Niezbędnik metodologiczny socjologa – dobre słowa, sensowne zdania, wiarygodne teorie 3500-FAKM-NMET
Spotkania będą poświęcone trzem blokom zagadnień: dobre słowa, sensowne zdania, wiarygodne badania. Będziemy szukać (i znajdować!) odpowiedzi na pytania: czym wiedza i poznanie naukowe wyróżniają się spośród innych rodzajów wiedzy, jakie są sposoby zdobywania informacji i nadawania znaczeń; jak jest doskonalony język nauki, jak jest psuty i jak jest nadużywany; czym są fakty naukowe; jak naukowcy dochodzą do ustalenia prawidłowości społecznych; czego z badania zbiorowości można się dowiedzieć się o ludziach i z badania ludzi o zbiorowościach. Zagadnienia na zajęcia:
Blok dobre słowa
Słowo pozwala zobaczyć, potrafi wzburzyć, może zabić (myśli, czuje i robi); funkcje komunikatów;
Uwaga na słowa wydmuszki (‘łasicze słowa’);
Słowa za duże, za małe, słowa z sensem i bez sensu, problematyka znaczenia; definiujemy!
Słowa oznaczające zjawiska vs. słowa abstrakcyjne; po czym poznać, że autor nie czyta i wierzy przede wszystkim w ‘zdrowy rozsądek’;
Blok sensowne zdania
Jednoznaczność zdań – na czym polega praca redaktora naukowego tekstu;
Zdania ilościowe vs. jakościowe; pomiar vs. wskaźnikowanie, zdania quasi-ilościowe. Ogólność: prawa, generalizacje historyczne, zdania protokolarne;
Zdania opisowe, zdania wartościujące, zdania normatywne; emocje i ideologie w działaniach i wynikach badaczy;
Typy zdań – jakich prawidłowości szukają socjologowie. Trudne słowo ‘powoduje’ - uzasadnianie związków przyczynowych;
kryteria jakości pracy naukowca: adaequatio intellectus ad rem i co jeszcze? ‘badacz- kopacz’, czyli poszukiwacz prawdy vs. ‘badacz – kolekcjoner opowieści’
Blok wiarygodne badania
Obalalność; logika eliminacyjna; (confirmation bias); co niektórzy wyczyniają, żeby wbrew świadectwom nie odrzucić zdania (!)
Rzeczywistość społeczna i fakt naukowy; co się przydarzyło faktom w 20 wieku?
Badania wzdłużne, badania przekrojowe, dynamiczne i pseudo-dynamiczne;
Pułapki (!) – efekty na przykładzie wnioskowań międzypoziomowych i inne;
Dobór przypadków do badań – jakie ma konsekwencje dla wyników badania;
Dobrze uprawiana nauka. Rewolucje w nauce, rewolucje w myśleniu o nauce, kto jest dobrym badaczem
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Student, który z zaangażowaniem uczęszczał na zajęcia po ich zakończeniu:
zna podstawy myślenia naukowego;
zna podstawowe pojęcia metodologii nauk, ze szczególnym uwzględnieniem nauk społecznych;
w wiedzy naukowej potrafi wyodrębnić elementy o różnej wartości z metodologicznego punktu widzenia;
w wynikach i tekstach naukowych potrafi dostrzec naukowe i pozanaukowe składniki;
zdaje sobie sprawę z bogactwa metod badań społecznych i potrafi ocenić te metody ze względu na ogólne i specyficzne kryteria prawomocności;
dostrzega ograniczenia metod badań społecznych, zaś nabyta wiedza i refleksyjne nastawienie zachęca go do trafnego doboru i samodzielnej modyfikacji metod potrzebnych do rozwiązywania konkretnych problemów, z którymi zetknie się jako socjolog-badacz.
Literatura
Niewielki zestaw ważnych, czasem wręcz klasycznych tekstów metodologicznych, takich autorów jak: Kazimierz Ajdukiewicz, Carl Hempel, Jakub Karpiński, Robert Merton, Ernest Nagel, Stefan Nowak, Stanisław Ossowski i omówień takich, jak:
Sady W. 2013. Spór o racjonalność naukową. Od Poicarego do Laudana. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Chalmers A. 1993. Czym jest to, co zwiemy nauką? Wrocław: Siedmioróg.
Podstawowym rodzajem wykorzystanych na zajęciach tekstów
będą wyimki opracowań wielu różnych autorów. Teksty te będą przedmiotem dyskusji i podstawą dla zadań wykonywanych przez studentów w domu i podczas zajęć.
Ostateczny dobór lektur nastąpi po pierwszych zajęciach, kiedy okaże się, jakie są potrzeby studentów.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: