- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Sztuka jako filozoficzne laboratorium nowoczesności 3501-SFLN20-S-OG
Na seminarium będą dyskutowane filozoficzne wersje odpowiedzi na pytania o zakres i funkcje tego, co estetyczne w kontekście wiodących tendencji filozoficznych, artystycznych i kulturowych późnej nowoczesności. Podstawą do dyskusji będą najnowsze opracowania filozofów, teoretyków kultury i estetyków, jak również przykłady współczesnych praktyk artystycznych. W powyżej zarysowanych ramach na seminarium będą dyskutowane następujące grupy zagadnień:
a/Retoryzacja współczesnej kultury a artystyczne gry z fikcjonalizacją
W ramach postępujących procesów retoryzacji nowoczesnej kultury dochodzi do przesunięć prowadzących do „ufikcyjnienia” filozoficznej prawdy oraz do rozbicia stabilności jej dyskursu. Jeśli chodzi o filozofię, na tej drodze napotkamy nie tylko poglądy Nietzschego, ale i m.in. Vattima, Derridę, Lacoue-Labartha, Żiżka/Lacana czy Paula de Mana.
Vattimo metafizyczny dyskurs filozofii nazwie za Nietzschem – baśnią. O bajkowości filozoficznej opowieści snutej przez Zachód pisze również Lacoue-Labarthe. Na miejsce prawdy wkracza retoryka, która orientuje się na językowy charakter własnej praktyki. De Man podkreśla, iż proces ten prowadzi do tego, że filozofia nie objawia już prawdy, lecz ją produkuje. Labarthe mówi o nadmiarowości i samozwrotnym charakterze retorycznej reprezentacji. Powyższa sytuacja - jako że osadzona jest w szerszych procesach erodowania metafizycznego gruntu - nadaje widmowe barwy retorycznemu charakterowi nie tylko filozoficznego dyskursu, ale też i kulturze późnej nowoczesności.
Sztuka późnonowoczesna często wskazuje na samą siebie jako na reprezentację bez gruntu, „gra” złudzeniami o referencji. Sztuka awangardowa i neoawangardowa (od surrealizmu i dadaizmu począwszy) uczyni z owej gry złudzeniami o referencji świadomy artystycznie użytek, będący nie tylko signum temporis, ale i signum braku dwudziestowiecznych, filozoficznych nadziei na metafizycznie ugruntowaną prawdę.
b/ Zwrot teoretyczny w sztuce
Przedmiotem namysłu seminaryjnego staną się te zjawiska sztuki współczesnej, które wcielają teorię w swój byt i sposób oddziaływania. Będą omawiane przykłady takiej sztuki. Zjawiska te będą interpretowane w odniesieniu do ujęć Arhura Danto, Roberta Jaussa czy Scotha Lasha. W polu estetyki wspomnianym zmianom odpowiada nowa filozoficzna siatka pojęciowa, otwarta na przeobrażenia zachodzące we współczesnej kulturze (zwłaszcza na zjawiska medializacji i estetyzacji). Następuje zacieranie granic między tym, co estetyczne i nieestetyczne, zaś charakterystyczne dla późnej nowoczesności (m.in. dla awangard) tendencje do autonomizacji tego, co estetyczne, stają się historycznie uwarunkowanym, przejściowym elementem kulturowych przekształceń. To, co estetyczne nie zajmuje już wydzielonej przestrzeni. Zakłada zarówno istnienie granic, jak i procesy ich zacierania.
c/ Artystyczne praktyki performatywne i ich znaczenie dla humanistyki
Dyskutowane będzie panujące do niedawna przekonanie o rzekomym przejściu humanistyki współczesnej, a szczególnie – filozoficznego namysłu nad nowoczesnością – do nowego paradygmatu określanego w kategoriach zwrotu performatywnego. Zwrot ten jest związany z powodzeniem artystycznych praktyk performatywnych. Wobec tezy o rosnącej performatywności kultury współczesnej i tezy o potrzebie podejmowania teoretycznego nad nią namysłu, warto przyjąć postawę dystansu wobec tonacji entuzjazmu, z jakim współczesna humanistyka wita powszechną dziś modę na performatywność oraz - pewnej bezrefleksyjności, z jaką modzie tej ulega.
d/ Sztuka partycypacyjna
Bezinteresowny dystans, który cechował doświadczenie estetyczne w estetyce pokantowskiej coraz częściej zastępowany jest postawą zaangażowania i partycypacji. Cechują one nie tylko praktyki artystów, począwszy od awangardy, łamiących bariery między życiem i sztuką, nie tylko odbiorców, którzy stając się współtwórcami sztuki, kreują nowe formy życia, ale i samych teoretyków. Partycypacyjny i zaangażowany charakter nowych teorii sztuki, do których należą omawiane na seminarium koncepcje, polega na włączaniu się refleksji estetycznej w proces autokreacji: wprowadzając do praktyk artystycznych element autorefleksji, przyczynia się ona do wyłaniania się nowych, alternatywnych wobec tego, co zastane, form życia.
Sztuka partycypacyjna wykracza poza ramy gry z fikcjonalnością, a raczej – ściślej rzecz ujmując – dotyka granic tej gry eksponując bliskość sztuki i życia, a więc niefikcjonalność tych działań. W przypadku sztuki partycypacyjnej jesteśmy już (lub artyści chcieliby, abyśmy byli) poza opozycją fikcja-rzeczywistość.
W ramach seminarium przewidziane są wyjścia do muzeum i na wystawy (oprowadzanie, dyskusja) oraz ilustracje multimedialne.
Rodzaj przedmiotu
ogólnouniwersyteckie
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
Student
1. Zna (w języku polskim) podstawową terminologię współczesnej filozofii i estetyki w zakresie omawianych tematów.
2. Ma szeroką znajomość i rozumie zależności między kształtowaniem się współczesnych diagnoz nowoczesności a zmianami w kulturze i sztuce
Nabyte umiejętności:
1. Umiejetność samodzielnego powiązania istniejących filozoficznych diagnoz późnej nowoczesności ze sposobami przejawiania się tego, co estetyczne;
2. Umiejętność analizy krytycznej istniejącej literatury w wyżej wymienionym zakresie
Student:
Samodzielnie interpretuje tekst filozoficzny, komentuje i konfrontuje tezy pochodzące z różnych tekstów;
Określa stopień doniosłości (relewancji) stawianych tez dla badanego problemu.
Nabyte kompetencje społeczne:
Student
1. Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności oraz rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się
2. Uczestniczy w życiu artystycznym i kulturalnym, interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi i estetycznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego.
Kryteria oceniania
Praca studentów w ramach seminarium będzie oceniana na podstawie obecności, jakości wygłoszonego referatu i aktywności na zajęciach. Warunki uzyskania poszczególnych ocen:
- (dst): umiarkowana aktywność
-(dst +): umiarkowana aktywność, referat oceniony na ocenę dostateczną
- (db): częsta aktywność, referat oceniony na ocenę dobrą
- (db+): częsta aktywność , referat oceniony na dobry +
- (bdb): częsta aktywność oraz bardzo dobry referat
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 3 w semestrze
Literatura
Literatura będzie modyfikowana i poszerzana na pierwszych zajęciach, zgodnie z oczekiwaniami uczestników. Poniższe propozycje mają wstępny charakter.
a/ Retoryzacja współczesnej kultury a artystyczne gry z fikcjonalizacją
-G. Vattimo, Poza interpretacją, tłum. K. Kasia, Kraków 2012 (fragm.)
-G. Vattimo, Koniec nowoczesności, tłum. M. Surma-Gawłowska, Universitas, Kraków 2006 (fragm.)
-M. Zaleski, Nuda powtórzeń?, w: Nuda w kulturze, red P. Czapliński , P. Śliwiński (red.), Poznań 1999
-E. Escoubas,Obraz, fikcja i duch wspólnoty u Husserla, w: Fenomenologia francuska. Rozpoznania,interpretacje, rozwinięcia, red. J.Migasiński, I. Lorenc, przeł. P. Pieniążek,
-P. de Man, Ideologia estetyczna, Słowo, Obraz, Terytoria, Gdańsk,2000, (frag.)
-S. Żiżek, Kruchy absolut, czyli dlaczego warto walczyć o chrześcijańskie dziedzictwo”, przeł. M.Kropiwnicki, Warszawa 2005.,
- P. Lacoue-Labarthe, Typografie, przeł. J Momro, A. Zawadzki, Universitas, Kraków 2012
-J. Momro, Echa dekonstrukcji, w: P. Lacoue-Labarthe, j.w.
- H.Foster Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Kraków 2010 (frag.)
-S. Kracauer, Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości, tłum. W. Wertenstein, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1975
- T.Pękala, Poetyzowanie świata, w: Estetyczne konteksty doświadczenia przeszłości, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013.
b/ Zwrot teoretyczny w sztuce
-W. Welsch, Estetyka poza estetyką. O nową postać estetyki, przeł. K. Guczalska, Universitas, Kraków 2005, s. VI
-H. R.Jauss, Proces literacki modernizmu. Od Rousseau do Adorna, tłum. P.Bukowski, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red, R.Nycz, Universitas, Kraków 2004, wyd. II
-S. Lash, Dyskurs czy figura? Postmodernizm jako system oznaczania, w: Odkrywanie modernizmu…, op.cit.
-Filozoficzny świat sztuki Arthura Danto, Wstęp do: A. C. Danto, Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006
- Filozoficzny świat sztuki Arthura Danto, Wstęp do: j.w.
-W. Welsch, Narodziny filozofii postmodernistycznej z ducha sztuki modernistycznej, przeł. J. Balbierz, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Universitas, Kraków 2004.
- Jacques Rancière, Estetyka jako polityka, przeł. J.Kutyła, P. Mościcki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2007 (fragm..)
c/ Artystyczne praktyki performatywne i ich znaczenie dla humanistyki
-Jon McKenzie, Performuj albo… Od dyscypliny do performansu, przeł. T.Kubikowski, Universitas, Kraków 2011
-E. Fischer-Lichte, Estetyka performatywności, r. V,VI
-E. Domańska, Zwrot performatywny we współczesnej humanistyce, Teksty Drugie, nr 5, 2007
d/ Sztuka partycypacyjna
-T. Załuski, Sztuka jako produkcja relacji, w: powrót modernizmu? Red. T. Pękala. Lublin 2013
-N. Bourriaud, Estetyka relacyjna, przeł. L. Białkowski, Kraków 2012
- I. Lorenc, Relacjonalny model estetyki Nicolasa Bourriaud, w: „Sztuka i Dokumentacja” nr 20, 2019
-K. Wodiczko, A. Ostolski, Wodiczko. Socjoestetyka, Wydawnictwo krytyki Politycznej, Warszawa 2015
Więcej informacji
Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
- Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
- Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
- Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: