Polityka po komunizmie w Europie wschodniej 3500-SUM/FAKL-PpKwE
Kurs ma na celu przybliżenie uczestnikom najważniejszych czynników kształtujących rywalizację polityczną w Europie Wschodniej w okresie 30 lat po upadku komunizmu. Koncentruje się przede wszystkim na związkach między różnymi wymiarami systemu partyjnego a nieformalnym kontekstem związanym z dziedzictwem, kulturą polityczną i warunkami życia społeczeństwa oraz otoczeniem instytucjonalnym. Został zaprojektowany z myślą o studentach chcących zapoznać się z polską i wschodnioeuropejską rzeczywistością polityczną.
Zajmiemy się problematyką transformacji gospodarczej i politycznej, która rozpoczęła się pod koniec lat 80. i pozwoliła krajom Europy Środkowej stać się demokracjami i wprowadzić gospodarkę rynkową. Następnie przeanalizujemy konsekwencje systemów wyborczych dla kształtu systemów partyjnych. Odrębne zajęcia będą poświęcone zagadnieniom, które mają duże znaczenie dla zrozumienia zachowań wyborców i dynamiki systemu partyjnego, tj. zmienności wyborczej, głosowania ekonomicznego i warunków wejścia nowych partii. Zbadamy, czy te zjawiska różnią się znacząco w kontekście postkomunistycznym od starszych demokracji. Kurs kończy się tematami związanymi z zjawiskami, takimi jak wzrost znaczenia radykalnej prawicy i tendencje podważające zasady rządów prawa.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza: K_W01, K_W03, K_W16, K_W27
Umiejętności: K_U04, K_U16, K_U17
Kompetencje: K_K02, K_K05, K_K07
Kryteria oceniania
Prezentacja na zajęciach, udział w dyskusji i sprawdzian pisemny. Wymagana obecność na zajęciach.
Literatura
Ścieżki postkomunistycznej transformacji – potrójne przejście
OB: Linz, Juan J., Alfred Stepan. 1996. Problems of Democratic Transition and Consolidation. Southern Europe, South America, and Post-communist Europe. Baltimore: John Hopkins University Press, chapters 1 and 3, pp. 3-15 and 38-54. (Strony 1-50 dostępne poprzez Google Books.)
PR: Kitschelt, Herbert, Zdenka Mansfelodova, Radoslaw Markowski, Gábor Tóka. 1999. Post-communist party systems. Competition, representation and interparty cooperation. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 19-42.
PR: Offe, Claus. 2004. Capitalism by Democratic Design? Democratic Theory Facing the Triple Transition in East Central Europe. „Social research” 58 (4): 865–-892.
Rozliczenia z przeszłością
OB: Horne, Cynthia M. 2012. Assessing the Impact of Lustration on Trust in Public Institutions and National Government in Central and Eastern Europe. „Comparative Political Studies” 45 (4): 412–-446.
PR: Nalepa, Monika. 2009. Lustration and the Survival of Parliamentary Parties. Taiwan Journal of Democracy 5 (2): 45-68.
Klientelizm
OB: Kitschelt, Herbert. 2000. Linkages Between Citizens and Politicians In Democratic Polities. „Comparative Political Studies” 33 (6/7): 845–-879.
PR: Gwiazda, Anna. 2008. Party Patronage in Poland: The Democratic Left Alliance and Law and Justice Compared. East European Politics and Societies 22(4): 802-827.
PR: Mair, Peter. 1997. What is different about post-communist party systems? In: Peter Mair, Party System Change. Approaches and interpretations. Oxford: Oxford University Press. (Dostęp przez BUW).
Manipulacje ordynacjami wyborczymi i ich konsekwencje
OB: Kaminski, Marek M., Grzegorz Lissowski and Piotr Swistak 1998. The “Revival of Communism” or the effect of institutions? The 1993 Polish parliamentary elections. Public Choice 97 (3): 429-449 LUB Kamiński, Marek M., Grzegorz Lissowski, Piotr Świstak. 2007. „Renesans komunizmu” czy efekt instytucji? Polskie wybory parlamentarne 1993. W: Ireneusz Krzemiński, Jacek Raciborski (red.), Oswajanie wielkiej zmiany: Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, Warszawa: IFiS PAN, s. 356-376.
PR: Moser, Robert G. 1995. The impact of the Electoral System on Post-Communist Party Development: the Case of the 1993 Russian Parliamentary Elections. „Electoral Studies” 14 (4): 377–-398.
Instytucjonalizacji rywalizacji między partiami
OB: Mainwaring, Scott P. 1999. Rethinking Party System in the Third Wave of Democratization. The Case of Brazil. Stanford, CA: Stanford University Press, pp. 21-39. (Available online: Google Books.)
PR: Casal Bértoa, Fernando. 2012. Party systems and cleavage structures revisited: A sociological explanation of party system institutionalization in East Central Europe. „Party Politics” 20 (1): 16–-36.
Chwiejność wyborcza i wejście nowych partii na arenę rywalizacji
OB: Powell, Eleanor N., Joshua A. Tucker. 2013. Revisiting Electoral Volatility in PostCommunist Countries: New Data, New Results and New Approaches. British Journal of Political Science 44 (1): 123–-147.
PR: Tavits, Margit. 2007. Party Systems in the Making: The Emergence and Success of New Parties in New Democracies. British Journal of Political Science 38 (1): 113-133.
PR: Markowski, Radoslaw. 2001. Party System Institutionalization in New Democracies: Poland – A Trend-Setter with no Followers, in: Paul G. Lewis (red.), Party Development and Democratic Change in Post-communist Europe. The First Decade. London, Portland, OR: Frank Cass.
Głosowanie ekonomiczne
OB: Duch Raymond M. (2001), A Developmental Model of Heterogeneous Economic Voting in New Democracies, „The American Political Science Review” 95(4), s. 895-910.
PR: Roberts Andrew (2008), Hyperaccountability: economic voting in Central and Eastern Europe, „Electoral Studies” 27(3), s. 533–46.
PR: Coffey Eva (2013), Pain tolerance: Economic voting in the Czech Republic, „Electoral Studies” 32(3), s. 432-37.
Źródła sukcesu partii radykalnej prawicy
OB: Polyakova, Alina. 2015. The Backward East? Explaining Differences In Support For Radical Right Parties in Western And Eastern Europe. Journal of Comparative Politics 8(1): 49-74
PR: Bustikova, Lenka. 2014. Revenge of the Radical Right. Comparative Political Studies 47 (12): 1738 – 1765.
Nowy autorytaryzm i jego źródła
OB: Mudde, C. (2004). The populist zeitgeist. Government and Opposition, 39(4), 541-563.
PR: Ziller, C., & Schübel, T. (2015). “The pure people” versus “the corrupt elite”? Political corruption, political trust and the success of radical right parties in Europe. Journal of Elections, Public Opinion and Parties, 25(3), 368-386.
PR: Wiatr, Jerzy J. 2017. New and Old Authoritarianism in a Comparative Perspective. Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa 2(07): 123-137.
PR: Jaskiernia, Jerzy. 2017. Authoritarian Tendencies in the Polish Political System. Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa 2(07): 103-122.
Test końcowy
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: