Kultury pamięci. Analiza wybranych powieści i produkcji filmowych post-dyktatury argentyńskiej 3305-KPA-U
W Argentynie zaistniał przypadek paradygmatu w odniesieniu do tworzenia pamięci/wspomnień
o zdarzeniach z czasów trwania ostatniej dyktatury argentyńskiej, pomiędzy rokiem 1976 a 1983. Przede wszystkim dlatego, że przeprowadzono procesy sądowe wobec władz wojskowych, szczytu władzy dyktatorskiej, podczas których całe społeczeństwo argentyńskie mogło być świadkiem i ujrzeć na ławie oskarżonych tych, którzy byli winni ludobójstwa. Tam kluczowa była wartość świadectw tych, którzy przeżyli pobyt w obozach koncentracyjnych.
Chociaż podczas prezydentur Alfonsín’a i Menem’a miały miejsce pewne wycofania spraw sądowych,
to organizacje Praw Człowieka nie ustały w swojej walce o Pamięć, Prawdę i Sprawiedliwość.
Ostatecznie podczas prezydentur Néstor’a Kirchner’a i Cristiny Fernández wznowiono procesy sądowe
i wielu winnych odbywa karę w miejskich więzieniach.
Te fakty nie zostaną przemilczane w niezliczonej ilości dzieł literackich i produkcji filmowych.
Celem niniejszego kursu jest przeanalizowanie związków pomiędzy pamięcią zbiorową, wspomnieniami przemilczanym lub zatajonymi, relacji pomiędzy pamięcią a dyskursem społecznym, a także konceptu nostalgii jako subiektywnego elementu pamięci w dyskursie literackim, filmowym, kulturowym
i społecznym, prowadzonym przez Swietłanę Boyn.
Będziemy go realizować z punktu widzenia teoretycznego, analizując działanie pamięci społecznej
i kulturowej w odniesieniu do różnorodnych teorii na temat pamięci (Andreas Huyssen, pamięci w dyspucie Elizabeth Jelin, pamięć utajniona wg Michael’a Pollak’a oraz post-pamięć według Marianne Hirsch)
Podczas kursu przybliżymy konteksty społeczno-historyczne tworzenia pamięci, jej rozwoju i cofania się, jej przemilczeń i zapomnienia.
Blok I
Świadectwo a pamięć: historie przetrwania terroryzmu stosowanego przez państwo argentyńskie. “Nie fikcja” narracyjna: granice i krzyżowanie się dziennikarstwa i literatury. Szkielet konstrukcji wspomnień. Pamięć zbiorowa. Instytucje Praw Człowieka.
Blok II
Dzieci (potomkowie) zaginionych. Post-pamięć. Autofikcja jako tworzenie innych utajonych wspomnień.
Blok III
Aktualny dyskurs na temat polityki wspomnieniowej. Memoriał. Szkoła Mechaników Argentyńskiej Marynarki Wojennej (ESMA). Inne dzieci (potomkowie): niezadowolenie.
Korpus
La escuelita (Szkółka), Alicia Parnoy
Villa (Miasto), Luis Guzmán
Los topos (Znamiona), Felix Bruzzone
La casa de los conejos (Dom królików), Laura Alcoba
¿Quién te crees que sos? (Za kogo ty się uważasz?) Ángela Urondo Raboy
Escritos Desobedientes (Nieposłuszne pisma), Colectivo Historias Desobediente
Oración (Modlitwa), María Moreno
Filmy
Crónica de una Fuga (Kronika ucieczki), Israel Adrian Caetano
Operación Mexico (Operacja Meksyk), Leonardo Bechini
Infancia Clandestina (Tajne dzieciństwo), Benjamín Ávila
Los rubios (Blondyni), Albertina Carri
Filmy dokumentalne
Flores de Septiembre (Wrześniowe kwiaty). Reżyseria Roberto Testa, Pablo Osores y Nicolás Wainszelbaum.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie
S2K_W01
specyfikę przedmiotową i metodologiczną właściwą dla studiowanego kierunku, którą jest w stanie rozwijać twórczo i stosować w działalności profesjonalnej, terminologię z zakresu studiowanego kierunku na poziomie rozszerzonym
S2K_W04
zjawiska naukowe i kulturalne w Polsce i hiszpańskojęzycznych krajach Ameryki Łacińskiej,
a zwłaszcza ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach nowych badań i trendów z zakresu studiowanego kierunku z innymi dyskursami humanistycznymi
S2K_W05
terminologię, teorię i metodologię z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiów iberystycznych
Umiejętności: absolwent potrafi
S2K_U01
wykorzystać nabyte umiejętności badawcze, obejmujące krytyczną analizę wytworów kultury
i zjawisk społecznych w hiszpańskojęzycznych krajach Ameryki Łacińskiej, syntezę różnych idei
i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiów iberystycznych
S2K_U02
samodzielnie zdobywać wiedzę w zakresie studiowanego kierunku i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować autonomiczne działania zmierzające do rozwijania zdolności
i kierowania własną karierą zawodową
S2K_U06
potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów, technik komunikacyjnych ze specjalistami języku polskim i hiszpańskim w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiów iberystycznych
Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do
S2K_K01
współdziałania w grupie, przyjmując w niej różne role
S2K_K02
rozstrzygania dylematów związanych z wykonywaniem przyszłego zawodu
Kryteria oceniania
Aktywności na lekcjach
Stworzenie etiudy będącej refleksją na jeden z głównych tematów seminarium: pamięć, post-pamięć, tożsamość. W tym celu należy skonstruować małe dzieło krytyczno-literackie, które odtworzy jeden lub kilka tekstów zaproponowanych w programie lub które będzie zawierać inny/e tekst/y z nim/i związany/e.
Dwie formy tworzenia etiudy:
1. Pisemna: objętość minimum 5 stron wraz z uwagami i bibliografią.
2. Ustna: prezentacja trwająca maksymalnie 20 minut, podczas kolokwium z datą do ustalenia
Literatura
Boym, Svetlana (2001) El futuro de la nostalgia. Madrid. Antonio Machado Libros.
Calveiro, Pilar. (1998). Poder y desaparición. Los campos de concentración en Argentina.
Buenos Aires: Colihue
Erll, Astrid (2012) Memoria colectiva y culturas del recuerdo: estudio introductorio.
Bogotá, Universidad de los Andes, Facultad de Ciencias Sociales-CESO, Departamento
de Lenguajes y Estudios Socioculturales.
Gatti, Gabriel (2011) El lenguaje de las víctimas: silencios (ruidosos) y parodias (serias)
para hablar (sin hacerlo) de la desaparición forzada de personas. Bogotá. Universitas
humanística nro 72 julio-diciembre pp. 89-109
(2017) Desapariciones. Usos locales, circulaciones globales. Bogotá. Siglo de
Hombre Editores, Universidad de los Andes.
Hirsch, Marianne (2015) La generación de la posmemoria. Carpe Noctem.
Huyssen, Andreas (2002) En busca del futuro perdido. México. Fondo de Cultura
económica.
Jelin, Elizabeth (2002) Los trabajos de la memoria. España. SIGLO XXI.
Longoni, Ana (2007). Traiciones. Buenos Aires: Norma. Capítulos 1 y 2.
Pietrak, Mariola (2018) Hacia la pos/ familia. Representaciones de la familia en siete
autoras argentinas (1981-2-13) Lublin. Universidad Maria Curie-Skłodowska de Lublin.
Padilla libros Editores y libreros.
Pollak, Michael (2006) Memoria, olvido y silencio. Argentina. Ediciones al Margen.
Escritura y cultura visual después del holocausto.
Ricoeur, Paul (2004). “El testimonio”. En La memoria, la historia, el olvido. Buenos Aires:
Fondo de Cultura Económica, pp. 208-214.
Sarlo, Beatriz (2005). Tiempo Pasado. Cultura de la memoria y giro subjetivo. Una
discusión. Buenos Aires: Siglo XXI.
Simón, Paula (2014). “Exilio y autotraducción en la narrativa testimonial concentracionaria
argentina. El caso de The Little School. Tales of Disappearance & Survival in Argentina,
de Alicia Partnoy”. Orbis Tertius N° 19-20. 29-39.
Gamerro, C. (2010). “Tierra de la memoria”. Página 12, suplemento Radar http://www.pagina12.com.ar/diario/suplementos/libros/10-3787-2010-04-11.html.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: