TABS: Zmiany polskiej religijności - diagnoza i wyjaśnienia teoretyczne 3500-TABS-REL
Celem zajęć jest przedyskutowanie występujących w literaturze wyjaśnień procesów odchodzenia od Kościoła i religii i ich konfrontacja z przypadkiem Polski. Dane socjologiczne pochodzące m.in. z krajowych i międzynarodowych sondaży wskazują wyraźny spadek religijności Polaków w ostatnich latach, zwłaszcza wśród młodzieży i młodych dorosłych. Polska przez długi czas uchodziła za szczególny przypadek, gdzie trendy sekularyzacyjne zostały zatrzymane lub wręcz uległy odwróceniu. Sytuacja zmieniła się dość gwałtowanie w przeciągu ostatnich kilku lat, kiedy odnotowywana jest słabość międzypokoleniowej transmisji wartości religijnych, a przepaść między starszymi i najmłodszymi kohortami badanych staje się coraz większa.
Literatura socjologiczna dotycząca odchodzenia od religii jest tak stara jak ta dyscyplina akademicka, lecz dyskusje nie tylko nie zostały wstrzymane, ale uległy ożywieniu w ostatnich latach. Na zajęciach przyjrzymy się kilku węzłowym problemom występujących w literaturze teoretycznej i empirycznej i odniesiemy je do przypadku polskiego.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
K_W02 ma świadomość istnienia sporów teoretycznych i metodologicznych prowadzonych we współczesnej socjologii, jest refleksyjny i krytyczny wobec różnych stanowisk
K_W10 posiada pogłębioną wiedzę na temat najważniejszych międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych odnoszących się do wybranych obszarów rzeczywistości społecznej lub wybranych subdyscyplin socjologii
K_W14 posiada pogłębioną wiedzę na temat założeń i twierdzeń wybranych historycznych i współczesnych teorii socjologicznych
K_W15 podchodzi w sposób refleksyjny i krytyczny do wyboru określonej perspektywy teoretycznej
K_U01 potrafi zidentyfikować przyczyny i przewidzieć potencjalne skutki przeszłych i bieżących wydarzeń społecznych. Potrafi formułować krytyczne sądy na temat bieżących i przeszłych wydarzeń społecznych
K_U04 potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych i kulturowych we współczesnych społeczeństwach oraz ich konsekwencji
K_U09 potrafi wskazać związek przeczytanego tekstu naukowego z problemami życia społecznego i ich badaniem
K_K04 potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi
K_K09 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych
Kryteria oceniania
Udział w dyskusjach na zajęciach - przygotowanie prezentacji/referatu - praca pisemna
Dopuszczalne 3 nieobecności.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 3.
Zasady zaliczania poprawkowego - takie same jak w I terminie.
Literatura
Odchodzenie od Kościoła i religii w Polsce
Grabowska M. (2021), Komunikat z badań: Religijność młodych na tle ogółu społeczeństwa, CBOS.
Mandes S. (2021), Religijność i Kościół katolicki w życiu prywatnym i publicznym Polaków, w: Wartości w działaniu, pod red. M. Marody, WN Scholar, Warszawa, s. 211-240.
Odchodzenie od religii i bezreligijni w Stanach Zjednoczonych
Smith Ch. (2014), Young Catholic America: Emerging Adults In, Out of, and Gone from the Church, Oxford University Press.
Burge P. R. (2021), The Nones: Where They Came From, Who They Are, and Where They Are Going,
Inglehart R. (2021), Religion's Sudden Decline: What's Causing It, and What Comes Next?, Oxford University Press.
Charlesa Taylora “A Secular Age” i jego krytyki
Charles Taylor, (2007), Oblicza religii dzisiaj. Znak, Kraków.
Gordon Peter E. (2008), The Place of the Sacred in the Absence of God: Charles Taylor’s “A Secular Age”, „Journal of the History of Ideas”, t. 69, nr 4, s. 647-673.
H. Joas, Die säkulare Option, ihr Aufstieg und ihre Folgen: Charles Taylor, w: Hans Joas, Im Bannkreis der Freiheit, Berlin: Suhrkamp Verlag 2020, s.250-271.
Nowe problemy w teorii sekularyzacji
J. Stolz’a: Secularization theories in the twenty-first century: Ideas, evidence, and problems, “Social Compass” 2020, Vol. 67(2), s. 282-308
dyskusja z artykułem Stolza:
F. Gauthier, s.309-314;
T. Müller, s. 315-322;
D.Voas, s. 323-329;
S. Willkins-Laflamme, s. 330-336;
J. Stolz, s. 337-342.
D. Pollack, G. Rosta, Religion and Modernity, rozdz. 13:Macro- and Microsociological Explanations for Differences between Countries; 14: Patterns and Determinants of Religious Change in the Modern Period: Towards a Multi-Paradigmatic Theory.
Polska specyfika?
Borowik Irena (2010), Why Has Religiosity in Poland not Changed since 1989? Five Hypotheses, „Politics and Religion”, vol. 3, pp. 262-275.
Casanova José (2019), Global Religious and Secular Dynamics: The Modern System of Classification, „Brill Research Perspectives in Religion and Politics”, vol. 1, no. 1. https://brill.com/view/journals/rprp/1/1/articlep1_1.xml. Accessed: 06.11.20.
Inglehart Ronald F. (2021), Religion’s Sudden Decline: What’s Causing it and What Comes Next? Oxford University Press.
Pollack Detlef & Gergely Rosta (2018), Religion and Modernity: An International Comparison. Oxford University Press.
Odchodzenie – ku czemu? Dyskusja.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: