach autorstwa mnicha zen, Sesshū 1420– –1506). Uwzględnione zostaną istotne uwagi na temat estetyki zen zawarte w esejach filozoficznych Nishidy Kitarō, takich jak “Kreatywność w sztuce jako akt historycznego kształtowania” (Rekishiteki keisei sayō to shite no geijutsuteki sōsaku, 1941). Jego rozważania prowadzą do wniosku, że sztuka zen powinna wyrażać przynajmniej jeden filozoficzny aspect oświecenia, który Nishida określił mianem imanentnej transcendencji (naimenteki chōetsu), rozumianej jako absolutnie sprzeczna samotożsamość (zettaimujunteki jikodōitsu). Następujące aspekty absolutnie sprzecznej samo tożsamości można znaleźć w malarstwie tuszem, ogrodach kamiennych czy traktatach dotyczących ceremonii herbaty: akt kreatywny jako stan ‘nie-jaźni’ (mushin); “Jedno jest wszystkim, wszystko jest jednym” (ichi soku issai, issai soku ichi) – przekroczenie dualizmu podmiotu I przedmiotu; „Forma jest pustką, pustka jest formą (shiki soku ze kū, kū soku ze shiki) –afirmacja zwyczajnej perspektywy postrzegania rzeczywistości (byōjōshin); jedność przeciwieństw; ‘wieczne teraz’ (eien no ima); wolność oświecenie – odrzucenie wszystkich zasad i kanonów artystycznych. Według Nishidy Kitarō (1870–1945) estetyczne poczucie piękna jest ściśle związane ze stanem ‘nie-jaźni’, uważanym za cel religijnej praktyki zen.
Nishida pisał: “Jeśli ktoś zapomina o sobie calkowicie, nie tylko cieszy się tym, co piękne, ale odczuwa także estetyczną przyjemność w zetknięciu z tym, co do tej pory budziło jego niechęć. (…) Ten, kto nie tylko nie przywiązuje się do tego, co na zewnątrz, ale także w swoim wnętrzu jest wolny od egoistycznych pragnień, osiąga stan, w którym wszystko to, z czym się styka, jest źródłem estetycznych doznań”. Dla Nishidy logiczna strutkrua stanu ‘nie-jaźni’ jest „nierozróżniającym rozróżnianiem” (mufunbetsu no funbetsu), rozumianym jako doświadczenie absolutnie sprzecznej samotożsamości (zettaimujunteki jikodōitsu). Definicja wszystkich kategorii sztuki zen musi być wewnętrznie sprzeczna, ponieważ wskazują one na piękno ‘nicości absolutnej’ (zettai mu), rozumianej jako niepojęta jedność wszystkiego, co istnieje. Uwzględnione zostaną także wpływy shintō, konfucjanizmu i neo-konfucjanizmu oraz taoizmu na malarstwo tuszem, ogrody kamienne oraz ceremonię herbaty, aby pokazać, że nie można ich łączyć jedynie z tradycją zen.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza
- zna i rozumie podstawowe nurty i pojęcia filozoficzne oraz rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury [K_W03]
- ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o filozofii i religii Japonii [K_W07]
- potrafi nazwać i scharakteryzować podstawowe zjawiska kulturowe Japonii [K_W10]
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla rodzimych tradycji Japonii [K_W19]
Umiejętności
- potrafi wskazać źródła różnic kulturowych krajów Orientu [K_U02]
- posługuje się podstawowymi pojęciami z dziedziny filozofii i religii Japonii [K_U03]
- potrafi wskazać najważniejsze zagadnienia intelektualne, dylematy, preferencje estetyczne formułowane wewnątrz kultury Japonii [K_U10]
- potrafi interpretować kluczowe pojęcia kultury Japonii poprzez analizę językową/ filologiczną [K_U15]
- potrafi poprawnie funkcjonować w środowisku językowym i kulturowym Japonii [K_U17]
- posiada umiejętność prezentacji zagadnień szczegółowych z zakresu problematyki kulturowej Japonii w języku polskim lub obcym z uwzględnieniem tradycji intelektualnej Japonii [K_U21]
Kompetencje społeczne
- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie [K_K01]
- potrafi odpowiednio określić cele i sposoby ich osiągnięcia w zakresie działalności naukowej, zawodowej i społecznej [K_K04]
- ma świadomość odmienności kulturowej i jej źródeł religijnych, filozoficznych, obyczajowych i historycznych oraz jej znaczenia dla rozumienia współczesnego świata [K_K05]
- widzi potrzebę prowadzenia dialogu międzykulturowego [K_K06]
- ma świadomość znaczenia kultury Japonii w kulturze światowej [K_K07]
- działa na rzecz udostępniania i promowania spuścizny kulturowej i językowej Japonii [K_K08]
- dostrzega pozytywne wartości społeczno-kulturowe Japonii, z których może czerpać dla osobistego rozwoju i efektywnej komunikacji międzykulturowej [K_K09]
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny.
Praktyki zawodowe
Nie ma.
Literatura
Abe Masao, Zen in Japan, [w:] Zen in China, Japan. East Asian Art, red. H. Brinker, R.P. Kramers, C.Ouwehand, Peter Lang, Berne, New York 1985
Abe Ryūichi, The Weaving of Mantra. Kūkai and the Construction of Esoteric Buddhist Discourse, Columbia University Press, New York 1999
Addis Stephen, The Art of Zen. Paintings and Caligraphy by Japanese Monks 1600–1925, Harry N. Abrams, Inc. Publishers, New York 1989
Anderson Jennifer L., An Introduction to Japanese Tea Ritual, State University of New York Press, New York 1999
Blofold John, The Chinese Art of Tea, George Allen&Unwin, London 1985
Blyth R.H., Eastern Culture, Hokuseidō, Tokyo 1949
Brash Kurt, Zenga to Nihon bunka, Mokubisha, Tōkyō 1975
Cheng François, Pustka w malarstwie chińskim, tłum. Adina Zemanek, [w:] Estetyka chińska. Antologia, red. Adina Zemanek, Universitas, Kraków 2007
Cort Luise A., The Grand Kitano Tea Gathering, “Chanoyu Quarterly” 1982 nr 31, Urasenke Fundation, Kyōto
Covell Jon, Yamada Sōbin, Zen at Daitokuji, Kodansha International, Tōkyō 1974
Cox Rupert A., The Zen Arts. An Anthropological Study of the Culture of Aesthetic Form in Japan, Routledge Curzon, New York 2003
Daisen’in no sekitei, Daitokuji, Kyōto 2005 (broszura wydana przez Daitokuji)
Dumoulin Heinrich, Zen Buddhism. A History. India and China, Macmillan Publishing Company, New York 1988
Dumoulin Heinrich, Zen Buddhism. A History. Japan, Macmillan Publishing Company, New York 1990
Dumoulin Heinrich, Zen Enlightenment. Origins and Meaning, Weatherhill, New York 1979
Eisai Myōan, Zapiski o zdrowotnym działaniu picia herbaty, tłum. Maciej Kanert, Wydawnictwo Jeżeli p to q, Poznań 2008
Furuta Shōkin, Sengai. Master Zen Painter, Kodansha International, Tokyo 2000
Goto Seiko, The Japanese gardens. Gateway to the Human Spirit, Peter Lang, New York 2003
Gutierrez Fernando G., Sesshū and His Masters, “Monumenta Nipponica” 1960, t. 15, nr 3
Hammitzsch Horst, Zen in the Art of the Tea Ceremony, E.P. Dutton, New York 1988
Hasumi Toshimitsu, Zen in Japanese Art. A Way of Spiritual Experience, Routledge & Kegan Paul, London 1960
Hayakawa Masao, The Garden Art of Japan, Weatherhill–Heibonsha, New York–Tokyo 1984
Hisamatsu Shin’ichi, The Way of Tea and Buddhism, „Chanoyu Quarterly” 1993, nr 74, Kyōto
Hisamatsu Shinichi, Wabi no cha (Herbata w stylu wabi), Tōeisha, Tōkyō, 1987
Hisamatsu Shinichi, Wabi no Sadō (Wabi a ceremonia herbaty), Toeisha, Tōkyō 1987
Hisamatsu Shin’ichi, Zen to bijutsu (Zen a piękno), Bokubisha, Tōkyō 1958.
Hisatsune Shūji, Kyōto meienki (Słynne ogrody w Kioto), Seibundō, Kyōto t.1 1967, t. 2 1968, t. 3 1969
Hoover Thomas, Zen Culture, Random House, New York 1977 (pierwsze wydanie w 1941)
Holborn Mark, The Ocean in the Sand. Japan: From Landscape to Garden, Gordon Fraser, London 1978
Izutsu Toshihiko, Droga herbaty. Sztuka świadomości przestrzennej, tłum. Krystyna Wilkoszewska, [w:] Estetyka japońska. Antologia, red. Krystyna Wilkoszewska, Universitas, Kraków 2006
Izutsu Toshihiko, Metafizyczne tło teorii nō. Analiza „dziewięciu etapów” Zeamiego, [w:] Estetyka japońska. Antologia, tłum. i red. Krystyna Wilkoszewska, Universitas, Kraków 2006
Izutsu Toshihiko, Toward a Philosophy of Zen Buddhism, Imperial Iranian Academy of Philosophy, Billing and Sons Ltd., London 1977
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: